با ورود نسل‌های جدیدی که هیچ شباهتی به دیگر نسل‌های پیشین خود ندارند، علاقه به حیوانات و نگهداری از آنها نیز بیشتر شده است. ریشه این علاقه را میتوان فراگیرتر شدن این موضوع در فضای مجازی، تبلیغات و چشم و هم چشمی‌های مرسوم در اینستاگرام و به رخ کشیدن زندگی‌های لاکچری و شاید فیک هم دانست. در کنار تمام این موارد و لاکچری بازی‌های امروزی، نباید فراموش کرد قبل از هرکاری که انسان میخواهد انجام دهد، ابتدا باید اطلاعاتی درباره آن موضوع کسب کند و فرهنگ‌سازی مناسبی شکل بگیرد، سپس به آن کار ورود کند. فرهنگ‌سازی مناسب در زمینه به سرپرستی گرفتن حیوانات و نگه‌داشتن آنها در خانه هم همینطور است. نباید فراموش کنیم که با قبول این سرپرستی مسئولیت‌های زیادی به انسان اضافه می شوند. طبیعتاً نگهداری و مراقبت از این حیوانات نیاز به مراقب‌های بهداشتی و درمانی هم دارد.

حال دراین زمینه گفت‌وگویی با 2 دکتر، که یکی از قشر دامپزشکان و دیگری از قشر روانشناسان بود، داشتیم و نتایج جالبی رسیدیم. علل این قضیه و حتی ماجرای فرهنگ‌سازی را از آنها جویا شدیم که خواندن صحبت‌های آنها خالی از لطف نیست.

نگهداری از حیوانات در باب پزشکی

دکتر ایمان معماریان، دامپزشک و متخصص حیوانات در زمینه بیماری‌های گوناگون حیوانات گفت: همه حیوانات با انسان بیماری‌های مشترک دارند. این بیماری‌ها هم ویروسی هستند و هم باکتریایی، ولی حیواناتی می‌توانند به عنوان حیوان خانگی قابل قبول و پذیرش باشند که بیماری‌های مشترکشان با انسان قابل پیشگیری، کنترل و درمان باشد. مثلا سگ و گربه که از معمول ترین حیوانات هستند به دلیل قابل پیشگیری بودن بیماری‌هایشان مشکلی برای نگهداری از نظر پزشکی ندارند و حتی برخی از حیوانات غیر معمول مانند خرگوش و پرندگان نیز به همین منوال، آنها هم مشکلی ندارند. ولی نکته‌ای که وجود دارد این است اگر کسی قرار است حیوان خانگی داشته باشد اولا که آن حیوان باید حتما حیوان خانگی محسوب شود تا سلامت جامعه را به خطر نیاندازد؛ نه حیواناتی مانند میمون که بیماری‌های مشترکش با انسان قابل کنترل، پیشگیری و درمان نیست. دوما باید آن حیوان مد نظر، تحت مراقبت‌های دامپزشکی باشد، واکسینه شود و غذای درست و سالم در اختیار داشته باشد. این مراقبت‌ها جهت این است که تا حد ممکن، به انسان بیماری‌ منتقل نشود و برعکس، حیوان هم بیماری‌ از انسان نگیرد. قابل ذکر است که هیچ بیماری‌ به صورت نهفته در سگ و گربه وجود ندارد و این جمله از نظر علم ثابت نشده است. حتی اگر هم بیماری‌ باشد قابل تشخیص است و درمان می‌شود ولی در کل اگر قرار است حیوانی نگهداری شود باید واکسینه شود که به بیماری‌ها دچار نشود.

قانون مشخصی وجود ندارد!

معماریان در ادامه در خصوص عدم وجود قانون مشخص در زمینه نگهداری از حیوانات و خرید آنها افزود: متاسفانه در کشور ما به موضوع نگهداری از حیوانات خانگی دقت نشده است و عملا هیچ قانون مشخصی نداریم. بنابر همین ماجرا، مردم هم نمی‌دانند چه حیواناتی را می‌توانند نگهدارند و چه حیوان‌هایی را نمی‌توانند. حال اگر این موضوع مشخص و روشن شود و مراکز دقیقی برای تهیه حیوان وجود داشته باشد و بر این اساس هم دستورالعملی داده شود از بسیاری از مشکلات هم جلوگیری می‌شود. الان در حال حاضر مراکز غیرقانونی زیادی داریم که خودشان با هر شرایطی که بخواهند و اکثرا هم اصولی نیست، حیوان را پرورش می‌دهند و فقط به فکر درآمد خودشان هستند، از طرفی مردم هم تهیه می‌کنند و این چرخه غیر اصولی همینطور ادامه پیدا می‌کند.

