البته شاید فکر کنید که اجرای پایلوت این طرح نتایج خوبی به دنبال نداشته  و به همین دلیل بر زمین مانده است؛ اما چنین نیست. چون گزارش های اولیه نشان از مثبت بودنش می داد. اما این که چه شد اجرای طرحی که می خواست در راستای ارائه بهتر خدمات درمانی و جلوگیری از گسترش فقر در جامعه هدف باشد در دولت گذشته و با یک تبصره هیئت امنای این صندوق متوقف گردید، موضوع گفت و گوی قدس آنلاین با بیت الله برقراری، مدیر پیشین صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر است.

طرح بیمه تکمیلی ظرفیت خوبی برای اجرا دارد

برقراری، در خصوص چرایی توقف طرح بیمه تکمیلی خدمات درمانی مستمری بگیران صندوق کشاورزان، روستاییان و عشایر که به صندوق روستایی معروف شده است، به نحوه شکل گیری این طرح اشاره می کند و می گوید: ما در راستای اسناد بالا دستی از جمله اساسنامه صندوق روستایی  که حمایت حقوقی و پشتیبانی در ارتباط با بیمه تکمیلی مستمری بگیران را جزو تکالیف شناخته است و همچنین طبق اصل ۲۹ قانون اساسی که در آن برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی‏، بیکاری‏، پیری‏، از کارافتادگی‏، بی سرپرستی‏، در راه ماندگی‏، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشکی به صورت بیمه و غیره حقی همگانی لحاظ شده و دولت مکلف است از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم‏، این خدمات و حمایت های مالی را برای یکایک افراد کشور تأمین کند؛ تلاش کردیم تا این طرح را گام به گام اجرا کنیم.

وی با اشاره به این که اجرای آزمایشی طرح بیمه تکمیلی در اوایل سال گذشته در سه استان همدان، آذربایجان شرقی و اصفهان آغاز شد، می افزاید:  با مثبت و رضایت بخش بودن نتایج اجرای آزمایشی این طرح می خواستیم از ابتدای سال جاری آنرا در سراسر کشور پیاده کنیم که توقف اجرای آن توسط هیئت امنا تصویب شد.

وی با بیان این که یکی از دلایل مخالفت هیئت امنای صندوق این بود که اجرای طرح بیمه تکمیلی در دیگر صندوق های بیمه ای از جمله صندوق بازنشستگی کشوری نتیجه خوبی نداشته و بار مالی زیادی را بر این صندوق ها تحمیل کرده است.دلیل دیگرش هم به دیدگاه کارشناسی بر می گردد. یعنی می گفتند صندوق نباید وارد حوزه درمان شود چون هزینه بر است و این حوزه باید به بیمه سلامت واگذار شود.

وی ایجاد توقع در جامعه هدف را یکی دیگر از دلایل توقف طرح بیمه تکمیلی از هیئت امنای صندوق روستایی عنوان می کند و می افزاید:  دوستان معتقد بودند شاید این طرح در ابتدا مشکلی از لحاظ تامین مالی نداشته باشد اما تجربه نشان می دهد با گذشت زمان و با مطالبه بیمه شده ها صندوق مجبور می شود برای بیمه تکمیلی بودجه اختصاص دهد.  از سوی دیگر آقای مرتضوی، وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان رئیس هیئت امنای صندوق، نیز با این طرح مخالفت می کرد. خب طبیعی است که در چنین شرایطی دیگر اعضای هیئت مدیره نیز نظرمشابه می دهند. البته بنده همان موقع از این طرح دفاع کردم و در این ارتباط چند بار با آقای وزیر مکاتبه کردم که مستنداتش موجود است.

برقراری، با نادرست خواندن مصوبه لغو اجرای طرح مذکور می گوید: این مصوبه اگرچه از سوی مرجع بالادستی صندوق روستایی صورت گرفته اما مطابقتی با ساختار تامین اجتماعی  ندارد. چون این ساختار حمایت حقوقی و پشتیبانی از مستمری بگیران را در ارتباط با بیمه تکمیلی یک تکیلف می داند. ضمن این که اساسنامه صندوق روستایی هم فراتر از هیئت امنا است. چون اساسنامه صندوق به تصویب هیئت وزیران می رسد که تصمیم گیری در این سطح بالاتر از تصمیم گیری در سطح هیئت امنا می باشد و مهمتر از هیئت امنا قانون است که از همه و از جمله وزرا بالاتر است.

