استان‌های مرزی از جمله سیستان و بلوچستان، خوزستان، ایلام و کرمانشاه  یکی از مبادی ورود داروهای قاچاق و غیرمجاز به صورت کولبری از کشورهای پاکستان، امارات؛ عراق و هندوستان هستند که به طور معمول اصالت و استانداردهای بهداشتی لازم را نداشته و مرزهای سلامت را تهدید می‌کنند.

بنا بر گفته مسئولان اگر چه بخشی از داروهای قاچاق به صورت کولبری و یا تجارت چمدانی از سایر کشورها به ایران وارد می‌شود اما نکته قابل تأمل اینجاست که داروهای بیماران خاص و سرطانی دربازار با توجه به اینکه این داروها نیاز به شرایط ویژه برای حمل دارند، به طور حتم حکایت از فعالیت قاچاقچیان سازمان یافته دارد.
 چالشی که شکل سنتی آن را در بازارهایی مانند بازار داروی ناصرخسرو شاهدیم، اما با پیشرفت ارتباطات و شبکه‌های اجتماعی مجازی بازار داروهای قاچاق و تقلبی شکل تازه‌تری به خود گرفته و در فضای مجازی اعم از کانال‌های تلگرامی، اینستاگرام، سایت‌های اینترنتی نیز مشتری‌های خود را پیدا کرده است.
البته در سال‌های اخیر پدیده‌های تازه‌تری هم از قاچاق دارو و ورود چمدانی آن متولد شده است.  به طوری که به‌تازگی شاهدیم حتی برخی صفحات اینستاگرامی که عمدتاً در زمینه فروش لباس فعالیت می‌کنند نیز، البته فارغ از نیت گردانندگان این صفحات، به مشتریان وعده آوردن دارو از ترکیه و سایر کشورها را داده و حتی تصویر برخی داروهای ارسالی را در صفحات اینستاگرامشان هم منتشر کرده‌اند؛ این درحالی‌است که حمل و نقل بسیاری از داروها شرایط خاصی را می‌طلبد و به فرض اصل بودن دارو، اما در صورت رعایت نکردن اصول حمل، ممکن است موجب فاسد شدن دارو و از دست دادن خواص آن شود.  
تفاوت داروی قاچاق و تقلبی
عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران در خصوص داروهای قاچاق و تقلبی در بازار داروی کشور به ما می‌گوید: وقتی ما از قاچاق هر کالایی صحبت می‌کنیم  این پدیده شامل کالایی می‌شود که ورود آن به کشور از سوی دولت ممنوع اعلام شده است و اساساً در پدیده قاچاق پنهان کاری و پنهان فروشی هم نهفته است.  

شهاب‌الدین جنیدی‌جعفری می‌افزاید: در رابطه با قاچاق دارو و داروهای تقلبی نیز باید یادآور شویم داروی قاچاق با داروی تقلبی تفاوت دارد؛ چرا که داروهای قاچاق ممکن است تقلبی نباشند، اما به دلیل اینکه روش‌های قانونی ورود رسمی دارو به کشور را طی نکرده و در فرایند حمل در شرایط استانداردی نگهداری نشده‌ و یا ممکن است تاریخ مصرف آن‌ها گذشته باشد، سلامت مصرف‌کننده را به خطر می‌اندازند، اما داروی تقلبی، دارویی است بدون مواد اولیه دارویی و یا ممکن اسنت از مواد مهلک و سمی تهیه شده باشد که فقط شباهت ظاهری با داروی اصلی دارد و عوارض مصرف آن‌ به مراتب بیشتر از داروهای قاچاق است و تهدیدی جدی‌تر از داروهای قاچاق برای جان بیماران محسوب ‌شود، به همین دلیل به بیماران توصیه می‌کنیم در صورت کمبود داروی مورد نظرشان هم از داروهای بازار سیاه استفاده نکنند، چون با مصرف این داروها نه تنها درمان نمی‌شوند، بلکه ممکن است به بیماری دیگری هم مبتلا شوند.  
