مراسم افتتاح و بهره‌برداری از پروژه «توسعه فضاهای خدمات زائر و ساماندهی نمای میدان و ضلع قبله حرم مطهرامام رضا(ع)» واقع درحدفاصل ورودی باب‌الرضا(ع) تا ورودی باب‌الجواد(ع) حرم مطهر رضوی، بعدازظهر روز گذشته با حضور تولیت آستان قدس رضوی، قائم مقام تولیت، شهردار و رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، سرکشیک‌های خدمه حرم مطهر رضوی، جمعی از مدیران و مسئولان ارشد این نهاد مقدس و برخی از میهمانان، شخصیت‌ها و مدیران شهری و استانی  دعوت‌شده برگزار شد.مراحل اجرایی این پروژه با هدف ساماندهی مسیر تشرف زائران در ورودی‌های اصلی، افزایش فضای خدماتی و پیشاتشرف ویژه زائران و نماسازی متناسب با معماری حرم مطهر حضرت ثامن‌الائمه(ع) در حدفاصل ورودی باب‌الرضا(ع) تا ورودی باب‌الجواد(ع) بارگاه مطهر امام هشتم(ع) موسوم به «میدان و ضلع قبله» و در پیوندگاه  حرم مطهر حضرت ثامن‌الحجج(ع)  و عرصه شهری، با تلاش و همت متخصصان، مهندسان و نیروهای فنی سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی به انجام رسید.

تأکید بر دو اصل تسهیل و تعالی زیارت

قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی در این مراسم با اشاره به تأکیدات تولیت این نهاد مقدس مبنی بر توجه به دو اصل تسهیل و تعالی زیارت در همه فعالیت‌ها و اقدامات انجام شده در بارگاه منور حضرت رضا(ع) گفت: مطابق تأکیدات آیت‌الله مروی، تولیت معزز آستان قدس رضوی که در همه جلسات به مدیران و مسئولان این آستان مبارک یادآور می‌شود، پس از ساحت مقدس امام هشتم(ع) هیچ جایگاه و شأنی بالاتر از خدمت به زائر و تعالی زیارت نیست و در دوره مدیریت ایشان تاکنون خدمات ارزشمندی در زمینه توجه به این دو موضوع انجام شده است. وی در ادامه افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال‌های مختلف افزون بر یک میلیون مترمربع ابنیه و بناهای مختلف در این بارگاه ملکوتی ساخته شده است که تلاش و کوشش برای نگهداری و مراقبت از این مقیاس فضای زیارتی شاید سخت‌تر از ساخت خود این ابنیه باشد.

ساخت فضاهای خدمات زائر مشابه این پروژه در ورودی‌های دیگر حرم مطهر

فیضی با اشاره به اینکه با نظر موافق تولیت آستان قدس رضوی، مشابه فضاها و امکانات خدمات‌رسانی به زائران در این پروژه مانند خدمات صندلی چرخدار، امانات چادر، دفتر امانات نقدی و  نگهداری اشیا و... در سایر ورودی‌های حرم مطهر امام هشتم(ع) نیز در آینده احداث خواهد شد، اظهار کرد: هم‌اکنون فضای بیرونی این پروژه به مقیاس حدود هزارو500 مترمربع به عنوان فضای پشتیبانی صحن پیامبر اعظم(ص) ایجاد شده است و زائران و مجاوران از ابتدای خیابان و پس از پیاده شدن از خودرو، در حقیقت پا در املاک متعلق به بارگاه مطهر حضرت رضا(ع) می‌گذارند که همین جا از مدیرت شهری در همکاری با آستان قدس در این زمینه تشکر می‌کنیم.

وی تصریح کرد: در محدوده‌ای به وسعت حدود 7هکتار از ورودی باب‌الجواد(ع) تا میدان بیت‌المقدس تصمیم بر این است همه خدمات مربوط به زائران با ساماندهی مناسب در همه سطوح و حتی تا زیرگذر ادامه یابد تا فضای بیشتری در اختیار زائران قرار گیرد و این پروژه، آغازی برای این‌گونه طرح‌ها و پروژه‌ها در آینده است.

قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی افزود: تلاش کرده‌ایم در طراحی، احداث و اجرای این پروژه به‌گونه‌ای رفتار شود تا زائر با یک نمایی از عشق، علاقه و ارادت به ساحت مقدس حضرت رضا(ع) برای تشرف وارد حرم مطهر شود.

