هشت سال دفاع مقدس، روحانیون بی وقفه به عنوان رزمندگان رزمی-تبلیغی همراه با رزمندگان بودند، ولی این طبقه از رزمندگان چند مشخصه هایی ویژه داشته اندکه آنان را سرآمد و ماندگار تاریخ تشیع نمود، هر چند حجاب معاصرت و کوتاه‌هایی که پس از پایان جنگ تحمیلی به ویژه رسانه ملی در حق آنان نموده است که نتوانسته از حضور آنان مستندی تهیه کند و حضور خالصانه روحانیت را به نسل امروز معرفی نماید آنگونه که بایست دیده شوند دیده نشدند و گمنام ماندند.
یادداشت ذیل به بهانه هفته دفاع مقدس از باب انجام کمترین وظیفه به قشر بی توقع و گمنام درعرصه دفاع مقدس تقدیم می گردد.

1- همسران زمینه ساز حضور در دفاع مقدس

نخستین مشخصه ((روحانیون رزمی-تبلیغی)) که زمینه ساز توفیق حضور آنان در دفاع مقدس ((همسران فداکار)) آنان بوده است، چرا که اکثر روحانیونی اعزامی طلبه های جوانی بودند که در منزل فرزندان خردسال داشته اند و چون اکثر آنان شهرستانی بوده اند که به دلیل تحصیلات حوزوی درقم زندگی می کردند خانواده آنان افرادی بودند که دور از پدر و مادر و خویشان درقم زندگی می کردند و هنگامی که همسرانشان به جبهه اعزام می شدند غریبانه تمام رسالت زندگی به دوش خانم قرار می گرفت که غریبانه می بایست مدیریت می کرد و کسی نداشت که به وی کمک برساند، ولی زینب وار همه سختی های زندگی را می پذیرفتند و از سر اخلاص زمینه حضور همسران در دفاع مقدس را فراهم می ساختند.

2- تبلیغ چند کلیومتری سنگر به سنگر

روحانیون رزمی تبلیغی که توفیق حضور در خط مقدم پیدا می کردند صبح زود از اولین سنگر تبلیغ خود را که توجیه و روحیه دادن به رزمندگان بود آغاز می کردند و سنگر به سنگر می رفتند تا به آخرین سنگر می رسیدند مجددا از اخرین سنگر تبلیغ را شروع می کردند تا به اولین سنگر می رسیدند و این برنامه روحانی رزمی تبلیغی بود که بی وقفه انجام می گرفت و به هیچ وجه تعطیل بردارنبود و شاید شنیدن این نوع تبلیغ امروز آسان باشد ولی آن روز که هر لحظه احتمال آمدن خمپاره دشمن وجود داشت این جنس از تبلیغ فقط برای کسی معنا پیدا می کرد که فقط برای رضای حق تعالی جانش را در در کف دستش قرارداده باشد.

3- آماده سازی رزمندگان برای نبرد

رزمندگانی از سراسر کشور به لشگر و تیپ های استانشان اعزام می شدند ماه ها می بایست درآمده باش سر می بردند تا عملیاتی انجام بگیرد در انجا امکانات صوتی و تصویری وجود نداشت که وقت ان ها را پرکند این ((روحانیون رزمی تبلیغی)) بودند که با تشکیل جلسه و سخنران عمومی و سلسله درس های گروهی معارف دینی وقت رزمندگان را پر می کردند و با تقویت روحیه حماسی، آنان را آماده نبرد تن به تن با دشمن بعثی می نمودند و در شب عملیات خود در پیشاپیش حرکت می کردند و مشق عشق کرده و روحیه ایثار و گذشت را به اوج می رساند، حیف و صد حیف که از این نقش بی بدیل روحانیون رزمی تبلیغی کمتر یا اصلا برای نسل امروز گفته نمی شود و انگونه که شایسته آنان است تبیین نمی گردد.

4- جهاد تبیین در قلب دشمن در دوره اسارت

طولانی بودن دوره اسارت برای رزمندگانی که اسیر دشمن می شدند دشواری وسختی های خودش را به دنبال داشت، غربت و دوری از خانواده، زندگی یک نواخت، تبلیغات دشمن می توانست افسردگی روحی و روانی و حتی بریدگی را فراهم کند، روحانی ((رزمی تبلیغی)) تنها کسی بود که می توانست به برکت سرمایه علمی حوزوی خود پس از ((جهاد اصغر)) وارد ((جهاد کبیر)) شده پنهان از مامورین امنیتی حزب بعث به جهاد تبیین پرداخته با بالابردن سطح معرفت اسراء را روحیه داده و از بحران افسردگی روحی و روانی عبور دهد، هرچند در برخی از موارد به قیمت رفتن به زندان مخوف حزب بعثت تمام می شد، این آقای آزادگان حجه الاسلام مرحوم ترابی، وحجج اسلام جمشیدی، اسحاقیان ومیرسیدی و ... بودند که بانقش بی بدیل خود افتخار می آفریدند که دل به خطر زده و با تبیین جهادی خود به آزادگان روحیه و نشاط تحمل سختی دوره اسارت می دادند.

5- کمیت آمیخته با کیفیت

آنچه که مورد سرافرازی جامعه روحانیت و سربلندی تشیع خواهد بود این است روحانیت پس از پیروزی انقلاب اسلامی در شرایط سخت تاریخی قرار گرفته بود، از یک طرف دشمن به وسیله عوامل جیره خوار داخلی استوانه های روحانیت را نشانه گرفته بود هرهفته یا هر چند ماه فرهیختگان ومجتهدینی چون استاد مطهری، بهشتی، باهنر، مفتح، هاشمی نژاد، قدوسی و شهدای محرابی چون دستغیب، اشرفی اصفهانی، صدوقی رضوان الله علیهم، با ترور به شهادت می رساند، همزمان با به راه انداختن جنگ تحمیلی در مقام ساقط کردن اصل نظام برآمد. روحانیت با شناخت درست تکلیف در جنگ تحمیلی بالاترین حضور را ازنظر کمی و کیفی نسبت به اقشار دیگر جمعیت به خود اختصاص داد چرا که:

از مجموع حدود چهار هزار روحانی شهید؛ ۳۷۴۱ نفر شیعه و ۱۴۹ نفر روحانی اهل تسنن،57 شهید عصر مشروطه (سال ۱۲۷۵) تا وقوع انقلاب اسلامی (سال ۱۳۵۷)، ۴۰ نفر از پیروزی انقلاب تا دفاع مقدس و 149شهدای ترور وتنها در کربلای 5 تعداد 567 روحانی به شهادت رسیدند.