به گزارش قدس خراسان، تحقیق و توسعه (R&D) یکی از کلیدیترین عوامل پیشرفت اقتصادی و علمی هر کشور محسوب میشود. خراسان رضوی بهعنوان یکی از قطبهای علمی و صنعتی کشور، ظرفیتهای قابلتوجهی در این زمینه دارد. بررسی وضعیت تحقیق و توسعه در این استان نشان میدهد با وجود ظرفیتهای ارزشمند، چالشهایی نیز در مسیر توسعه آن وجود دارد. همزمان با هفته پژوهش و فناوری، به سراغ رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه استان رفتیم که در ادامه، گفتوگوی قدس خراسان در این زمینه را میخوانید.
علی سپهر با اشاره به ظرفیتهای استان در این زمینه میگوید: خراسان رضوی با دارا بودن بیش از ۵۰دانشگاه و مرکز آموزش عالی، ازجمله دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی، یکی از مراکز پیشرو در تولید دانش و فناوری در کشور به شمار میرود. این استان همچنین با برخورداری از شهرکهای صنعتی متنوع و پارکهای علم و فناوری، بستر مناسبی برای پیوند صنعت و دانشگاه فراهم کرده است.
وجود ۴۰۰ مرکز تحقیق و توسعه در استان
وی با بیان اینکه در سالهای اخیر، تعداد استارتآپها و شرکتهای دانشبنیان در این استان رو به افزایش بوده است، یادآور میشود: حدود ۴۰۰ مرکز تحقیق و توسعه در واحدهای صنعتی، معدنی و تجاری در خراسان رضوی، در حوزههایی مانند مکانیک، مواد غذایی، خودرو و قطعهسازی، زیستفناوری، نانوفناوری و فناوری اطلاعات فعالیت میکنند.
سپهر با اشاره به برخی موانع رشد تحقیق و توسعه در استان ادامه میدهد: تخصیص نیافتن بودجه مناسب تحقیق و توسعه در بخش خصوصی، صرف عمده بودجههای پژوهشی در مراکز دولتی و همچنین فاصله میان نیازهای صنعت و خروجیهای پژوهشی دانشگاهها، بخشی از عوامل کاهش بهرهوری این بخش است.
کمتر از یک درصد تولید ناخالص ملی صرف تحقیق و توسعه میشود
به گفته رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه خراسان رضوی، هزینههای صرف شده برای تحقیق و توسعه در ایران، کمتر از یک درصد تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل میدهد که این عدد نسبت به میانگین جهانی بسیار کم است. در خراسان رضوی نیز این رقم تفاوت چشمگیری با میانگین ملی ندارد و همچنان با استانداردهای جهانی فاصله دارد.
سپهر میگوید: کمبود زیرساختهای پیشرفته تحقیقاتی و نبود تعامل گسترده با مراکز علمی بینالمللی، از دیگر نقاط ضعف در این حوزه است. این مسائل سبب شده بسیاری از پژوهشها به مرحله تجاریسازی نرسند و در حد مطالعات دانشگاهی باقی بمانند.
وی با اشاره به ضرورت برنامهریزی برای افزایش سهم تحقیق و توسعه در تولید ناخالص داخلی خراسان رضوی با توجه به چشمانداز توسعه استان، میافزاید: خراسان رضوی سهمی حدود ۴درصد از تولید ناخالص داخلی کشور دارد. این سهم نسبت به ظرفیتهای استان؛ ازجمله موقعیت جغرافیایی، زیرساختهای صنعتی و دانشگاهی و جمعیت پژوهشگر، پایینتر از حد انتظار است.
تعداد دانشآموختگان رشتههای مهندسی و علوم؛ عاملی مهم در شاخص نوآوری
رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه خراسان رضوی با اشاره به راهکارهای موجود تأکید میکند: حمایت از پروژههای فناورانه، افزایش سرمایهگذاری دولتی و خصوصی در این حوزه و تقویت همکاری میان دانشگاهها و صنایع، ایجاد مراکز تحقیقاتی مشترک بینالمللی و تقویت تعاملات علمی جهانی میتواند به شکوفایی بیشتر این بخش کمک کند.
سپهر با بیان اینکه خراسان رضوی با بهرهگیری از توان علمی و اقتصادی خود و با رفع موانع موجود میتواند به یکی از قطبهای اصلی تحقیق و توسعه در کشور و حتی منطقه تبدیل شود، خاطرنشان میکند: در سال ۲۰۲۲ رتبه نوآوری ایران در شاخص جهانی نوآوری ۵۳ بوده که یکی از بیشترین امتیازات ایران مربوط به تعداد دانشآموختگان فراوان است و به نوعی، پژوهشگران مستعد و ظرفیت بالقوه رشتههای مهندسی و علوم هستند.
سهم استان از تحقیق و توسعه
خراسان رضوی به عنوان یکی از استانهای پیشرو در زمینه تحقیق و توسعه در ایران شناخته میشود و مشهد نیز در جایگاه مرکز استان، دارای ظرفیتهای بالایی در این زمینه است که با داشتن تعداد زیادی دانشگاه و مراکز تحقیقاتی و همچنین شهرکهای صنعتی و پارکهای علم و فناوری توانسته جایگاه مناسبی در کشور پیدا کند. با این حال، ارزیابی دقیق رتبه این استان در مقایسه با سایر استانها، در زمینه تحقیق و توسعه وجود ندارد؛ اما رجوع به آمار موجود، خود روشنکننده بخشی از مسائل است. هماکنون حدود ۶هزار پروانه بهرهبرداری در استان خراسان رضوی هست و اگر ۴۰۰ مرکز تحقیق و توسعه در واحدهای صنعتی وجود داشته باشد، ما با سهم۶/۵درصدی تحقیق و توسعه در استان روبهرو هستیم. با توجه به اینکه ۹۵ درصد اقتصاد استان در دستان بخش خصوصی است، توجه به این حوزه توسط مسئولان دولتی و خصوصی بسیار ضروری به نظر میرسد.
وجود ۴۰۰ مرکز تحقیق و توسعه در استان
وی با بیان اینکه در سالهای اخیر، تعداد استارتآپها و شرکتهای دانشبنیان در این استان رو به افزایش بوده است، یادآور میشود: حدود ۴۰۰ مرکز تحقیق و توسعه در واحدهای صنعتی، معدنی و تجاری در خراسان رضوی، در حوزههایی مانند مکانیک، مواد غذایی، خودرو و قطعهسازی، زیستفناوری، نانوفناوری و فناوری اطلاعات فعالیت میکنند.
سپهر با اشاره به برخی موانع رشد تحقیق و توسعه در استان ادامه میدهد: تخصیص نیافتن بودجه مناسب تحقیق و توسعه در بخش خصوصی، صرف عمده بودجههای پژوهشی در مراکز دولتی و همچنین فاصله میان نیازهای صنعت و خروجیهای پژوهشی دانشگاهها، بخشی از عوامل کاهش بهرهوری این بخش است.
کمتر از یک درصد تولید ناخالص ملی صرف تحقیق و توسعه میشود
به گفته رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه خراسان رضوی، هزینههای صرف شده برای تحقیق و توسعه در ایران، کمتر از یک درصد تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل میدهد که این عدد نسبت به میانگین جهانی بسیار کم است. در خراسان رضوی نیز این رقم تفاوت چشمگیری با میانگین ملی ندارد و همچنان با استانداردهای جهانی فاصله دارد.
سپهر میگوید: کمبود زیرساختهای پیشرفته تحقیقاتی و نبود تعامل گسترده با مراکز علمی بینالمللی، از دیگر نقاط ضعف در این حوزه است. این مسائل سبب شده بسیاری از پژوهشها به مرحله تجاریسازی نرسند و در حد مطالعات دانشگاهی باقی بمانند.
وی با اشاره به ضرورت برنامهریزی برای افزایش سهم تحقیق و توسعه در تولید ناخالص داخلی خراسان رضوی با توجه به چشمانداز توسعه استان، میافزاید: خراسان رضوی سهمی حدود ۴درصد از تولید ناخالص داخلی کشور دارد. این سهم نسبت به ظرفیتهای استان؛ ازجمله موقعیت جغرافیایی، زیرساختهای صنعتی و دانشگاهی و جمعیت پژوهشگر، پایینتر از حد انتظار است.
تعداد دانشآموختگان رشتههای مهندسی و علوم؛ عاملی مهم در شاخص نوآوری
رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه خراسان رضوی با اشاره به راهکارهای موجود تأکید میکند: حمایت از پروژههای فناورانه، افزایش سرمایهگذاری دولتی و خصوصی در این حوزه و تقویت همکاری میان دانشگاهها و صنایع، ایجاد مراکز تحقیقاتی مشترک بینالمللی و تقویت تعاملات علمی جهانی میتواند به شکوفایی بیشتر این بخش کمک کند.
سپهر با بیان اینکه خراسان رضوی با بهرهگیری از توان علمی و اقتصادی خود و با رفع موانع موجود میتواند به یکی از قطبهای اصلی تحقیق و توسعه در کشور و حتی منطقه تبدیل شود، خاطرنشان میکند: در سال ۲۰۲۲ رتبه نوآوری ایران در شاخص جهانی نوآوری ۵۳ بوده که یکی از بیشترین امتیازات ایران مربوط به تعداد دانشآموختگان فراوان است و به نوعی، پژوهشگران مستعد و ظرفیت بالقوه رشتههای مهندسی و علوم هستند.
سهم استان از تحقیق و توسعه
خراسان رضوی به عنوان یکی از استانهای پیشرو در زمینه تحقیق و توسعه در ایران شناخته میشود و مشهد نیز در جایگاه مرکز استان، دارای ظرفیتهای بالایی در این زمینه است که با داشتن تعداد زیادی دانشگاه و مراکز تحقیقاتی و همچنین شهرکهای صنعتی و پارکهای علم و فناوری توانسته جایگاه مناسبی در کشور پیدا کند. با این حال، ارزیابی دقیق رتبه این استان در مقایسه با سایر استانها، در زمینه تحقیق و توسعه وجود ندارد؛ اما رجوع به آمار موجود، خود روشنکننده بخشی از مسائل است. هماکنون حدود ۶هزار پروانه بهرهبرداری در استان خراسان رضوی هست و اگر ۴۰۰ مرکز تحقیق و توسعه در واحدهای صنعتی وجود داشته باشد، ما با سهم۶/۵درصدی تحقیق و توسعه در استان روبهرو هستیم. با توجه به اینکه ۹۵ درصد اقتصاد استان در دستان بخش خصوصی است، توجه به این حوزه توسط مسئولان دولتی و خصوصی بسیار ضروری به نظر میرسد.
نظر شما