وی ادامه داد: آنچه انجام شده همه براساس انجام وظیفه، تکلیف، عشق و ارادت به ساحت مقدس حضرت رضا(ع) بوده و در این زمینه افزون بر 250میلیارد تومان هزینه شده است که همه در راستای تسهیل زیارت و ارائه خدمات بهتر و شایسته‌تر به زائران حرم مطهر رضوی و ساحت مقدس بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) بوده است.

فیضی همچنین تأکید کرد با نظر موافق تولیت معزز آستان قدس رضوی و به منظور ارائه خدمات شایسته‌تر به زائران و در اختیار گذاشتن فضاهای زیارتی بیشتر به آنان در آینده نزدیک بیشتر خدمات ارائه شده به زائران در زمینه‌های مختلف با برسی شرایط و امکانات لازم به قسمت زیرگذر حرم مطهر رضوی و یا مکان‌های دیگری در خارج از حرم مطهر منتقل خواهد شد.

تلفیق هنر و معماری ایرانی و اسلامی

رئیس سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی در مراسم افتتاح و بهره‌برداری از این پروژه گفت: پروژه نماسازی میدان قبله حرم مطهر رضوی با هدف ساماندهی و شناسنامه‌دار کردن مسیر تشرف زائران در ورودی‌های اصلی، افزایش فضای خدماتی و پیشاتشرف و نماسازی متناسب با معماری حرم مطهر امام هشتم(ع) در حد فاصل ورودی‌های باب‌الرضا(ع) و باب‌الجواد(ع)  موسوم به «میدان قبله»  در پیوندگاه  حرم مطهر حضرت ثامن‌الحجج(ع)  و عرصه شهری اجرا شد که در حقیقت تلفیقی از هنر و معماری ایرانی و اسلامی همراه با ابراز عشق و ارادت به بارگاه مطهر رضوی است.

دکتر خلیل‌الله کاظمی ادامه داد: اجرای این پروژه مرداد1401 آغاز و در مدت 26 ماه با تلاش و همت همه متخصصان، کارشناسان، مهندسان، طراحان و نیروهای فنی، کارگران و... از کارفرما، طراح، پیمانکار و مجری و... به پایان رسید. از مهم‌ترین ویژگی‌های این پروژه نماسازی میدان و ضلع قبله حرم مطهر رضوی به عنوان پیشانی بارگاه مطهر امام رضا(ع) و افزایش کیفیت ارائه خدمات به زائران در راستای رفاه و آسایش میهمانان بارگاه منور حضرت رضا(ع) بوده است.

وی با اشاره به برخی از مشخصات و ویژگی‌های این طرح افزود: بیش از 35درصد زائران بارگاه مطهر امام رئوف(ع) از مسیر باب‌الرضا(ع) و باب‌الجواد(ع) به حرم مطهر رضوی مشرف می‌شوند، به همین دلیل سایه‌ساری به مساحت حدود 800 مترمربع در این پروژه برای رفاه حال زائران ایجاد و تمامی معماری و نماسازی در این طرح با تأکیدات تولیت معزز آستان قدس رضوی با استفاده و الهام از معماری اسلامی و ایرانی و توجه به سابقه معماری ناحیه خراسان بزرگ انجام شده است.

کاظمی به ساماندهی فضاهای بام در قسمت‌های مختلف حرم مطهر نیز اشاره کرد و یادآور شد: رعایت تناسب همزمان اجرای این پروژه با معماری حرم مطهر و جبهه شهری مجاور در زیباسازی نمای میدان قبله یکی از ویژگی‌های مهم این پروژه بوده که مورد توجه مدیران و مسئولان اجرایی قرار داشته است.

رئیس این سازمان تأکید کرد: همزمان با اجرای بخش‌های مختلف طرح به موضوع ساماندهی فضای بام پروژه از دیدگاه منظر شهری و نگاه مخاطب و زائران از ارتفاع نیز توجه شده است، به‌گونه‌ای که حدود 8هزارو500 مترمربع نما و معماری و حدود 13هزار مترمربع فضای کف‌سازی در قسمت‌های پایین و پشت بام این پروژه و در زمینه تأسیسات گوناگون انجام گرفته است.

کاظمی با اشاره به تأکیدات و رهنمودهای تولیت آستان قدس رضوی در زمینه صرفه‌جویی و استفاده از امکانات به نحو بهینه، تصریح کرد: در فضاهای خدمات‌رسان در این طرح سعی شده از مصالح و سنگ‌های سایر قسمت‌های حرم مطهر مانند صحن جمهوری اسلامی، آبنما و حوض صحن جمهوری اسلامی، آجرهای بدون‌استفاده و پرت از سایر قسمت‌ها و... استفاده شود.

