به گزارش خبرنگار قدس آنلاین، فشار تحریم‌های بین‌المللی و کارشکنی‌ برخی طرف‌های خارجی، روند بهبود تعاملات اقتصادی ایران با سایر کشورهای جهان را با مانع مواجه کرده است و این مساله چالش‌ها و مشکلات موجود در اقتصاد کشور را افزایش داده است. با توجه به لزوم افزایش آمادگی کشور در برابر فشارها و تهدیدهای خارجی، لازم است از طریق اصلاح سیاست‌های اقتصادی، پایداری و توان اقتصاد ملی را در برابر تهدیدها و فشارهای خارجی افزایش داد. در صورت اقدام به موقع و استفاده از ابزارهای مناسب سیاست‌گذاری، می‌توان امیدوار بود که بسیاری از چالش‌ها قابل حل و اصلاح باشد.

بریکس پی در حالی ۲۶ مهر رسماً رونمایی شد که در شرایط اعمال تحریم‌های شدید از سوی غرب، این پلتفرم می‌تواند مزایای بسیاری مانند دلارزدایی، تسهیل تجارت اعضا و کاهش تأثیر تحریم‌های غرب را داشته باشد.

به طور مشخص، پروژه پرداخت بریکس نماد تمایل رو به رشد در میان اقتصادهای نوظهور برای آزاد کردن خود از تسلط دلار و ایجاد زیرساخت مالی مقاوم‌تر و مستقل است. با این حال، برای رسیدن به اهداف خود، پرداخت بریکس باید بر چالش‌های عمده تکنولوژیکی، ژئوپلیتیکی و نظارتی غلبه کند. اگر این موانع برطرف شوند، این سیستم نه تنها می‌تواند روابط اقتصادی میان کشورهای بریکس را تغییر دهد بلکه تعادل مالی جهانی را نیز بازتعریف خواهد کرد. به گفته وب‌سایت رسمی بریکس پی، این سیستم پرداختی، به‌عنوان سنگ بنای بالقوه برای پرداخت‌ها در کشورهای مستقل و موفق توصیف می‌شود.

جالب اینجاست که روسیه که ریاست گروه بریکس را در سال جاری برعهده دارد، از شرکای خود خواسته است تا برای مقابله با فشار سیاسی کشورهای غربی پیش از اجلاس سران بریکس در اواخر ماه جاری، جایگزینی برای صندوق بین‌المللی پول ایجاد کنند. آنتون سیلوانوف، وزیر دارایی روسیه اظهار کرد: سیستم مالی جهانی توسط کشورهای غربی کنترل می‌شود و بریکس که ۳۷ درصد از اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهد، باید جایگزینی برای آن ایجاد کند.

بریکس‌پی دنبال اصلاح نظام مالی جهان که مبتنی بر غرب بناشده است

پرداخت‌هایی که از طریق سیستم مشترک کشورهای بریکس انجام می‌شود، به‌احتمال زیاد نه‌تنها برای افراد حقیقی، بلکه برای اشخاص حقوقی نیز در دسترس خواهد بود و پرداخت برای صادرات و واردات آسان‌تر خواهد بود، این امر شامل افتتاح حساب‌های متقابل توسط بانک‌های کشورهایی است که به این سیستم پیوسته‌اند، در واقع این امر یک جایگزین جدی نه‌تنها برای کارت‌های ویزا و مسترکارت، بلکه برای سیستم پرداخت سوئیفت محسوب می‌شود.

به گفته حجت الله فرزانی کارشناس خبره بانکی در گفت و گو با قدس نیز  بریکس‌پی نسخه جامع‌تری نسبت به سوئیفت است که تا حد زیادی وابستگی کشور ما و اعضای بریکس را به سوئیفت کاهش خواهد داد.

وی با اشاره به امکان دستیابی به سطحی از خودکفایی در تجارت بین‌الملل با بریکس می‌گوید: ۳۰ درصد از کل حجم معاملات ما با کشورهایی مانند چین، روسیه، هند و آفریقای جنوبی است و پیوستن کشورمان به این سامانه موجب تسهیل تجارت خارجی و همچنین کاهش هزینه معاملات در مبادلات با این کشورها می‌شود.

وی با اشاره به هدف کشورهای عضو بریکس برای دلارزدایی می‌گوید: چون سوئیفت بر مبنای دلار است، اگر قرار باشد حوزه بریکس دست به دلارزدایی بزنند و بخواهند پیمان‌های پولی دو و چندجانبه را هم عملیاتی کنند، لازمه‌اش راه‌اندازی یک پیام‌رسان و سامانه در حد و اندازه‌های بریکس‌پی بود که بتواند خارج از سیستم‌های تعریف شده فعلی باشد.

حسین عطاء اللهی تحلیلگر مسائل بین المللی نیز  به خبرنگار قدس می گوید: این گروه به‌واسطه دارا بودن نیمی از جمعیت جهان و بین ۲۵ تا ۲۸‌درصد از ظرفیت اقتصاد جهانی، ظرفیت بالایی برای تأثیرگذاری بر اقتصاد جهانی دارد و از رشد پرشتاب اقتصادی و نفوذ در امور جهانی هم برخوردار است. یکی از رویکردهای اصلی اعضای بریکس این است که در مقابله با نظام پولی و بانکی غربی بایستند برای همین معتقدند باید سامانه پرداخت  مختص خودشان داشته باشند تا وابستگی به دلار و نظام پرداختی مثل سوئیفت نداشته باشند. مبتنی بر همین، ابتدا زیرساخت‌های پرداخت مختص خودشان را ایجاد کردند و  در نهایت بریکس‌پی را طراحی کردند.

