تحولات منطقه

بر اساس بند ۱۳ مصوبه هیئت وزیران در سال ۱۳۹۲ احداث و بهره‌برداری از دهکده لجستیک (بندر خشک) به استان اصفهان واگذار شد؛ ولی از آن زمان تاکنون این مصوبه فرجامی برای این استان نداشته است.

احداث «بندر خشک» چشم اصفهان را به وعده مسئولان خشک کرد
زمان مطالعه: ۶ دقیقه

 اوایل دهه ۹۰ با شدت‌گرفتن تحریم‌ها بحث پدافند غیرعامل و حفظ امنیت واردات و مبادی ورود کالا به کشور هم بالا گرفت.
 در همان زمان خشکی زاینده‌رود و بیکاری حدود ۳۰۰ هزار کشاورز شرق اصفهان هم وارد مرحله انتقاد شده بود و اهمیت همه موارد فوق باعث شد تا مسئولان وقت کشور و استان موضوع جدید احداث بندر خشک در مرکز کشور را طرح و بررسی کنند. از آن زمان تا امروز ایجاد بندر خشک در شرق اصفهان به مطالبه مسئولان استان تبدیل شد.
 نظر به موقعیت خاص استان اصفهان در حوزه حمل‌ونقل و لجستیک کشور به‌ویژه قرارگرفتن در کریدور شمال - جنوب و ترانزیت بین‌المللی شامل زمینی، ریلی و هوایی، ایجاد این دهکده به‌عنوان یکی از پیشران‌های مهم توسعه اقتصادی استان، در دستور کار قرار گرفت و در ششمین نشست ستاد مراکز لجستیک کشور با احداث و بهره‌برداری دهکده لجستیک (بندر خشک) اصفهان موافقت شد.
 بندر خشک به‌عنوان یک مرکز ترانزیتی و لجستیکی، نقش مهمی در تسهیل تجارت و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل ایفا می‌کند اما باوجودوعده‌های فراوان مسئولان در ارتباط با راه‌اندازی بندر خشک اصفهان و تدوین آیین‌نامه جدید، این پروژه همچنان بعد از ۹ سال متوقف مانده و تغییری در شرایط اجرایی آن حاصل نشده است.
 اگر چه گام نخست این پروژه از سال ۹۴ کلید خورد؛ اما به دلیل مشکلات عدیده باوجود وعده و وعیدهایی که از سوی وزیر راه داده شد به مرحله اجرا نرسید و این طرح به حالت معلق ماند تا سال ۱۴۰۱ که استاندار اصفهان خبر از باز شدن قفل مشکلات دهکده لجستیک اصفهان داد اما متأسفانه ساخت این بندر هنوز محلی برای اعراب ندارد.
 کشمکش بر سر جانمایی
 سال‌ها بر سر اینکه این طرح در کدام ضلع راه‌آهن احداث شود کشمکش بود سپس بر سر اینکه کدام دستگاه‌ها عضو هیئت‌مدیره احداث بندر خشک باشند و در انتها بر سر اینکه ناظر چه کسی باشد و اساسنامه چگونه تنظیم شود، سهم هر کدام چقدر باشد و اصلاً اصفهان اولین استان صاحب بندر خشک باشد یا دومی یا چندمی اجرای طرح بندرخشک به درازا کشید و مصوبه آن ۱۰ساله شد.
 به‌گونه‌ای که سال ۹۶ وزیر راه و شهرسازی آن زمان بر این نظر بود که ابتدا باید بندر خشک «آپرین تهران» راه‌اندازی شود و پس از آن مجوز ساخت بندر خشک اصفهان را بدهند.
 شهرداری اصفهان، اتاق تعاون استان، شرکت بهداشت سپاهان، اتاق بازرگانی، صنعتی و کشاورزی استان اصفهان، کانون انجمن صنفی کارفرمایان شرکت‌ها از سهامداران بندر خشک هستند.