وی افزود: هر کسی که می‌خواهد حیوانی را به عنوان خانگی نگهداری کند قبلش باید اطلاعات کسب کند که چه کارها و مراقبت‌هایی نیاز است و اصلا چقدر هزینه دارد؛ از خودش بپرسد آیا برای خودم و خانواده‌ام خطرناک خواهد بود یا نه؟! سپس همه شرایط را فراهم کند و بعد از جای درست و صحیح این حیوان را تهیه کند و در نهایت یک حیوان سالم داشته باشد که نه برای خودش و نه اطرافیانش خطری ایجاد کند.

حتی پزشکان هم آموزش ندیده اند!

شاید بشود گفت فرهنگسازی در تمام امور، حرف اول را میزند و در نگهداری از حیوانات هم به همین شکل، نکته‌ای قابل بحث و مهم است. وقتی از نحوه فرهنگسازی از جانب دکترها به مردم از معماریان پرسیدیم، گفت: در عصر کنونی، عملا هیچ پزشکی نمیتواند سبب فرهنگسازی در مردم و آموزش درست به آنها شود. زیرا خود همین پزشکان هم به صورت علمی و جدی آموزش ندیده‌اند که با حیوانات باید چگونه برخورد شود و چه جایگاهی در میان انسان‌ها و حتی در جامعه دارند. اگر این آموزش‌ها وجود داشت، فرهنگسازی درستی هم شکل می‌گرفت تا اطلاعات مفیدی چه برای کسانی که حیوان خانگی دارند و چه کسانی که ندارند به جامعه منتقل شود.

معماریان معتقد است وقتی آموزش درست، فرهنگسازی مناسبی و  مراکز اصولی و قانونی وجود ندارد می‌توان گفت این امر و تهیه حیوانات و نگهداری از آنها هم امری اقتصادی و تجاری است که فقط در رونق بازار اثر دارد.

وی ادامه داد: این اثرات تجاری نیز به طور مستقیم در زندگی کسانی که به حیوان علاقمنداند یا حتی دارند اثر دارد. زیرا اگر کسی نتواند از پس هزینه ها بر بیاید و هزینه مشخصی هم وجود نداشته باشد، به سمت نگهداری غیر اصولی و نامناسب می‌رود که سبب بروز مشکلاتی هم برای خود، هم خانواده و هم جامعه می‌شود و ترجیح می‌دهند با هزینه کمتری نگهداری کند.

نگهداری از حیوانات در باب روانشناسی

حسین روزبهانی، روانشناس بالینی و استاد دانشگاه در خصوص عوامل گسترده بودن و رشد قارچی گونه این کلینیک‌ها گفت: فیلم‌هایی از این کلینیک ها که مجوز رسمی می‌گیرند و پخش می‌شوند، این موضوع یکی از عوامل مهم در گستردگی این کلینیک‌ها است. وقتی فیلمی پخش می‌شود و نوجوانی می‌بیند کسی که سگ دارد مظهر پولداری و باکلاسی است، در بزرگی‌اش هم قطعا اثرگذار است و ناخودآگاه تاثیر فرهنگی هم دارد. پس این نسل به سمت داشتن حیوان خانگی گرایش پیدا می‌کند و به بقیه مسائل فکر نمی‌کند که شاید سطح درآمدی پایینی داشته باشد ولی بخاطر پولدار به نظر رسیدن به سمت چنین موضوعی می‌رود. از دلایل دیگر و اثرگذار در عوامل گستردگی می‌شود به تفاوت منطقه زندگی و اختلافات طبقاتی هم اشاره کرد. کسی که در بالاشهر زندگی می‌کند و کسی که در پایین شهر زندگی می‌کند و این اختلافاتی که بین دغدغه‌های این دو نفر وجود دارد، توقعات از لاکچری بودن و سطح خوب و معقول زندگی را بالا می‌برد و گمان می‌‍کند حتما کار خوبی است که حیوانی نگه‌دارد.

