به‌طوری که به گفته کارشناسان بهداشت و درمان، داروهایی مثل فلوکستین، آمی تریپتلین، لورازپام، آلپروزولام، کلونازپام، دیازپام، سرترالین و غیره با افزایش مصرف روبه‌رو شده‌اند. 

کمبود داروهای آرام‌بخش در پی افزایش مصرف 

حالا علی فاطمی، عضو هیئت‌مدیره انجمن داروسازان ایران در گفت‌وگو با ما از کمبود برخی از داروهای اعصاب و روان در بازار دارویی کشور می‌گوید و اضافه می‌کند: مصرف داروهای آرام‌بخش در همه‌گیری کرونا به‌ دلیل از دست‌ دادن شغل، مرگ عزیزان و همچنین ابتلای خود و اطرافیان به بیماری کرونا افزایش یافته به‌طوری که از ابتدای تابستان امسال داروهایی مثل فلوکستین یا سرترالین که آرام‌بخش و ضدافسردگی‌اند، کمیاب شده و بازار دارویی کشور نمی‌تواند پاسخگوی نیاز مردم در این زمینه باشد.

وی تصریح می‌کند: علاوه بر افزایش مصرف این داروها مشکلات تحریم و کمبود مواد اولیه داروها و همچنین سوءمدیریت‌های تهیه و پخش دارو نیز از دلایل کم‌شدن این داروهاست.
البته به‌ گفته فاطمی مصرف بعضی داروها مثل آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای سرماخوردگی و آنفلوانزا در زمستان ۹۹ در مقایسه با زمستان ۹۸ به دلیل رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک به‌طور چشمگیری کاهش یافته بود. در عوض مصرف بعضی داروها که بیشتر برای بیماران مبتلا به کرونا تجویز می‌شود مثل «فاموتیدین» که مربوط به بیماری معده است و «سرم» افزایش یافت به طوری که حتی در مقطعی با کمبود در بازار داروی کشور روبه‌رو بودیم. 

فروش داروهای اعصاب و روان بدون نسخه ممنوع است 

وی در پاسخ به این پرسش که آیا مصرف خودسرانه داروهای آرام‌بخش موجب افزایش مصرف و کمبود این داروها در بازار دارویی کشور شده، اظهار می‌کند: به نظر می‌رسد با توجه به آسیب‌های ناشی از کرونا اختلالات خلقی به‌ویژه اختلالات اضطرابی و افسردگی افزایش یافته و از آنجا که داروهای اعصاب و روان و آرام‌بخش‌ها جزو داروهای OCT ( فروش دارو بدون نسخه) قرار ندارند داروخانه‌ها مجاز به ارائه این داروها بدون نسخه پزشک نیستند و نمی‌توان دلیل اصلی کمبود داروهای آرام‌بخش را به مصرف خودسرانه دارو ربط داد. در حال حاضر شاهد کمبود بیش از ۱۰۰ قلم دارو در بازار دارویی کشور هستیم که داروهای آرام‌بخش و ضد افسردگی تعدادی از آن‌ها را تشکیل می‌دهند و دلیل کمبود هر دارو با دلیل کمبود داروی دیگر متفاوت است. به عنوان نمونه کمبود فلوکستین به دلیل افزایش مصرف، کمبود مقطعی سرم به دلیل سوءمدیریت تولید و پخش دارو و کمبود مقطعی انسولین به دلیل قاچاق دارو به کشورهای همسایه بود.