وی با تأکید بر اینکه بریکس‌پی برخلاف سوئیفت -فقط یک پیام‌رسان مالی است- یک شبکه پرداخت جامع است، توضیح می‌دهد: بریکس‌پی سیستمی است که هم برای خودش ارز دارد و هم سیستم پیام‌رسان مالی و نیز یک‌سری زیرساخت‌های بانکی و به‌عبارتی ارز تسویه هم در آن وجود دارد که این جامعیت در نهایت منجر به افزایش مبادلات بانکی میان کشورهای عضو و در نتیجه تقلیل وابستگی به شبکه‌های پرداخت غربی می‌شود.

عطااللهی با تأکید بر اینکه گروه بریکس با راه‌اندازی بریکس‌پی دنبال اصلاح نظام مالی جهان که مبتنی بر غرب بناشده هستند، می‌گوید: شبکه پرداخت بریکس‌پی را می‌توان دروازه عملیاتی شدن دیدگاه گروه بریکس در این زمینه  دانست.

مهم­ترین هدف بریکس، دلارزدایی از مبادلات تجاری با بهره ­گیری از ارزهای ملی

دکتر یحیی لطفی نیا کارشناس تجارت خارجی در گفت و گو با خبرنگار قدس با اشاره به چشم انداز مثبت اقتصادی گروه بریکس می­گوید طبق آنچه محققان غربی پیش­بینی کرده­ اند اندازه اقتصاد گروه بریکس به زودی بزرگ­تر از اقتصاد گروه جی هفت می ­شود که شامل آمریکا، ژاپن، بریتانیا، آلمان، فرانسه و ایتالیا و کانادا بوده و جزو کشورهای بزرگ صنعتی جهان هستند.به گفته وی، رویکرد کلی این گروه برای مقابله با جهان تک قطبی با محوریت و سردمداری آمریکاست و تمرکزشان بر این است که یک نظم جدید جهانی مبتنی بر احترام به حقوق متقابل و همچنین برپایی عدالت شکل بدهند و پیگیری این موارد بعد از جنگ روسیه با اوکراین شدت بیشتری نیز گرفته است.

لطفی نیا می ­گوید: در بُعد اقتصادی مهم­ترین هدف بریکس، دلارزدایی از مبادلات تجاری با بهره ­گیری از ارزهای ملی است و در ادامه ایجاد یک ارز جدید و جایگزین را دنبال می­ کنند. وی می گوید: ایران به عنوان کشوری که مشمول سخت ترین رژیم های تحریمی  بوده و یکی از قربانیان جهان تک قطبی در عضر حاضر به شمار می رود و از سوی دیگر به دنبال حذف دلار از نظام پرداختی و استفاده از سازو کار جایگزین ارزی در تجارت خارجی خویش است، قرابت زیادی با اهداف و سیاست­های گروه بریکس دارد.

این کارشناس تجارت خارجی تاکید می­ کند: انتظار می­ رود عضویت دائمی ایران در بریکس به خنثی ­سازی تحریم ها از طریق ایجاد تعریف نقش های جدید برای ایران در اقتصاد جهانی و بازآفرینی نقش­های سنتی ما به عنوان تامین­ کننده انرژی کمک کند.

سلاح‌سازی آمریکا از دلار دلیل اصلی شروع تلاش‌های دلارزدایی توسط بریکس

باید توجه داشت که سیستم پرداخت برای برنامه‌های جاری دلارزدایی بریکس بسیار مهم است. زیرا باعث خواهد شد کشورهای استفاده کننده راهی برای تجارت با ارزهای ملی داشته باشند. در مجموع، باعث کاهش نیاز بین‌المللی برای دلار می‌شود. این امر برای روسیه، پس از تحریم‌های سال ۲۰۲۲ که به شدت بر قابلیت‌های تجاری این کشور تأثیر گذاشت، حیاتی خواهد بود. این سلاح‌سازی از دلار دلیل اصلی شروع تلاش‌های دلارزدایی بود. اکنون، بریکس قرار است بیش‌تر از قبل در صحنه جهانی رقابت کند. همچنین کشورهایی که استفاده از ارزهایشان با این سامانه پرداخت افزایش یافته است، وارد رقابت خواهند شد.

پیش از این با گسترده شده هژمونی دلار کشورهای عضو گروه بریکس به دنبال ایجاد نظام پرداختی که جایگزینی برای نظام سوئیفت باشد سامانه هایی را پی ریزی کرده بودند، چین اقدام به توسعهٔ نظام پرداخت جایگزین سوئیفت به نام(CIPS) برای خود کرد. هند نیز دارای سیستمی به نام نظام پیام‌رسانی ساختاریافته مالی (SFMS) برای خود است. روسیه دارای سیستم انتقال پیام‌های مالی (SPFS) و برزیل دارای سیستم (Pix) است. 

کشورمان ایران نیز با دارا بودن سپام ( SEPAM)، زیر ساخت های اولیه برای پیوستن به بریکس پی را داراست. این سیستم به عنوان پیام رسانی بانکی با پروتکل سوییفت تطابق کامل دارد. در مجموع سپام یک زیرساخت پیام‌رسانی واحد مالیِ ملی در کشور است که برای تمام مراودات مالی عمده بانک‌ها از قبیل اعتبارات اسنادی ارزی و ریالی، ضمانت‌نامه‌های ارزی و ریالی، حوالجات ارزی، مکاتبات، استعلام‌ها و مذاکرات از طریق یک شبکه واحد پیام‌رسانی قابل استفاده است.  حالا این کشورها به زودی  با اتصال سیستم های پرداخت داخلی خود به یکدیگر، یک نظام پرداخت مشترک به نام (RICS Pay) میان خود راه اندازی می کنند.