به گزارش قدس آنلاین، «محمدمهدی فیض آبادی» رئیس انجمن میکروب‌شناسی ایران در گفت‌وگویی در پاسخ به این پرسش که مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک‌ها چگونه می‌تواند منجر به مرگ شود؟ گفت: میکروب‌های بیماری‌زا از توانمندی بالایی برای تکثیر، رشد و تولید زهرابه‌ها یا توکسین‌های میکروبی برای آسیب‌زایی به بافت‌های بدن برخوردار هستند. بنابراین تکثیر زیاد میکروب‌ها و تولید زهرابه‌ها یا سموم میکروبی می‌تواند منجر به آسیب بافت‌های بدن در اندام‌های مختلف شود، ایجاد شوک سپتیک (شوک عفونی) کند و در نهایت باعث ایجاد اختلالات قلبی عروقی و موجب مرگ شود. در واقع ایست قلبی تنفسی به دلیل ناراحتی‌هایی که در اثر رشد متابولیت‌های میکروبی یا افزایش فرآورده‌های میکروبی در بدن به وجود می‌آید، رخ می‌دهد. عفونت‌های خونی، ریوی، عفونت و یا التهاب پرده‌های مغزی و بافت مغز می‌توانند با خطر بالای مرگ همراه باشد.

وی ادامه داد: بنابراین آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند تعداد متابولیت‌های میکروبی را کنترل کنند، آن‌ها را از بین ببرند و تولید آن‌ها قطع شود. اما آنتی بیوتیک وقتی نتواند عمل کند با رشد بی‌اندازه و طغیان میکروب ها، باکتری‌ها و سایر موجودات ریز بینی که می‌توانند برای بدن آسیب ایجاد کنند روبرو خواهیم شد که در نهایت موجب مرگ می‌شود.

رئیس انجمن میکروب‌شناسی ایران در واکنش به تخمین‌های زده شده مبنی بر اینکه که طی بیست و پنج سال آینده حدود سی و نه میلیون نفر در جهان در اثر عفونت‌های مقاوم به آنتی بیوتیک فوت خواهند کرد، اظهار کرد: آمار مرگ بر اثر عفونت‌های مقاوم به آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند بیشتر هم شود. چرا که ما سلاح موثر و کاربردی علیه میکروب‌ها نداریم و روز به روز دستمان در مقابل آن‌ها بسته‌تر می‌شود. از طرف دیگر میکروب‌ها نیز سعی می‌کنند از طریق ایجاد جهش‌ها در ساختمان ژنتیکی خود و از طریق ایجاد ترکیبات خنثی کننده آنتی بیوتیک، خود را از آسیب‌های آنتی بیوتیک حفظ کنند.

او افزود: این روند تازگی ندارد یعنی ذخایر ژنتیکی لازم برای فعالیت‌های ضددارویی از صدها سال گذشته در پیکره میکروب‌ها وجود داشته است و الان به منصه ظهور رسیده است.

فیض آبادی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان مانع افزایش مرگ و میر بر اثر مقاومت آنتی بیوتیک شد؟ گفت: استفاده درست از آنتی بیوتیک‌ها از نظر دوز درمانی مناسب و کاربرد صحیح آنتی بیوتیک می‌تواند کمک کند که بتوانیم میکروب‌ها را همچنان در برابر آنتی بیوتیک‌ها حساس نگه داریم. اقداماتی مانند بهداشت بیمارستان ها، بهداشت دست و به طور کلی رعایت بهداشت فردی و اجتماعی می‌تواند تا حدود زیادی پیشگیری کننده واقع شود.

او ادامه داد: برخی کشورها حداقل میزان مصرف آنتی بیوتیک را دارند و به این ترتیب آنتی بیوتیک‌هایی که مصرف می‌کنند بسیار کارآمد عمل می‌کند. اما در کشورهایی که مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک را دارند و به آسانی در اختیار افراد قرار داده می‌شود، معضل طغیان یا خیره‌سری میکروب‌ها در برابر آنتی بیوتیک‌ها را به وجود می‌آورد.