مهاجرت بازار سیاه دارو از ناصرخسرو به پلتفرم‌های مجازی 

وی اضافه می‌کند: برخی از پلتفرم‌های فروش مجازی دارو مثل «اسنپ دارو» به صورت غیرمجاز و بدون دریافت مجوز فعالیت از وزارت بهداشت اقدام به تهیه و فروش مجازی دارو می‌کنند در حالی که وزارت بهداشت به صراحت اعلام کرده فروش دارو و مکمل‌های غذایی از طریق پلتفرم‌های فروش مجازی ممنوع است. احتمال دارد بخشی از این کمبودها به دلیل مصرف خودسرانه دارو در این بازار سیاه دارویی و به‌طور مشخص «اسنپ دارو» باشد. البته «اسنپ دارو» مدعی است از اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی مجوز دارد و داروی مشتریان خود را طبق نسخه آن‌ها از داروخانه‌ها تهیه می‌کند، اما این نوع فعالیت از نظر وزارت بهداشت و درمان غیرقانونی است، ضمن آنکه هیچ یک از داروهای تهیه شده توسط اسنپ‌دارو فاکتور تهیه دارو از داروخانه را برای مشتری ارسال نمی‌کند. به احتمال زیاد این داروها در انبار دارویی «اسنپ دارو» موجود است و زیر نظر مسئول فنی داروخانه تهیه نمی‌شود که به نوعی بازار سیاه دارو به‌شمار می‌آید. به نظر می‌رسد با شیوع کرونا بازار سیاه دارو از محل‌هایی نظیر ناصرخسرو به فضای مجازی مهاجرت کرده و با سفارش مشتری دارو را در منزل آن‌ها تحویل می‌دهند به همین دلیل ممکن است علاوه بر اینکه به مصرف خودسرانه دارو دامن بزند، موجب ورود برخی از داروهای قاچاق نظیر ترامادول که جزو داروهای مخدر است به خانه‌های مردم شود. 

اهمیت سبک زندگی در سلامت روان 

معصومه عباسی‌نژاد، متخصص اعصاب و روان نیز در این خصوص به ما می‌گوید: اختلالات روان‌پزشکی مانند سایر بیماری‌های غیرواگیر از جمله دیابت و فشارخون شایع هستند و باید جدی گرفته شوند، اما تفاوت این اختلالات با سایر بیماری‌های غیرواگیر این است با توجه به اینکه نشانگر خاص آزمایشگاهی برای تشخیص وجود ندارد و آگاهی مردم نیز درزمینه این علائم کم است ممکن است ندانند این علائم یک اختلال است، بنابراین بیماران کمتر و دیرتر برای درمان مراجعه می‌کنند. 

وی ادامه می‌دهد: برخی افراد از علائم خود آگاه هستند اما از انکار اجتماعی اختلالات سلامت روان نگران‌اند؛ این انگ یکی از مهم‌ترین عوامل انکار بیماری و  بی‌توجهی به درمان است. این تفکر در همه دنیا وجود دارد، اما میزان آن در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بیشتر است و همین عامل در برخی مواقع موجب شده مردم به جای مراجعه به روان‌پزشک به مصرف خودسرانه دارو رو آورند. 

این متخصص اعصاب و روان با اشاره به اهمیت سبک زندگی افراد در سلامت روان آن‌ها می‌گوید: علاوه بر بیماری‌هایی مثل دیابت و فشار خون، بیماری‌های سلامت روان نیز ارتباط معناداری با سبک زندگی افراد به‌ویژه در ایام کرونا دارند و همان‌طور که در مورد بیماری‌های غیرواگیر بر ورزش، تغذیه سالم، خودداری از مصرف الکل و دخانیات تأکید می‌شود، در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های سلامت روان نیز سبک زندگی سالم بسیار حائز اهمیت است و ضرورت دارد افراد الگوی تغذیه و خواب مناسب را در طول  شبانه‌روز رعایت کنند و شناخت کافی نسبت به احساسات خود داشته باشند تا بتوانند در برابر مشکلات تاب‌آوری لازم را داشته باشند. 

عباسی نژاد با تأکید بر اینکه مهم‌ترین اصل در درمان اختلالات روان‌پزشکی پرهیز از خوددرمانی و مراجعه به‌موقع به روان‌شناسان و روان‌پزشکان است، می‌گوید: دریافت خدمات تخصصی برای درمان برخی از اختلالات روان‌پزشکی بسیار ضروری است و خوشبختانه خدمات روان‌پزشکی در بخش دولتی زیر پوشش بیمه است. بسیار ضروری است افراد با پرهیز از خوددرمانی، مصرف مواد مخدر و خشونت درباره هرگونه تغییری در رفتار و خلق خود و اطرافیانشان آگاه باشند و حواسشان به یکدیگر باشد تا بتوانند با درخواست کمک از متخصصان از مزمن شدن بیماری پیشگیری کنند. مردم باید اطمینان داشته باشند برای درمان اختلالات روانی، درمان‌هایی وجود دارد حتی اگر درمان برخی از این اختلالات دشوار باشد ولی امکان‌پذیر است.