وی همچنین به آمار و ارقامی در این پروژه اشاره کرد و متذکر شد: در این پروژه یک ایوان اصلی با ارتفاع 24متر و دو ایوان فرعی با ارتفاعی جانبی 10متر وجود دارد و نزدیک به 300 تن اسکلت فولادی و سنگین، 587هزار آجر قفقازی و حدود 500هزار آجر مرغی و... به‌کار رفته است.

او یادآور شد: مواردی همچون «پافشاری بر اصالت تاریخی طرح با نگاهی به معماری منطقه خراسان» و «توجه به نیازها و ساماندهی خدمات مورد نیاز زائران و مجاوران» در فضاهای ایجاد شده به‌عنوان استفاده‌کنندگان نهایی مورد تأکید ویژه در این پروژه قرار گرفته است.

باید سابقه معماری نظام جمهوری اسلامی در این بارگاه مقدس حفظ شود

عضو کارگروه حفاظت و مرمت حرم مطهر رضوی نیز در این مراسم با اشاره به سابقه طرح‌ها و پروژه‌های مختلف در ادوار گوناگون که براساس عشق و ارادت به خاندان اهل‌بیت(ع) در این آستان ملکوتی انجام گرفته، گفت: آنچه امروز از این معماری، هنر، عشق و ارادت در این آستان ملکوتی در اختیار ما به امانت است باید با دقت حفظ شود و در راستای اجرای دقیق، صحیح و علمی کارهای هنری و معماری به‌گونه‌ای تلاش کنیم که در آینده و در دیدگاه آیندگان از آن به عنوان یک سند با افتخار از دوران معماری نظام جمهوری اسلامی در بارگاه مطهر حضرت رضا(ع) یاد شود.

دکتر مهدی حجت ادامه داد: هرچند برخی از ابنیه و ساختمان‌ها و معماری به‌کار رفته در این آستان مبارک از کهنسالی و قدمت زیادی برخوردار است، اما این سابقه و قدمت فراوان همواره با افتخار و به عنوان یک اقدام مستند و قابل دفاع از معماری ایرانی و اسلامی در ادوار گوناگون بوده است.

وی با تشکر از رهنمودها و درایت آیت‌الله مروی، تولیت آستان قدس رضوی در اجرای طرح‌های مختلف در زمینه حفظ ابنیه و آثار معماری در این آستان مبارک گفت: ترمیم و بازسازی سردر ورودی مدرسه دو در همچنین برخی از قسمت‌های داخلی آن به منظور ظهور و بروز معماری ایرانی و اسلامی در دوره ایلخانی، تعمیر و بازسازی گنبد مسجد گوهرشاد و... از نمونه کارهای با ارزشی است که در این زمینه انجام گرفته است.

این دانش‌آموخته دکترای حفاظت از بناهای تاریخی و پیشکسوت حوزه معماری و میراث فرهنگی با اشاره به اینکه در سال‌ها و دهه‌های آینده با انبوه زائران و مجاوران برای تشرف و زیارت این بارگاه مقدس روبه‌رو هستیم، تصریح کرد: با برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های مناسب باید تا حد امکان بسیاری از خدمات ارائه شده به زائران این آستان ملکوتی به خارج از محدوده حرم مطهر و نقاط شهری مناسب منتقل شود، زیرا با بررسی‌های علمی و فنی این‌گونه به نظر می‌رسد محدوده و فضای داخلی صحن‌ها و رواق‌های حرم مطهر رضوی بیش از این امکان ساخت‌وساز دفاتر و ابنیه  خدمت‌رسان به زائران در زمینه‌های مختلف را ندارد.

وی در این زمینه افزود: انتقال این خدمات به خارج حرم مطهر، سبب انتقال فرهنگ زیارت و معنویت بارگاه مطهر رضوی به نقاط مختلف شهر شده و فضای زیارتی بیشتری در اختیار زائران قرار می‌گیرد.

حجت یادآور شد: اجرای این پروژه با توجه به معماری و نماسازی آن و دید بصری از دیدگاه زائران و رعایت معماری و هنرهای اسلامی و... نمونه فاخر دیگری از اقدامات انجام شده توسط کارشناسان و مهندسان ایرانی در دوره نظام جمهوری اسلامی است که می‌تواند الگو و نمونه‌ای برای طرح‌های مشابه در این آستان مبارک باشد.

گفتنی است، در پایان این مراسم، تولیت آستان قدس رضوی به همراه میهمانان، از بخش‌های گوناگون این پروژه بازدید کردند و با حضور آیت‌الله مروی، این پروژه افتتاح شده و به بهره‌برداری رسید.