مقاومت آنتی بیوتیکی، درمان چه بیماری‌هایی را سخت می‌کند؟

فیض آبادی پاسخ داد: میکروب‌های ناشی از عفونت خونی، عفونت زخم، عفونت پوست، عفونت ناشی از سوختگی، عفونت دستگاه ادراری و عفونت دستگاه تنفسی می‌توانند مقاومت در برابر آنتی بیوتیک‌های مختلف را ایجاد کنند و درمان آن‌ها را سخت و مشکل کند. همچنین درمان عفونت‌های بیمارستانی و یا غیر بیمارستانی مثل بیماری سل و بیماری‌های استافیلوکوک در صورت مقاومت به آنتی بیوتیک سخت خواهد شد.

رئیس انجمن میکروب‌شناسی ایران با اشاره به مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک‌ها و خود تجویزی افراد در استفاده از آنتی بیوتیک‌ها گفت: بخشی از مصرف خود سرانه آنتی بیوتیک مصرف می کنند که این مساله به فرهنگ‌سازی جامعه بر می‌گردد. بخشی دیگر نیز به سیستم بهداشتی و درمانی بستگی دارد از این نظر که امکان مراجعه به پزشک به راحتی برای افراد فراهم باشد و تحت نظر پزشک دارو دریافت کنند.

وی افزود: از طرف دیگر اگر سیستم دولتی کنترل و نظارت بر داروخانه‌ها داشته باشد، آن‌ها نیز نمی‌توانند به آسانی آنتی بیوتیک‌های بیمارستانی را در اختیار افراد قرار دهند. برخی از آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آمپی سیلین، آموکسی سیلین و پنی سیلین که پنداشته می‌شود باید در دسترس باشد، همین‌ها در همه جای دنیا منع مصرف دارد و باید حتما با نسخه پزشک تجویز شود.

رئیس انجمن میکروب‌شناسی ایران با اشاره به میزان مصرف آنتی بیوتیک در کشور گفت: بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو، کپسول آموکسی‌سیلین ۵۰۰، هم از نظر تعداد و هم از نظر ریالی، پرفروش‌ترین دارو در شش ماه اول امسال در ایران بوده است. در بین پرفروش‌ترین داروها از نظر ریالی، علاوه بر آموکسی‌سیلین، سه داروی آنتی بیوتیک دیگر شامل آزیترومایسین، سفکسیم و کوآموکسی‌کلاو هم بوده است.

تبعات و هزینه‌های مقاوم شدن میکروب‌ها به آنتی بیوتیک برای روند درمان

فیض آبادی عنوان کرد: افراد باید توجه داشته باشند که وقتی آنتی‌بیوتیک‌های رایج را مصرف می‌کنند، خود به خود آن‌ها را در جامعه بی‌خاصیت می‌کنند. بدین صورت مجبور خواهند شد که داروهای گران قیمت‌تر خریداری و مصرف کنند چرا که آنتی بیوتیک‌های جدید و نوظهوری که معرفی می‌شوند بسیار گران هستند. پس می‌توان گفت یکی از تبعات آن افزایش هزینه‌ها خواهد بود.

او ادامه داد: از طرف دیگر مصرف بی‌رویه و نابجای آنتی بیوتیک‌ها باعث از بین رفتن میکروب‌های مفید بدن می‌شود. میکروب‌هایی که دارند به ما خدمت می‌کنند تحت عنوان میکرو فلور یا میکروبیوت‌ها و وجودشان برای بدن لازم است و ما حق نداریم آن‌ها را از بین ببریم. پس یکی دیگر از تبعات آن می‌تواند آسیب جسمی باشد.

وی متذکر شد: مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک باعث می‌شود که به آب و فاضلاب برگردد و وارد رودخانه‌ها و به طور کلی طبیعت شود که عوارض زیادی در محیط زیست به وجود می‌آورد و دامنه‌اش بسیار گسترده است.

رئیس انجمن میکروب‌شناسی ایران در پایان خاطرنشان کرد: به طور کلی مصرف بی‌رویه و نابجای آنتی بیوتیک تبعات اقتصادی، جسمی، بهداشتی و محیطی دارد و از همه مهم‌تر اینکه ما را در برابر سوپر باگ‌ها یعنی باکتری‌ها و میکروب‌هایی که به عنوان انگل خطرناک شناخته می‌شوند، بدون سلاح می‌کند.