راه‌اندازی سامانه تیتک
 وی ادامه می‌دهد: برای ما بین داروی قاچاق و تقلبی تفاوتی وجود ندارد؛ زیرا اگر داروی قاچاق در بهترین کارخانه داروسازی هم تولید شده باشد، به دلیل اینکه بدون توجه به روش‌های استاندارد دارو حمل و نگهداری شده، اعتبار ندارد و افرادی که نسبت به فروش آن‌ها اقدام کرده‌اند، مستوجب مجازات هستند.  
دکتر جنیدی‌جعفری در خصوص میزان داروهای قاچاقی که در بازار دارویی کشور وجود دارد، می‌گوید: داروهای قاچاق در بازار دارویی همه کشورها مطرح است و درصد اندکی از سبد دارویی بازارهای دارویی دنیا را به خود اختصاص داده‌اند، طی سال‌های اخیر با افزایش نظارت دستگاه‌های متولی، عرضه این داروها در سبد دارویی رسمی ایران - عرضه دارو در داروخانه‌ها- رو به کاهش بوده و می‌توان این نوید را به مردم داد با راه‌اندازی سامانه تیتک و امکان رهگیری اصالت دارو عرضه داروهای تقلبی و قاچاق در بازار رسمی دارو به حداقل رسیده است.  
داروهای کمیاب شیمی‌درمانی 
وی ادامه می‌دهد: اما در مورد داروهای قاچاق که خارج از داروخانه و در بازار سیاه دارو اعم از بازار ناصرخسرو و صفحات مجازی قاچاقچیان به فروش می‌رسد و شامل داروهای کاهش یا افزایش وزن، برخی از مخدرها، داروهای بدن‌سازی، سقط‌ جنین و یا حتی داروهای کمیاب شیمی‌درمانی می‌شود و برخی مواقع به دلیل تبلیغات شبکه‌های ماهواره‌ای داروهای کاهش یا افزایش وزن نیاز کاذبی را ایجاد می‌کنند و بیماران بدون مراجعه به پزشک و داروساز خودسرانه تصمیم به مصرف این داروها می‌گیرند.
این داروساز  در پاسخ به این پرسش که چه عامل یا عواملی موجب ورود داروهای قاچاق و تقلبی به بازارهای دارویی شده است و راه‌های مقابله با آن چیست، می‌گوید: درهمه کشورها کمبودهای دارویی نقش مهمی در شدت بروز و شیوع پدیده قاچاق دارو ایفا می‌کند؛ چراکه با کمبود برخی اقلام دارویی، نیاز بیماران به آن دارو از بین نمی‌رود و بیماران باید هر طور که شده داروی مورد نیازشان را پیدا کرده و ناچارند از هر مسیری آن را تأمین کنند؛ حالا ممکن است این مسیر داروخانه، بازار ناصرخسرو یا صفحات مجازی قاچاقچیان و همچنین پلتفرم‌هایی مانند تاکسی‌های اینترنتی که به‌تازگی وارد فروش دارو شده‌اند، باشد. بنابراین هر موج کمبود دارویی به نحوی فرصتی طلایی برای قاچاقچیان دارو محسوب می‌شود؛ چراکه می‌توانند با سوءاستفاده از نیاز بیماران، داروهای قاچاقشان را که در کارگاه‌های زیرزمینی سایرکشورها تولید شده  است، به بیماران بفروشند.
ضرورت نظارت بر مبادی ورودی
جنیدی‌جعفری اضافه می‌کند: قیمت پایین‌تر برخی از داروهای قاچاق از جمله داروهای شیمی درمانی نیز یکی دیگر از عواملی است که موجب ایجاد انگیزه برای خرید بیماران از بازار غیررسمی دارو و افتادن بیماران مبتلا به سرطان در دام قاچاقچیان دارو می‌شود.
وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر به دلیل نظارت‌های مسئولان فنی داروخانه‌ها، معاونت‌های غذا و داروی دانشگاه‌های علوم‌ پزشکی و دیگر مجموعه‌های نظارتی در دولت‌های مختلف، داروخانه‌ها از وجود داروهای قاچاق تا حد قابل توجهی پاک شده‌اند، ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد وزارت بهداشت و دیگر مجموعه‌های نظارتی در این حوزه وظیفه خود را به‌درستی انجام داده‌اند.  
