حجت الاسلام و المسلمین سید محمدباقر علوی تهرانی در سخنانی با موضوع «حقوق امام بر شیعیان» به معنا و مفهوم منصب نبوت و شناخت در معرفت امام اشاره کرد که در ادامه می‌خوانید.

یک شناخت وجود دارد که ما ناچار به رسیدن به این مرتبه از شناخت هستیم. ادله ناچار بودن از این مرتبه از شناخت را هم گفتیم. اینکه رمز انتقال عمل به ملکوت و انتفاع از آن تنها در سایه کسب معرفت نسبت به حقوق اهل بیت میسر می‌شود. پس این مرتبه از شناخت حقوق امام. لابُدّی است و ما ناگزیر هستیم برای رسیدن به این مرتبه از شناخت. در جلسات گذشته با استناد به فرمایش امام صادق عرض شد که پایین‌ترین مرتبۀ شناخت امام این است که بدانید: اولاً امام همتای پیامبر است مگر در درجه نبوت. این چیزی است که همه ما باید آن را بدانیم. یعنی اگر شناخت شما معصومین غیر از این باشد شما هیچ شناختی نسبت به این ذوات مقدسه ندارید.

معنا و مفهوم منصب نبوت

نبوت، سفارت بین خداوند متعال و خلق است. یعنی پیامبر رابط بین خدا و خلق است؛ به واسطه وَحی. این وحی تشریعی اختصاص به پیامبر اسلام دارد. فلذا قرآن خروجی ارتباط وحیانی حضرت حق با حضرت محمد است. شیعه این مقام را تنها مختص پیامبر می‌داند و برای ائمه حتی امکان این معنا را قائل نمی‌باشد. پیامبر به امیرالمؤمنین فرمودند: منزلت تو برای من مانند منزلت هارون برای موسی است؛ جز اینکه بعد از من پیامبری نیست. یعنی تو رسول نیستی؛ اما تمام شئون من را دارا هستی. پس نه پیامبر و نه هیچ‌کدام از امامان. منصب نبوت را برای ائمه تصویر نکرده‌اند. این عقیدۀ شیعه است. اما اهل سنت برای رهبران خود این شأن پیامبر را قائل هستند!

دلایل شیعیان بر عدم وجود وحی تشریعی برای ائمه

بیان مبارک خداوند در قرآن این است: ما در کتاب هیچ چیزی را فروگذار نکرده‌ایم. (انعام :۳۸) در جای دیگر فرمود: امروز دین شما را به حد کمال رساندم. (مائده :۳) در کجا مطرح شده؟ : ما همه چیز را در امام مبین به شمار آورده‌ایم. (یس :۱۲) در آیۀ ۴۰ سورۀ احزاب، نیز فرمود نبوت و رسالت به وجود نازنین پیامبر ختم شده است. پس دیگر نیازی به وحی تشریعی نیست؛ چون همه چیز بیان شده است.

تقسیم‌بندی شئون پیامبر

شئون پیامبر در یک تقسیم‌بندی به پنج سرفصل تقسیم می‌شود:
۱. امتیازاتی که برای پیامبر وجود دارد.
۲. ویژگی‌هایی که پیامبر از آن برخوردار است.
۳. مقاماتی که پیامبر برشمرده شده است.
۴. آداب معیت با پیامبر.
۵. احکام مترتب با پیامبر.

امتیازات پیامبر

امتیاز، آن شأن از وجود نازنین پیامبر است که باعث می‌شود ایشان از سایرین متمایز شود.

امتیاز اول: منتخب الهی بودن.

وجود نازنین پیامبر را خداوند متعال انتخاب کرده است. (جمعه :۲) همین منتخب الهی بودن برای امامان ما نیز وجود دارد. (بقره :۱۲۴) و (انبیا: ۷۳) پس همان‌طور که وجود نازنین پیامبر منتخب الهی است؛ ائمه هم منتخب الهی هستند.

امتیاز دوم: برخورداری از وحی غیر تشریعی.

امتیاز دوم وجود نازنین پیامبر وحی غیر تشریعی است. این وجود مبارکی که بر او وحی می‌شود قرآن اینچنین توصیفش می‌کند: گفتار او چیزی به جز وحی نیست. (نجم :۴) بیان مبارک همین شخصیت عالی‌مقام به امیرالمؤمنین چنین است: هر آنچه را که من می‌شنوم تو نیز می‌شنوی؛ و هر آنچه را که من می‌بینم تو نیز می‌بینی؛ جز اینکه تو پیامبر نیستی. اما البته وزیر هستی. این مقام سامع و ناظر وحی بودن تنها درباره یازده فرزند معصوم ایشان هم صدق می‌کند.

امتیاز سوم: عصمت.

سومین امتیازی که وجود نازنین پیامبر از آن برخوردار بوده و ائمه هم از آن برخوردارند مقام عصمت است. مهم‌ترین دلیل بر این عصمت، آیۀ مبارکۀ تطهیر است. این مقام عصمت امام است.

امتیاز چهارم: معجزه.

چهارمین امتیاز وجود نازنین پیامبر این است که ایشان صاحب معجزه است. (حدید :۲۵) پیامبر در عمر خودشان ۸۶ معجزه داشتند. معجزه یکی از راه‌های شناخت است. امام صادق فرمودند: معجزه نشانه‌ای از جانب خداوند است که به وسیله آن راست راستگو از دروغ دروغگو شناخته شود. این معجزه برای امروزی‌ها که به ایشان دسترسی ندارند قرآن کریم است. اساساً معجزه یک برهان عقلی است. وجود نازنین امام سجاد وقتی می‌خواهد برای اثبات امامتش دلیل بیاورد معجزه می‌کند. امام عصر هم اگر می‌فرماید که من امام هستم؛ برای اثبات امامت خود معجزه می‌کند.