 و پنج مجموعه استانداری، راه‌آهن، گمرک، اتاق بازرگانی و اتاق تعاون از اعضای هیئت‌مدیره احداث بندر خشک با وجودی که همیشه اجرای طرح‌ها و ایده‌های ناب از اصفهان آغاز می‌شود اما کلنگ هر پروژه‌ای که در این استان به زمین زده می‌شود صدای بهره‌برداری از آن چندین دهه بعد، به گوش می‌رسد!
 مقرر شده بود در ایران نیز همچون سایر کشورها طرح بندر خشک به اجرا گذاشته شود و براین‌اساس شش نقطه را پیش‌بینی کردند و اصفهان و یزد و کرمان سه استانی بودند که قرار شد در آن‌ها بندر خشک استانی راه‌اندازی شود و سه‌نقطه دیگر بندر خشک بین‌المللی ایجاد شود و البته که ایجاد بندر خشک برای اصفهان یک اصل لازم و ضروری است.
 پس از طرح احداث بندر خشک در سال ۱۳۹۲ این نگرانی از سوی تجار و صنعتگران وجود داشت که طرح به طول بینجامد اما با اینکه در همان سال استاندار وقت این اطمینان را داد که کار از صفر تا صد به بخش خصوصی واگذار می‌شود و نگرانی از این بابت نیست؛ اما تأخیر در عملیاتی‌شدن این طرح ۹۱۰ سال به طول انجامیده است.
  چرا بندر خشک؟
 بندر خشک، پایانه‌ای ترکیبی در خشکی است که به بندری ساحلی متصل بوده و تجهیزات لازم و کـافی بـرای مواجهه با تردد ناشی از چند شیوه حمل‌ونقل اعم از جاده‌ای، ریلی و هوایی در آن در نظر گرفته می‌شود و مشتریان می‌توانند کالاهای خود را با استفاده از شیوه‌های مختلف به این بندر ارسال کنند یا از آن تحویل بگیرند.  
 خدماتی نظیر انبارسازی کالا، نگهداری کانتینرهای خالی، تعمیرات کانتینر، امور گمرکی و ترخیص و پشتیبانی کالا نیز در بنادر خشک ارائه می‌شود.  
 میزان دسترسی به بندر خشک و کیفیت واسط‌های جاده‌ای و ریلی، میزان عملکرد هر پایانه را مشخص می‌سازد، به همین دلیل حمل‌ونقل قابل‌اطمینان و برنامه‌ریزی‌شده میان بندر ساحلی و بندر خشک از اهمیت خاصی برخوردار است.
 استان اصفهان مقام نخست در حمل‌ونقل ریلی کشور را دارد و ۵۷ درصد از بار جابه‌جا شده از کشور از این استان می‌گذرد؛ بنابراین قرار بود با ایجاد بندر خشک صادرات از این استان بر روی ریل توسعه قرار گیرد.
 اصفهان دارای ۱۱ هزار و ۵۰۰ کیلومتر راه است و به لحاظ موقعیت خاص در مرکز و به‌عنوان چهارراه ترانزیت بار و مسافر کشور رتبه نخست حمل بار و رتبه سوم حمل مسافر را در کشور داراست.
 بر اساس این سند سه پهنه برای اصفهان در نظر گرفته شده است که قرار شد دهکده لجستیک در شرق اصفهان، پارک لجستیک کشاورزی در شهرستان نجف‌آباد و پارک لجستیک تخصصی در شهرستان مبارکه واقع شود و دهکده لجستیک جایگزین بندر خشک اصفهان و البته با همان کاربری تعریف شده بندر خشک شده است. چه‌بسا مراکز لجستیک مانند بندر خشک موجب رونق‌بخشی به حمل‌ونقل کالاها می‌شوند و در صورت وجود این مراکز، تمام امور مربوط به حمل‌ونقل کالا متمرکز و به شکل یکپارچه انجام می‌شود.
