روزهایی که به نام اهل بیت(ع) است در میان ما شیعیان دارای حال و هوای خاصی است. در این روزها یکی از اعمالی که سفارش شده، زیارت از راه نزدیک یا دور مرقد مطهر این بزرگواران است. در اعمال مربوط به سالروز ولادت حضرت زهرا(س) نیز خواندن زیارت مخصوص آن حضرت ذکر شده است. می‌خواهیم به مناسبت ایام ولادت بزرگ‌ترین بانوی جهان، نگاهی به محتوای زیارت‌نامه ایشان داشته باشیم.

زیارت‌نامه‌ای به قصد طهارت

ممکن است هر کدام ما به دلیل نامعلوم بودن مرقد مطهر حضرت زهرا(س) کمتر به فکر زیارت ایشان افتاده باشیم. زیارت‌نامه حضرت فاطمه(س) عباراتی است برای زیارت حضرت فاطمه(س) در مکان‌هایی که احتمال دفن وجود دارد. این زیارت‌نامه توسط امام جواد(ع) به یکی از سادات تعلیم داده شده و شیخ طوسی در کتاب تهذیب و مصباح المتهجد آن‌ را نقل کرده است. شیخ مفید نیز با اختلاف کمی آن را در کتاب المزار گزارش کرده است. شیخ طوسی پس از این زیارت‌نامه، عبارت‌های دیگری نیز بدون سند نقل می‌کند و خواندن آن‌ها را مستحب می‌داند. زیارت‌نامه‌های دیگری نیز در کتاب‌های ادعیه و زیارات مطرح شده است. این زیارت‌نامه را به دلایلی چون استحکام‌ محتوا، نقل در منابع معتبر و تواتر مضامین زیارت‌نامه در سایر روایت‌ها، بی‌نیاز از بررسی سندی دانسته‌اند؛ با وجود این در سند روایت نیز راویان ثقه وجود دارند و مذمتی در مورد هیچ‌ یک از راویان توسط علمای رجال مطرح نشده است. زیارت‌نامه حضرت زهرا(س) سه بخش اصلی دارد؛ بخش نخست به عظمت او و امتحان پیش از آفرینش در عوالم نوری اشاره می‌کند. در بخش دوم، زائر اعتقاد خود را نسبت به ولایت حضرت فاطمه(س) ‌ مطرح می‌کند و در بخش آخر زائر طلب می‌کند خداوند به دلیل این ولایت او را به پیامبر(ص) و ولایت حضرت علی(ع) ملحق کرده و پاک کند. آثاری در شرح این زیارت‌نامه توسط علمای شیعه به نگارش درآمده‌اند.

عرض سلام و ادب

زیارت حضرت زهرا(س) همانند امامان بزرگوار، با سلام و درود بر ایشان آغاز می­شود. این سلام و درود هم نشانه ادب و احترام ما نسبت به ایشان است و هم بسیار گرانبهاست، زیرا رسول خدا(ص) خطاب به دخترش فرمود: «ای فاطمه، هر که بر تو سلام و درود فرستد خداوند او را بیامرزد و او را به من ملحق می­کند در هر کجای بهشت که باشم». (میزان الحکمه، ج ۵، ص ۲۲۸۵)

یادآوری مصیبت

در زیارت‌نامه هر معصوم(ع) بخشی به یادآوری و ذکر رنج­ها و مصیبت­هایی که به ایشان رسیده است، اختصاص دارد. در زیارت حضرت زهرا(س) نیز می­خوانیم: «سلام بر تو ای مظلومه‌ای که حقت گرفته شده». این یادآوری و همراهی قلبی دارای برکت­های زیادی است تا آنجا که امام رضا(ع) می­فرماید: «هر کس مصیبت‌های ما را به یاد بیاورد و بگرید، چشمش در روزی که چشم‌ها گریان است، گریان نخواهد بود و هر کس در مجلسی بنشیند و در آنجا امر ما را زنده کند، قلبش در روزی که قلب‌ها می­میرند، نخواهد مرد». (وسایل الشیعه، ج ۱۴، ص ۵۰۲)

تولی و تبری

زیارت معصومین(ع) موجب جهت‌دهی مجدد قلب ما به سمت خوبی­ها و خوبان و دور کردن آن از بدی­ها و بدکاران می­شود. این مفهوم شاید شما را به یاد جملات معروف زیارت امام حسین(ع) بیندازد که «انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم». در زیارت حضرت زهرا(س) نیز عبارت‌های مشابهی را می­خوانیم: «من خشمگینم بر هر که تو بر او خشمگینی و بیزارم از هر که تو از او بیزاری و دوست دارم هر که را تو دوست داری».

تقاضای طهارت و همنشینی

اغلب زیارت­نامه­ها با تقاضای دلنشینی خاتمه می­یابند و آن تقاضای طهارت و سپس ملحق شدن به جمع معصومین(ع) و دوستداران ایشان در قیامت است. در انتهای زیارت حضرت زهرا(س) نیز از خدا می‌خواهیم: «خدایا از تو می­خواهیم ما را به ایشان ملحق کنی تا ما به خود مژده دهیم به واسطه دوستی شما پاک شده­ایم». (مفاتیح نوین)

صلوات حضرت فاطمه زهرا(س)

خوب است بدانیم بنا به آنچه در مفاتیح الجناح شیخ عباس قمی آمده، در سالروز ولادت حضرت زهرا(س) چند عمل سفارش شده است؛ روزه گرفتن، رساندن خیرات و صدقات به مؤمنان، زیارت حضرت فاطمه زهرا(س) و صلوات حضرت فاطمه زهرا(س) از آن جمله است.

درباره صلوات حضرت زهرا(س) خوب است بدانیم بنا بر آنچه در مفاتیح آمده است این صلوات یکی از بهترین ذکرهای شب ولادت حضرت «فاطمه زهرا(س)» محسوب می‌شود : «اللّهمّ صلّ علی فاطمهٔ و أبیها و بعلها و بنیها و السّرّ المستودع فیها بعدد ما أحاط به علمک؛ بار پروردگارا درود فرست بر فاطمه و پدر بزرگوارش و همسر گرامی‌اش و فرزندان عزیزش و آن رازی که در وجود او به ودیعه نهادی به تعداد آنچه دانش تو بر آن احاطه دارد». روایت است در این صلوات شریف، مقصود از رازی که در وجود مقدس حضرت «فاطمه زهرا(س)» به ودیعه نهاده شده، حضرت مهدی(عج) است.

خبرنگار: آزاده خلیلی