مرحله اصلی رزمایش مرکب دریایی آیونز (IMEX ۲۰۲۴) به میزبانی جمهوری اسلامی ایران، روز گذشته با استقبال بالگردها و شناورهای نیروی دریایی ارتش و سپاه پاسداران از ناوگروه روسیه و عمان رسما آغاز شد. علاوه بر دو کشور مذکور، نمایندگان عربستان سعودی، تایلند، پاکستان، قطر، بنگلادش و هند نیز به عنوان مشارکت کننده یا ناظر در مانور نظامی گفته شده مشارکت دارند.

هدف از برگزاری این رزمایش با شعار "با هم برای اقیانوس هند امن و ایمن"، تحکیم امنیت جمعی پایدار، تقویت امنیت تجارت دریایی بین المللی، صیانت از خطوط مواصلاتی دریایی در آبراه‌های بین المللی بر پایه صلح و دوستی، اقدامات بشردوستانه، تبادل اطلاعات در حوزه امداد و نجات دریایی و تبادل تجربیات عنوان شده است.

آیونز مخفف اجلاس نیروهای دریایی کشورهای حاشیه اقیانوس هند از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اقیانوس‌های جهان است. این اجلاس در پی مسائل امنیتی که در سطح این پهنه آبی اتفاق افتاد، به پیشنهاد هند در سال ۲۰۰۸ ایجاد شد. در حال حاضر ۲۴ کشور رسمی عضو رسمی آیونز و ۸ کشور نیز به‌عنوان ناظر در این تشک فعالیت دارند، کشورهای ناظر بر این تشکل شامل آلمان، روسیه، هلند، ایتالیا، اسپانیا، ژاپن و ماداگاسکار است. نیروی دریایی ایران به همراه هندوستان ریاست دو کمیته امنیتی و کمیته اقدامات بشر دوستانه را برعهده دارند.

پیشرفت های خیرکننده ایران در عرصه دریا

ایران به عنوان میزبان رزمایش مرکب دریایی آیونز، قدرت دریایی خود را به نمایش گذاشته و به تقویت همکاری‌های منطقه‌ای با کشورهای حاشیه اقیانوس هند کمک می‌کند. طبق گفته امیر دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش، نزدیک به ۵۰ درصد از حمل و نقل کانتینرها و ۷۰ درصد از کل نفت جهان در شمال اقیانوس هند جابه‌جا می‌شود که این منطقه را به چهارراه جهانی تبدیل کرده است. برآوردها نشان می‌دهد که ارزش سالانه تجارت بین‌المللی از طریق خطوط دریایی اقیانوس هند بیش از ۱ تریلیون دلار است. مسیرهای دریانوردی در این اقیانوس شامل تنگه‌های راهبردی هرمز، مالاکا و باب‌المندب است که بالغ بر یک سوم تجارت جهانی کالا در این محدوده جریان دارد.

مهدی بختیاری کارشناس مسائل نظامی-امنیتی در گفت و گو با قدس درباب اهمیت رزمایش اخیر تشریح کرد: حضور کشورمان به عنوان یک کشور قدرتمند نظامی در عرصه دریا حدودا از ۲۰ سال پیش شروع شده بود؛ شروعی که با ساخت ناوشکن جماران به نقطه عطف خودش رسید و با انجام ماموریت هایی در مدارات و مختصات دریایی که برایش تعریف شد، عملا ایران را وارد باشگاه کشورهای سازنده ناوشکن کرد.

وی ادامه داد: نیروهای دریایی ایران اعم از ارتش و سپاه توانستند ثابت کنند کشورمان نه یک قدرت نوظهور دریایی، بلکه یک نیرویی نظامی پیشرفته و توسعه یافته در حوزه های مختلف می باشد؛ تا آنجا که حتی دستورکار های رزمایش های نظامی-امدادی دو جانبه و چند جانبه با سایر کشور ها را تعریف می کند و از آن بهره می گیرد. ایران در سالهای اخیر حدودا ۱۰۰ مرتبه اعزام ناوشکن هایی را به ماموریت های مختلف به ویژه پشتیبانی از کشتی های تجاری در مقابل دزدان دریایی داشته است. پشتیبانی که با وجود تهدید ها و محدودیت ها توانمندی کشورمان را نشان می دهد.

شاهکاری که ناوگروه ۸۶ ارتش رقم زد

بختیاری درباب اهمیت مشارکت فعال تهران در چنین دست رزمایش هایی افزود: باید توجه کرد وضعیت جغرافیایی ایران در منطقه با داشتن حدود ۳ هزار کیلومتر پهنه ساحلی به هم پیوسته از شرق اروند رود تا خلیج گواتر جایگاه خاصی را به کشورمان داده است. جایگاه خاصی که امروز کشور های قدرتمندی همچون روسیه و چین را مجاب به برگزاری رزمایش های متعدد نظامی را با ایران در آبهای خودمان و حتی آبهای سرزمینی خودشان کرده است.

وی عنوان کرد: آخرین شاهکار ایران در حوزه رزم دریایی ماموریت "ناوگروه ۸۶" ارتش جمهوری اسلامی ایران به دور دنیا و عبور از سه اقیانوس آرام، اطلس و هند می باشد. شاهکاری که فقط از ابر قدرت های نظامی امکانپذیر است. این در حالی است قبل از انقلاب و حتی چندین سال پس از انقلاب اسلامی نیز نیروهای دریایی ایران عملا یک نیروی دفاع ساحلی بودند.

امنیت و تعاملات تجارت دریایی در افق نگاه آیونز

این کارشناس نظامی-امنیتی با بیان اینکه عموما کشور های قدرتمند، راهبرد سیاسی-اقتصادی خودشان را با قدرت دریایی شکل می دهند که نمونه بارز آن ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و فرانسه هستند تصریح کرد: باید توجه کرد مجموعه تعاملات نظامی بین کشورها صرفا با اهداف نظامی و حاشیه آن خلاصه نمی شود. اهداف چندگانه سلسله مانور های نظامی-امنیتی آیونز جدای از این موضوع و صرفا برای همکاری نظامی نیست. آیونز می تواند بستر سایر تعاملات دیگری باشد که از وجه المصالحه سیاسی قابل تعمیم است.

بختیاری در انتها افزود: مثل همکاری های اقتصادی-تجاری که ابتدا امنیت دریایی پایه اقدامات آن است و دوم توسعه تجارت دریایی با محوریت همکاری نظامی تکمیل کننده آن می باشد. توسعه تجارت دریایی برای کشوری مثل ایران از آن جهت در مجموعه کنش های نظامی اش قابل تامل است که مسیر دریای عمان به اقیانوس هند، تا دریای چین (جنوبی) یکی از بزرگ ترین و پر ترافیک ترین کریدور های دریایی جهان است. پس طبیعی است که کشورمان نیز اهداف اقتصادی بلند مدتی را در افق نگاهش برای تجارت دریایی اش داشته باشد.

خبرنگار: حمید اسدی