حیوان درمانی و ماجراهایش...

روزبهانی در ارتباط با نگهداری حیوانات در علم روانشناسی بیان کرد: در روانشناسی مبحثی وجود دارد بنام حیوان درمانی یا پت‌تراپی که به معنای تعامل هدفمند میان یک شخص و یک حیوان آموزش‌دیده به منظور حمایت از بهبود وضعیت سلامت فرد است. هدف از این نوع درمان، کمک به افرادی است که با مشکلات جسمی یا اختلالات روانی مواجه هستند. پت‌تراپی همچنین به عنوان درمان با کمک حیوانات شناخته می‌شود و به فعالیت‌های مختلفی اشاره دارد که در آن‌ها از حیوانات برای یاری‌رسانی به افراد در شرایط خاص استفاده می‌شود. در واقع حیوانات میتوانند مکمل پرستار در منزل برای افراد بیمار باشند. ما کتاب‌ها و منابعی که در روانشناسی داریم، فقط آنها را ترجمه کردیم و متاسفانه با توجه به فرهنگ ایران و ایرانی تحلیل نکردیم و بررسی نکردیم که این موضوع چقدر در کشور ما می‌تواند جوابگو باشد. حیوان درمانی در کنار مزایایی که به آن اشاره شد، معایبی مانند افسردگی پس از فوت آن حیوان یا گم شدنش و... هم دارد.

حس خوبی که موقت است!

این روانشناس در بعد اثرات اجتماعی نگهداری از حیوانات و اثر آن بر خانواده افزود: حیوان خانگی کوچک و جذاب است و به تفکر برخی‌ها، جای فرزند را هم پر می‌کند. همین ماجرا سبب می‌شود افراد یا ازدواج نکنند و یا اگر هم ازدواج می‌کنند، بچه دار نشوند تا دردسرهای بچه را نداشته باشند. این حس خوب یک حس کاذب است و دائمی نیست. چرا که حیوان هم عمر مشخصی دارد و حسی که با آمدن او به وجود می‌آید، با رفتنش هم از بین خواهد رفت. مهم‌ترین دلیلی هم که این حس به انسان‌ها منتقل می‌شود، انجام دادن و حتی انجام ندادن برخی از کارها است. مثلا یک حیوان هیچوقت دعوا نمی‌کند، گریه نمی‌کند و مزاحمتی روانی برای افراد ندارد که هیچ، حتی جنبه سرگرمی هم دارد. ولی حیوان خانگی داشتن در خانواده‌ای که فرزند هم دارند، نکات مثبتی مانند مسئولیت پذیر شدن کودکان آن خانواده را هم به همراه دارد و این هم از نکات قابل توجهی است که می‌شود در برابر نکات منفی بیان کرد.

برای پشیمان شدن دیر است، خیلی دیر...

روزبهانی همچنین در پایان سخنان خود با اشاره به لزوم اطلاعات و آگاهی افراد قبل از انجام و تصمیم برای به سرپرستی گرفتن حیوانات عنوان کرد: بهتر است اگر کسی قصد دارد حیوانی تهیه کند، از کسانی که در این زمینه تجربه دارند و خودشان درحال نگهداری حیوانی هستند مشاوره بگیرند. تمام بالا پایین این مسیر را اعم از هزینه‌ها، مشکلات و بیماری‌ها، شرایط حضور در جامعه، محیط خانه، برخوردها و... بررسی کنند و با دید باز به قضیه نگاه کنند و فقط دنبال لاکچری بازی و شوآف آن در فضای مجازی نباشند. زیرا وقتی مسیری طی شود، بازگشت از مسیر سخت است و چه بسا کسانی که تصمیم گرفتند حیوان خانگی داشته باشند و تهیه هم کردند اما پس از آمدن او به محیط خانه، پشیمان شدند و هم به خودشان آسیب‌های مادی و معنوی وارد شد هم به حیوان. پس باید آگاهانه انتخاب کرد تا تصمیم ما منجر به پشیمانی نشود.

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس