در این پرتاب، سیمرغ به‌عنوان یک ماهواره‌بر سوخت مایع دومرحله‌ای توانست با تزریق موفق بلوک انتقال مداری «سامان ۱» و ماهواره «فخر ۱» با وزن مجموع ۳۰۰ کیلوگرم ازیک‌طرف رکورد جدیدی در حمل محموله‌های فضایی را در کشور رقم زده و از سوی دیگر توانست با تثبیت جایگاه ایران در مدار لئو، امکان حرکت در مدارهای بالایی را برای جمهوری اسلامی فراهم آورد.

داده‌های تله‌متری ماهواره فخر ۱ دریافت شد
 ماهواره بر سیمرغ تنها پرتابگر توسعه داده شده در کشور برای انتقال چنین محموله‌هایی به مدارات لئو (ارتفاع سطح زمین تا ۲ هزارکیلومتری را مدار ارتفاع پایین یا لئو می‌نامند) است. دقت در تأمین سرعت موردنیاز تزریق با تلورانس کمتر از ۵۰ متر در ثانیه در سرعتی معادل ۷ هزار و ۷۵۴ متر بر ثانیه (کمتر از ۰.۱ درصد) از دستاوردهای بزرگ این پرتاب برای ماهواره بر سیمرغ با وزن حدود ۸۰ تن است.
 فخر ۱ ارتش که به‌عنوان یک نانوماهواره مخابراتی ساخت متخصصان صنایع الکترونیک وزارت دفاع است با این اتفاق در مدار ۴۱۰ کیلومتری تزریق شد. این ماهواره که به‌منظور پاسداشت خدمات دانشمند شهید دکتر محسن فخری‌زاده، به نام فخر ۱ نام‌گذاری شده است دارای ابعاد سه‌واحدی (۳U) بوده و جرم آن کمتر از ۱۰ کیلوگرم است.
 این ماهواره با مأموریت اثبات فناوری‌های کلیدی در منظومه ماهواره‌های مکعبی و به‌عنوان محموله جانبی به فضا پرتاب شده است. تثبیت فناوری پرتاب چندگانه توسط پرتابگر سیمرغ، هدف اولیه این مأموریت فضایی به شمار می‌رود. فخر ۱ بعد از جدایی از ماهواره‌بر داده‌های تله‌متری که شامل اطلاعات زیرسامانه‌ها و حسگرهای ماهواره است را ارسال و همچنین در گذر اول فرمان‌های ارسالی از ایستگاه‌های زمینی را به‌درستی دریافت و اجرا کرد. دریافت داده‌های تله‌متری از ایستگاه‌های زمینی در گذر بعدی نشانگر تثبیت ماهواره در مدار است.

 تثبیت جایگاه در لئو، حرکت به‌سوی ژئو
 اما با اتفاقی که رقم خورد، بلندای آسمان‌ها دیگر جایی فقط برای قدرتمندان فضایی نیست و امروز ایران، با قدم‌هایی استوار، در جاده‌ای گام می‌زند که تنها معدودی از کشورهای جهان توانایی پیمودن آن را دارند. دیروز جمعه، ماهواره بر سیمرغ، بلوک انتقال مداری سامان ۱ را در مدار تزریق کرد. سامانه بلوک انتقال مداری، سامانه واسطی برای قراردادن ماهواره‌ها در مدارهای ارتفاع بالاست که باهدف کاهش هزینه و اجتناب از ساخت حامل‌های غول‌پیکر و مصرف سوخت بسیار بالا مورداستفاده قرار می‌گیرد و اکنون ایران با پرتاب «بلوک انتقال مداری سامان» به این دانش فنی فضایی دست‌یافته است. قرارگیری این محموله در نقطه موردنظر گامی بلند برای دستیابی ایران به لایه ژئو محسوب می‌شود. روش تزریق مداری مبتنی بر این فناوری به این صورت است که حامل، بلوک انتقال مداری و ماهواره متصل به آن را در مدار اولیه به نام «مدار پارک» قرار می‌دهد و بلوک انتقال مداری، ماهواره را از مدار اولیه به مدار نهایی منتقل می‌کند. این سامانه قابلیت اصلاح مداری را نیز دارد و می‌تواند دقت تزریق و همچنین قابلیت اطمینان آن را افزایش دهد.
 از این رو بلوک انتقال مداری یکی از ابزارهای موردنیاز برای انجام مأموریت‌های فضایی در حوزه‌های ماهواره‌ها به‌منظور قراردادن ماهواره‌های مخابراتی در مدار و اکتشافات فضایی برای انجام مأموریت‌های اعماق فضا مانند ماه‌نشین و مریخ‌نورد است. در این راستا محققان پژوهشگاه فضایی طراحی و ساخت بلوک انتقال مداری سامان را در دستور کار خود قرار دادند. به گفته حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی و سرپرست پژوهشگاه فضایی، برنامه توسعه بلوک انتقال مداری در پژوهشگاه فضایی در مسیر توسعه فناوری ارتباطات مخابراتی به‌منظور دستیابی به ماهواره مخابراتی مدار ژئو (بالاتر از ۳۶ هزار کیلومتر) تعریف شد.

  چشم‌انداز روشن آینده فضایی ایران
 طبق گفته سخنگوی فضایی وزارت دفاع، بلوک انتقال مداری سامان کار خود را در مدار دایروی با شیب ۵۵ درجه آغاز خواهد کرد و ماهواره را در مدار بیضوی ۴۰۰ تا ۷۰۰۰ کیلومتری با شیب ۵۸ درجه تحویل خواهد داد. سامان -۱ از موتور سوخت جامد آرش-۲۴ به عنوان سامانه اصلی پیشرانه خود استفاده می‌کند. بخش زمینی پروژه بلوک انتقال مداری سامان شامل ایستگاه‌های ارسال و دریافت تله‌کامند و تله‌متری در باندهای UHFNHF است که باتوجه‌به TRL بالای این فناوری در کشور امید است این قسمت به‌خوبی وظیفه خود را انجام دهد. ایستگاه‌های زمینی چهارگانه در نظر گرفته‌شده برای این مأموریت در تبریز، مشهد، ماهشهر و قشم واقع شده‌اند که فرایند ساخت و تجهیز آن‌ها رو به تکمیل است. سامان ۱ که توسط متخصصان ایرانی طراحی و ساخته شده است، به‌عنوان یکی از دستاوردهای برجسته در حوزه فناوری فضایی شناخته می‌شود. به طور خاص، این بلوک انتقال مداری می‌تواند در مأموریت‌های فضایی مختلف از جمله ارسال ماهواره‌های ارتباطی، مخابراتی و سنجشی به مدارهای بالا کاربرد داشته باشد. این اتفاق نه‌تنها نشان‌دهنده توانمندی‌های فنی متخصصان ایرانی در صنعت فضایی است، بلکه نمادی از پیشرفت روزافزون کشور در دستیابی به فناوری‌های پیشرفته در عرصه فضاست. با تحقق چنین پروژه‌هایی، ایران قادر خواهد بود در آینده‌ای نه‌چندان دور، نقش مهم‌تری در عرصه فضایی جهان ایفا کند و به دستاوردهای بزرگ‌تری در این زمینه دست یابد.
 مهرماه سال ۱۴۰۱ نمونه آزمایشی «بلوک انتقال مداری سامان» باهدف جابه‌جایی ماهواره بین مدارهای مختلف به همراه یک کاوشگر زیرمداری با موفقیت پرتاب شد. عملکرد زیرسیستم‌های نمونه مهندسی بلوک انتقال مداری سامان در شرایط نزدیک به شرایط فضایی آزمایش شد و داده‌برداری کامل از عملکرد بلوک مذکور انجام شد و عملکرد آن در شرایط عملیاتی در ارتفاع بالا به اثبات رسید. سخنگوی فضایی وزارت دفاع در این باره گفت: پرتاب دیروز به فاصله چند ماه از پرتاب موفق قبلی یک نصاب جدید بود، همچنین در حوزه وزن ماهواره‌ها هم دقت تزریق را در پرتاب امروز شاهد بودیم. یعنی بهینه‌سازی‌های قابل‌توجهی نسبت به ماهواره‌بر قبلی انجام‌گرفته است. سیداحمد حسینی مونس ادامه داد: بهینه‌سازی‌های بعدی مطابق نقشه راه روی همین ماهواره در دست اقدام است و در آینده نزدیک وزن ماهواره‌ها را تا ۵۰۰ کیلوگرم با ماهواره‌بر سیمرغ پرتاب خواهیم کرد. نسخه‌های بعدی ماهواره‌برهای ساخت ایران از جمله سروش و سریر درحال‌توسعه فناوری هستند و امروز در حوزه پرتاب و تثبیت فناوری هیچ نیازی به پرتابگرهای خارجی نداریم. به‌نحوی‌که از عمده نیازمندی پرتاب در مدارات نزدیک به زمین (لئو) برخوردار هستیم.

خبرنگار: جاوید