 اما موضوع اصلی آن است باوجودآنکه سرمایه‌گذاران آمادگی لازم برای سرمایه‌گذاری در این بندر را دارند به دلیل اختلافاتی که بین راه‌آهن و سرمایه‌گذاران به وجود آمده است، عملاً تأسیس بندر خشک در مراحل اولیه متوقف شده است.
  تبعات بندر خشک
 از مزایای ایجاد بندر خشک همچون توسعه و رونق تجارت و صادرات که بگذریم اما بسیاری از کارشناسان نبود پیوست اجتماعی در این پروژه را مهم دانسته و اذعان می‌کنند: در دهه‌های قبل اجرای پروژه‌های عمرانی و طرح‌های صنعتی بدون توجه به درنظرگرفتن عواقب جمعیتی باعث شد جمعیت زیادی از سایر استان‌ها به اصفهان مهاجرت کنند.
 بنا بر گفته کارشناسان پدیده مهاجرت و حاشیه‌نشینی اصفهان در دهه‌های قبل محصول نگاه مهندسی به پیشرفت استان بوده است. چند دهه قبل مردمی که تا دیروز در روستا یا شهر محل تولدشان زندگی می‌کردند به دنبال زندگی بهتر و رفاه بیشتر به شهرها آمدند و چون قیمت مسکن در شهر بالابود نمی‌توانستند در مرکز شهر ساکن شوند، پس به حاشیه شهر رفتند تا بتوانند برای کار به مرکز شهر بیایند.
 در استان اصفهان سه شهر فولادشهر، شاهین‌شهر و بهارستان بیش از سایر مناطق به مهاجرپذیری شناخته‌شده‌اند.
 شاهین‌شهر پس از شهرستان اصفهان که شهر بهارستان نیز در آن قرار دارد بیشترین تعداد مهاجر را در سال‌های ۹۰ تا ۹۵ در خود جای‌داده است.
 مسکن مهر فولادشهر بزرگ‌ترین پروژه مسکن مهر کشور پس از پرند است که جمعیتی ۱۰۰ هزارنفری را به جمعیت اصفهان اضافه کرده است، جمعیتی که غالباً از سایر استان‌ها به این شهر مهاجرت می‌کنند تا شاید آینده بهتری در کنار صنایع بزرگ استان مانند کارخانه ذوب‌آهن، مجتمع فولاد مبارکه، سیمان سپاهان، صنایع زرین‌شهر و چندین کارخانه بزرگ و کوچک دیگر شهرستان لنجان داشته باشند.
 شواهد نشان می‌دهد پس از گذشته چند دهه مسیر توسعه استان تغییر کرده و شرق اصفهان در ناحیه سگزی، نجف‌آباد و مبارکه جایگزین مسیرهای قبلی شده است. باید پرسید در امکان‌سنجی ایجاد مراکز لجستیک در استان، پتانسیل‌ها، زیرساخت‌های لازم برای توسعه فیزیکی، اجتماعی و ایجاد شهرک‌های جدید هم در نظر گرفته‌شده است؟
 اصفهانی که همه استانداران آن یکصدا اعلام کرده‌اند حتی توان پذیرش یک نفر مهاجر اضافه‌تر را ندارد چگونه باید پاسخگوی مهاجران جدیدی باشد که به امید شغل روانه سگزی، مبارکه و نجف‌آباد می‌شوند؟
 بدون شک با ایجاد این مراکز لجستیکی، اقتصاد استان در کوتاه‌مدت نفس می‌کشد ولی امید است همانند ایجاد صنایع بزرگ و مادر در اصفهان، پس از گذشت چند سال سود آن روانه پایتخت و استان‌های همجوار نشده و عواقب انسانی و زیست‌محیطی آن برای مردم نصف جهان به یادگار نماند.

منبع: روزنامه قدس

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.