حجت‌الاسلام و المسلمین نجف لک زایی؛ رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۹ آذرماه در مراسم افتتاحیه گرامیداشت هفته پژوهش و دهمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، گفت: شهادت می‌دهم فعالیتی که همکاران بنده انجام می‌دهند با هر فعالیت پژوهشی در مراکز دیگر از جهت کمیت و کیفیت و تنوع قابل مقایسه نیست به خصوص با توجه به بودجه‌ای که ما داریم.
وی با بیان اینکه ما به کارمندان پژوهشی تبدیل نشده‌ایم، افزود: یکی از آفات کار علمی این است که انسان در حوزه آموزش و پرورش و وزارت علوم و مراکز پژوهشی کار خود را با کارمندی یکی بگیرد و کارمند پژوهش شود.
درخشش تفسیر خواجه نصیر از سوره عصر
لک‌زایی با بیان اینکه قبل از انقلاب بزرگان و پیشکسوتان ما از جان و مال خود می‌گذشتند تا دین را ترویج و تبلیغ کنند و ما هم در فرصت به دست آمده که حاصل خون و ایثارگری‌های فراوان است وظیفه تبلیغ و اقامه دین را بر عهده داریم، افزود: حضرت امام(ره) از خواجه نصیر طوسی به تمجید یاد کرده‌اند زیرا دین‌شناسی کسانی که دغدغه دین داشتند با کسانی که این دغدغه را نداشتند تفاوت دارد؛ او رصدخانه زد و حفظ کتب کرد و در نجوم و ریاضیات و .. پیشگام بود.
وی افزود: خواجه نصیرالدین طوسی یک تفسیر چند خطی درباره سوره عصر دارد که به نظر بنده تفسیر پژوهشی ناظر به اقامه دین و حکمرانی است که مورد تمجید علامه حسن‌زاده آملی قرار گرفته است. این تفسیر چند خطی همچنان در تاریخ روش‌های حکمرانی قرآنی می‌درخشد. او در مورد والعصر می‌گوید عصر همین زمان، زمانی که هر لحظه در حال گذر است و ما با آن درگیر هستیم.
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) اضافه کرد: انسانی که از این زمان و لحظه استفاده نکند در حال خسارت است؛ خسارت هم فقط نقص و کاستی و ضلالت و عدم بصیرت نیست یعنی نوعی کاستی است که وجود خود فرد را آب می‌کند. معمولا در تبیین این خسارت، مثال یخ‌فروش را می‌زنند که خسارت به اصل سرمایه او وارد می‌شود؛ سوره فرموده است همه انسان‌ها در معرض این خسران و ضرر هستند.
وی با بیان اینکه این سوره مکی است و برخی مفسران معتقدند که اول این دو آیه نازل شد و تا مدت‌ها یعنی پنج سال بعد ادامه آیات نازل شد، تصریح کرد: خداوند فرموده است همه در معرض ضرر هستند مگر کسانی که ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند.
لک‌زایی با اشاره به اینکه بحث ایمان از سخت‌ترین مباحث کلامی است، تصریح کرد: آیا ایمان معرفت است یا عمل هم در آن هست؟ اگر عمل است چرا بعد از آن سخن از عمل صالح است یا اگر فقط معرفت است ممکن است کسی تخصص در کلام و الهیات اسلامی داشته باشد ولی خودش ملحد باشد؛ آیا چنین فردی ایمان دارد؟ دقتی که خواجه نصرالدین طوسی به خرج داده این است که ایمان دو عنصر دارد و مقام معظم رهبری در طرح کلی فرموده است ایمان باید آگاهانه و متعهدانه باشد.
ایمان معرفت متعهدانه است
وی افزود: در حکمت اسلامی ایمان یعنی فرد مسلط به فضائل نظری و هم مسلط به فضائل فکری باشد یعنی وقتی فهمیدیم خدا هست (این بخش حکمت نظری است) به تنهایی نشانه ایمان نیست بلکه عنصر دوم یعنی تعهد انسان در قبال خدا، ایمان خواهد شد. مؤمن کسی است که به هفت چیز ایمان دارد که همه آن‌ها از جنس غیب و عالم ماورا است و هیچکدام مادی نیست؛ توحید، ملائکه، معاد، قرآن، ارسال رسل و آیات الهی و جانشینان رسولان.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با تاکید بر تعهد در قبال رسول و قیامت و امام و ولی، گفت: اگر فرد به متعلقات ایمان، معرفت نداشه باشد و تکلیف خود را در قبال این معرفت روشن نکند به عمل صالح نخواهد رسید زیرا هنوز ایمان دینی کسب نکرده است. البته عمل هم دو ساحت دارد؛ ساحت عمل جوانحی و جوارحی یعنی فرد باید حسن فعلی و فاعلی داشته باشد.