او با بیان این که اگر حادثه شهادت آیت ا... رئیسی  پیش نمی آمد و بدنبالش انتخابات ریاست جمهوری و تغییرات مدیریتی اتفاق نمی افتاد شاید  تلاش هایم نتیجه می داد و با متقاعدکردن وزیر وقت تعاون و هیئت امنای صندوق مرحله دوم طرح بیمه تکمیلی در کشور پیاده می شد. چون این طرح واقعا ظرفیت های خوبی دارد و به همین خاطر نیز از دولت چهاردهم می خواهم که پیگیر اجرای آن باشد.

وی در تشریح  تامین هزینه بیمه تکمیلی می گوید: ما سه نوع بیمه داریم؛ بیمه اجتماعی یا همان بیمه بازنشستگی، بیمه پایه درمان، و بیمه تکمیلی خدمات درمانی که در بیمه تکمیلی همه هزینه ها متوجه خود بیمه شده است. یعنی دولت هیچ هزینه ای را در این بخش پرداخت نمی کند. چون بیمه تکمیلی اختیاری است. مثلا بنده کارمند هستم و یک بیمه پایه دارم اما برای بیمه تکمیلی این اختیار را دارم که تحت پوشش این نوع بیمه قرار بگیرم یا نه، و اگر تصمیم گرفتم که بیمه تکمیلی شوم باید تمام هزینه هایش را خودم پرداخت کنم. به این ترتیب هیچ بار مالی متوجه دولت نیست .

وی در همین زمینه می افزاید: به عبارت دیگر دولت فقط در بیمه اجتماعی و بیمه پایه درمان متحمل بار مالی می شود چون در بیمه اجتماعی یا بازنشستگی، یک سوم حق بیمه توسط بیمه شده و دو سوم حق بیمه فرد هم  توسط دولت و پرداخت می شود. یعنی در اینجا دولت به بیمه شده یارانه می دهد و از او حمایت می کند تا وقتی در سن بازنشستگی قرار گرفت درآمدی برای تامین معاش و زندگی اش داشته باشد و منزلتش حفظ شود.

برقراری می گوید: بیمه پایه درمان کشاورزان، روستاییان و عشایر هم طبق قانون با بیمه سلامت است. یعنی بودجه ای که دولت به سرانه سلامت اختصاص می دهد پول مورد نظر پایه درمان را به جای این که به صندوق روستایی بدهند بطور مستقیم به شرکت بیمه سلامت می دهد. از این رو در درمان پایه، بیمه شدگان ما با بیمه سلامت طرف هستند. به طوری که اگر کسی دفترچه بیمه سلامت داشته باشد و برای درمان به مراکز درمانی دولتی مراجعه کند تقریبا ۹۰ درصد هزینه های درمانی اش توسط دولت پرداخت می شود. اما همانطور که پیشتر اشاره شد بیمه تکمیلی اختیاری است و ما هم با شرکت های ارائه دهنده خدمات صحبت کرده بودیم که با حداقل قیمت به بیمه شدگان خدمات بیمه تکمیلی دهند. که یادم می آید هنگام اجرای طرح آزمایشی بیمه تکمیلی در سه استان کشور بیمه شده بازنشسته ما  ماهیانه فقط ۱۰۰ هزار تومان بابت حق بیمه تکمیلی هزینه پرداخت می کرد.

مدیرعامل پیشین صندوق روستایی در پاسخ به این پرسش که صندوق های بیمه ای در ایران بشدت با چالش عدم تعادل میان منابع درآمدی و مصارفی  شان مواجه هستند و به همین دلیل خطر ورشکستگی بشدت آن ها را تهدید می کند، وضعیت صندوق روستایی از این بابت چگونه است؟ می گوید: واقعیت این است که بیشتر صندوق های بیمه ای کشور با مشکل نبود تعادل بین منابع درآمدی و مصارفی مواجه هستند. برای نمونه شاخص نسبت ورودی و خروجی - نرخ پشتیبانی - در صندوق بازنشستگی کشوری یک به یک هم نیست. این یعنی درآمدهای حاصل از دریافت حق بیمه در بیشتر آن ها کفاف پرداخت مستمری ها را نمی دهد. اما نرخ پشتیبانی در صندوق بازنشستگی روستایی یک به ده است. یعنی یک نفر بازنشسته می شود و مستمری دریافت می کند اما از آن طرف ۱۰ نفر بیمه شده جدید جذب این صندوق می شود. البته دلیل بالا بودن این نرخ در صندوق روستایی به نسبت دیگر صندوق ها در کشور به جوان بودنش بر می گردد. چون عمر این صندوق به ۱۸ سال می رسد و طبق مطالعات اکچوئری و یا محاسبات بیمه ای که کرده بودیم قرار بود منابع درآمدی و مصارف این صندوق در سال ۱۴۰۴ برابر شود و بعد شروع به منفی شدن کند و مصارفش بیشتر از منابع درآمدی اش شود ولی با چند اقدام ما، مثل جذب بیشتر افراد بیمه شده که افزایش درآمد مالی را بدنبال داشته، صرفه جویی در هزینه ها و همچنین  بالابردن سطوح درآمدی، تراز مالی این صندوق تا سال ۱۴۲۲ مثبت خواهد بود.