از دست دادن زمان طلایی درمان 
این عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران می‌افزاید: پیشگیری از ورود داروهای قاچاق به کشور نیازمند نظارت بیشتر بر مبادی ورودی کشور از سوی نیروهای انتظامی و گمرک است؛ زیرا امکان ورود این فراورده‌ از بسیاری از مرزهای کشور وجود دارد. ضمن آنکه از طریق آگاه‌سازی مردم نیز می‌توان  تبلیغات مراجع غیررسمی عرضه و فروش دارو را خنثی کرد تا مردم برای خرید و مصرف دارو فقط به داروخانه مراجعه کنند و اطمینان داشته باشند مصرف داروهای تقلبی به‌ویژه داروهای تخصصی نظیر داروهای شیمی درمانی علاوه بر 
بی‌اثر بودن، موجب به تأخیر انداختن کنترل بیماری و از دست دادن زمان طلایی درمان خواهد شد.  
جنیدی‌جعفری در پاسخ به این پرسش که با توجه به تخصصی بودن داروهای سقط‌ جنین و شیمی درمانی این داروها چگونه و از چه طریقی وارد بازار داروی کشور می‌شوند، اظهار کرد: این پرسش شما را باید مراجع رسمی پاسخگو باشند. با این حال شنیده‌های غیررسمی نشان می‌دهد؛ بخشی از این داروها که متعلق به کشورهای اروپایی است از سوی مسافرانی که به کشورهای اروپایی سفر کرده‌اند خریداری و به  بهانه مصرف شخصی به صورت چمدانی از طریق مرزهای هوایی وارد ایران می‌شود، بخشی نیز توسط کولبرها از کشورهای عراق، ترکیه و پاکستان از طریق مرزهای زمینی و بخشی دیگر از طریق مرزهای آبی و با لنج وارد کشور می‌شود و با چند برابر قیمت در بازار سیاه دارو به فروش می‌رسد. وی تصریح می‌کند : آمار دقیق ورود قاچاق دارو از کشورهای همجوار را باید معاونان غذا و داروی استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان و کرمانشاه اعلام کنند تا مشخص شود کدام داروهای قاچاق توسط کولبرها و کدام داروها به صورت لنجی یا از مرزهای هوایی وارد کشور می‌شود.    
قاچاق سازماندهی شده دارو 
سخنگوی انجمن داروسازان ایران در پاسخ به این پرسش که سهم قاچاق سازماندهی شده دارو از بازار سیاه داروی کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید، می‌گوید: به نظر می‌رسد قاچاق سازماندهی شده دارو موضوعی غیر قابل انکار باشد، اما واقعیت این است که من آمار و اطلاعات دقیقی از این موضوع ندارم و مجموعه‌های نظارتی و انتظامی با رصدهای اطلاعاتی باید پاسخگو باشند و درصورتی که حجم این داروها از مجموعه داروهایی که توسط مسافران به صورت جزئی وارد کشور می‌شود بیشتر باشد به معنای آن است که فرد یا افرادی پشت این ماجرا هستند و انتظار می‌رود مجموعه‌های نظارتی برای حفظ سلامت و جان مردم و صیانت از امنیت کشور با این مهم برخورد جدی کنند.
کلام آخر
با این حال تاریخچه خبرهای منتشر شده در این زمینه نشان می‌دهد هر از گاهی از سوی پلیس آگاهی و پلیس امنیت ملی به این موضوع که در رابطه با قاچاق دارو عواملی پشت پرده وجود دارد، اشاره شده است، اما تاکنون این مستندات عیان نشده و ما نشنیده‌ایم فرد یا افرادی در رابطه با قاچاق سازماندهی شده دارو محکوم شده باشند. در حالی که طی ادوار گذشته بارها اعلام شده در انبار برخی از داروخانه‌ها داروهایی به ارزش ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان که به صورت قاچاق وارد شده،  کشف و ضبط شده است و بعید به نظر می‌رسد  این حجم از داروهای قاچاق توسط کولبرها از مرزهای زمینی و یا مسافران از مرزهای هوایی وارد کشور شده باشد.