لک‌زایی بیان کرد: خواجه می‌گوید پس انسان مؤمن انسان با معرفت متعهد است؛ ایمان ملازم با معرفت و علم است یعنی کسی نمی‌تواند مؤمن باشد ولی جاهل باشد لذا لازمه ایمان گسترش انواع معرفت‌ها و کسب و تولید علم است.
وی تأکید کرد: اگر حوزه ایمان، حکمت نظری و حوزه عمل صالح، حوزه حکمت عملی باشد، تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر به تعبیر خواجه نصیر ذکر خاص بعد از عام نخواهد بود؛ انسان وقتی به ایمان و حکمت نظری و عملی رسید باید آن را به جامعه منتقل کند؛ یعنی این که فقط انسان کتابی را بنویسد ولی در قفسه کتابخانه خود نگهدارد تواصی به حق و صبر نکرده است.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه ایمان، معرفت به اضافه تعهد در قبال آن معرفت است با بیان اینکه در قرآن بیش از ۶۰ بار ایمان و عمل صالح با همدیگر آمده است، افزود: تواصوا بالحق یعنی اینکه انسان باید این ایمان را به دیگران منتقل کند و تواصوا بالصبر هم یعنی اینکه انسان ضمن اینکه خودش عمل صالح دارد آن را به دیگران هم منتقل می‌کند؛ اینکه انسان فهمید حکومت اسلامی و خانواده تراز اسلامی چیست باید آن را به جامعه منتقل کند به این دلیل است که امام به خواجه توجه ویژه دارد.
اهمیت زمان در حکمرانی
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه براساس این سوره، حکمرانی در یک جامعه و زمان خاص صورت می‌گیرد، افزود: والعصر یعنی استفاده از زمان؛ زمان در حکمرانی بسیار مهم است و در تحولات کنونی منطقه هم دیدیم یک گروه از زمان بهره برد و دیگری نبرد؛ موضوع دیگر در آیه دوم است یعنی هر انسانی در هر نقطه‌ای در حال آب‌شدن و ضرر و خسران است مگر اینکه ایمان داشته باشد با دو مؤلفه معرفت و تعهد به آن معرفت و عمل صالح باز با آن دو مؤلفه یعنی هم خود انسان باید عمل صالح داشته باشد و دیگران را دعوت کند.
شرط گسترش ایمان و عمل صالح در جامعه
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تاکید کرد: نمی‌شود کسی اهل ایمان و عمل صالح نباشد و بعد بخواهد ایمان و عمل صالح را گسترش دهد. مشکلات کنونی کشور از این صنف است؛ برخی مسئولیت می‌گیرند در حالی که نمی‌دانند وضعیت مطلوب و ایمان و عمل صالح در حوزه کاری آنان چیست؟ وقتی کسی انس با قرآن ندارد اصلا نمی‌داند به چه چیزی عمل کند.
وی تأکید کرد: آن چیزی که در مسئله‌محوری از پژوهشگر می‌خواهند آن است که پژوهشگر به سراغ مشکلات عمومی برود؛ خسران انسان یک مسئله عمومی است و نه خصوصی. لذا علامه حسن‌زاده آملی فرمودند که همه اخلاقیات و اعتقادات در سوره عصر آمده است.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: حوزه تواصی به حق و صبر هم در حوزه اقامه و گسترش دین است لذا حرکت در اقامه دین امر تفننی نیست بلکه وظیفه است و یک پژوهشگر دینی نمی‌تواند بگوید به من مرتبط نیست؛ البته ممکن است کسی بلد نباشد که باز این سوره می‌گوید باید بروید فرابگیرید یعنی اگر کسی می‌گوید من فقط خودم بلدم ایمان داشته باشم و عمل کنم ولی در انتقال به دیگران ناموفق هستم باید راه درست را بیاموزد.
لک‌زایی با بیان اینکه ما در هر کاری که در پژوهشگاه قرار بود انجام دهیم به کاربردی‌بودن و حل مشکلات جامعه توجه داشتیم، افزود: به تدریج این کار روند پررنگ‌تری به خود گرفت و مسئله‌محوری برجسته‌تر شد.
وی در پایان افزود: آثاری که امروز رونمایی می‌شود، ۲۷۳ عنوان چاپ اول از آذرماه سال قبل تا آذرماه امسال است که از این تعداد، ۹۵ عنوان حاصل زحمات محققان پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است.
نظر شما