در مجموع صندوق روستایی حداقل تا ۲۰ سال آینده چالش خاصی نخواهد داشت. البته به شرط این که طبق برنامه ای که برایش تدوین شده است، حرکت کند. مثلا جذب بیمه شده را داشته باشد. مثلا ما ظرف سه سال یک میلیون و ۱۰۰ هزار بیمه شده جدید، جذب کردیم در حالی که از ابتدای تایسس این صندوق تا روی کار آمدن دولت سیزدهم فقط یک میلیون و ۱۶هزار نفر جذب این صندوق شده بودند. الان و در دولت چهاردهم نیز هیچ بیمه شده جدیدی جذب نشده است. خب در چنین شرایطی و با تداوم این روند تحقق پیش بینی یاد شده، سخت خواهد بود.

وی در پاسخ به این که آیا افزایش جذب بیمه شدگان جدید، بار مالی برای دولت که همین حالا با ناترازی مالی مواجه است، ندارد؟ می گوید: قطعا این موضوع بار مالی بدنبال دارد چون دوسوم حق بیمه شده طبق قانون باید از سوی دولت پرداخت شود. اما این بار مالی بسیار ناچیز است. مثلا اگر این صندوق ۲ میلیون بیمه شده فعال داشته باشد بار مالی این تعداد در سال برای دولت ۱۰ همت خواهد بود که این مبلغ برای دولت پول خرد هم نیست. اما باید به یاد داشته باشیم که دولت  با این صندوق  جلوی فقر افراد را در سالمندی می گیرد. یعنی دولت از طریق بیمه به افراد کمک می کند تا در هنگام بازنشستگی یک منبع درآمد پایدار برای تامین معاش شان داشته باشند. در واقع اگرچه دولت بخشی از هزینه های بیمه افراد مولد جامعه  را تامین می کند اما اگر چنین نکند وقتی افراد به سن پیری می رسند و توان فعالیت ندارند شاید خیلی از آن ها نتوانند به میزان لازم درآمد مالی داشته باشند در نتیجه چاره ای جز این نخواهند داشت که به کمیته امداد، سازمان بهزیستی و... پناه بیاورند. این درحالی است که بخشی از بودجه این کمیته  و همچنین تمام بودجه سازمان بهزیستی هم از سوی دولت تامین می شود.  ضمن این که می بینیم این نهادها همین حالا نمی توانند همه افراد نیازمند به حمایت را تحت پوشش قرار دهند. در نتیجه افراد بیشتری با فقر و آسیب های ناشی از آن مثل سرقت، اعتیاد و...  مواجه خواهد شد  که این  آسیب ها خود موجب افزایش هزینه های دولت  می شود.  در واقع اگر الان دولت ۱۰ کمک می کند آن موقع باید صد برابر کمک کند آن هم مشکل سرجایش باقی خواهد بود. بنابراین حمایت از این صندوق نوع سرمایه گذاری و به نفع دولت و کشور است.

هیچ اتفاق خاصی برای لغو مصوبه توقف اجرای بیمه تکمیلی نیفتاده است

 سجاد طاهری، معاون سابق بیمه‌ای و هماهنگی امور استان‌های صندوق بیمه‌ اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر کشور که پیشتر در گفت و گو با خبرگزاری فارس از تلاش این صندوق برای اجرای مجدد طرح بیمه تکمیلی خبر داده بود، به قدس می گوید:هنوز هیچ اتفاق خاصی برای لغو مصوبه هیئت امنا نیفتاده واجرای طرح بیمه تکمیلی همچنان متوقف است.