به گزارش قدس خراسان، با توجه به تأثیرات فراوانی که عوامل اقتصادی، بهداشتی و اجتماعی بر نرخ مرگ و میر دارند، بررسی این آمار می‌تواند به ما کمک کند روندها و الگوهای موجود را بهتر درک کرده و در پیشگیری از برخی بیماری‌های قابل کنترل اقدام کنیم.

کاهش ۱.۸۴ درصدی حوادث تصادفات ترافیکی استان
مدیرکل پزشکی قانونی خراسان رضوی در گفت‌وگو با قدس خراسان گفت: در هشت ماه ابتدای سال ۱۴۰۳، ۲ هزار و ۳۴۱ فوت به عنوان مرگ‌های غیرطبیعی به ثبت رسیده که در مقایسه با سال ۱۴۰۲ که ۲ هزار و ۲۷۹ مورد بوده ۲.۷۲ درصد افزایش داشته است.
علی نقش درباره تعداد مرگ و میرها در حوادث کار نیز افزود: با در نظر گرفتن همه علل حوادث کار از جمله سقوط از بلندی، گاز مونوکسیدکربن، سوختگی، غرق‌شدگی و برق‌گرفتگی در سال ۱۴۰۳، ۸۷ فوت ثبت شده که در مقایسه با سال گذشته که ۹۰ نفر فوت کردند، مرگ و میر ناشی از حوادث کار، ۳.۱۳ درصد کاهش داشته است.
وی با اشاره به کاهش ۱.۸۴ درصدی حوادث تصادفات ترافیکی استان که به عنوان بیشترین عامل مرگ و میر طبیعی شناخته می‌شود، اظهار کرد: در سال ۱۴۰۳، ۹۶۲ مورد به ثبت رسیده که از این میزان ۷۶۷ مرد و ۱۹۵ زن فوت کرده‌اند. همچنین در سال ۱۴۰۲، ۷۵۰مرد و ۲۳۰ زن فوت کرده‌اند.
مدیرکل پزشکی قانونی خراسان رضوی با اشاره به کاهش ۳.۳۳ درصدی مرگ‌های طبیعی در این دو سال نیز گفت: در سال ۱۴۰۳ مجموع مرگ‌های طبیعی که شامل بیماری‌های قلبی و عروقی، عفونی، ریوی، کلیوی، دستگاه گوارش و بیماری‌های مغز و اعصاب می‌شود، ۹۲۸ فوت به ثبت رسیده و در مقایسه با سال پیش که ۹۵۸ مورد بوده، با کاهش مواجه شده است. 

افزایش ۱۷.۳۱درصدی مرگ‌های طبیعی با منشأ بیماری‌های قلبی و عروقی
به گفته نقش، بیماری‌های قلبی و عروقی که بیشترین عامل مرگ و میرهای طبیعی است، در سال ۱۴۰۳ در مقایسه با سال گذشته ۱۷.۳۱ درصد افزایش داشته است. بر این اساس ۴۲۷ نفر در سال ۱۴۰۳ بر اثر این بیماری‌ها فوت کردند که از این تعداد ۸۷ نفر زن و ۳۴۰ نفر مرد بودند.
وی ادامه داد: همچنین مقایسه آمار این دو سال نشان می‌دهد مرگ‌های غیرطبیعی با منشأ سقوط از بلندی و غرق‌شدگی در سال ۱۴۰۳نسبت به سال گذشته افزایش داشته و مرگ‌هایی با منشأ برق‌گرفتگی، سوختگی و مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن نیز با کاهش روبه‌رو بوده است.
مدیرکل پزشکی قانونی خراسان رضوی تأکید کرد: در زمینه مرگ‌های طبیعی نیز مرگ‌هایی با منشأ بیماری‌های عفونی، ریوی و مغز و اعصاب کاهش و مرگ‌هایی با منشأ بیماری‌های دستگاه گوارش افزایش داشته و همچنین مرگ‌هایی با منشأ بیماری‌های کلیوی نسبت به سال پیش تغییری نداشته است.

۶۳درصد جمعیت بزرگسال اضافه وزن دارند
رئیس گروه بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در گفت‌وگو با قدس خراسان با بیان اینکه مهم‌ترین علل مرگ و میر، علل غیرواگیر هستند، گفت: در سال‌های اخیر  تغییر سبک زندگی، کاهش تحرک، زندگی ماشینی، افزایش وزن و چاقی، تغذیه نامناسب و افزایش استعمال دخانیات سبب شده شیوع بیماری‌های غیرواگیر قلب و عروقی، سرطان‌ها، بیماری‌های مزمن تنفسی و دیابت افزایش یابد و به تبع آن مرگ ومیر هم افزایش داشته باشد.
بابک اقبالی با اشاره به راهکار شناسایی عوامل خطر مشترک در میان این بیماری‌ها برای پیشگیری افزود: نخستین عامل خطر مشترک اضافه وزن و چاقی است. مطالعاتی که هر پنج سال در سطح کشور و استان در این زمینه انجام می‌دهیم نشان می‌دهد در حال حاضر حدود ۶۳درصد جمعیت بزرگسال اضافه وزن و چاقی دارند و این عدد نسبت به سال‌های گذشته نیز افزایش داشته است.
وی ادامه داد: اضافه وزن و چاقی که اکنون دامنگیر بیشتر مردم شده و در بچه‌ها نیز در حال رشد است، مهم‌ترین علت بیماری دیابت به شمار می‌آید که یک بیماری پرعارضه و از علل اصلی مرگ و میر محسوب می‌شود. پس با کنترل چاقی، دیابت هم کنترل خواهد شد.

چاقی با بیشتر سرطان‌ها ارتباط دارد
رئیس گروه بیماری غیرواگیر معاونت بهداشتی با بیان اینکه همچنین چاقی ارتباط زیادی با بیشتر سرطان‌ها دارد، تأکید کرد: وزن متناسب و کاهش وزن یکی از راه‌هایی است که برای پیشگیری از بسیاری از سرطان‌ها می‌توانیم به کار ببریم و یکی از مهم‌ترین مسائل برای رسیدن به وزن مناسب، توجه به مسائل تغذیه است که متأسفانه در سال‌های اخیر دچار تغییرات در سبک تغذیه شده‌ایم.
اقبالی به ارائه چند توصیه برای پیشگیری در این زمینه پرداخته و افزود: استفاده کمتر از غذاهای آماده و فراوری شده همانند پیتزا، ساندویچ، سوسیس و کالباس که افزون بر کالری بالا، چربی و نمک فراوانی نیز  دارند و همگی در افزایش بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت و قلبی و عروقی بسیار تأثیرگذار هستند. حذف یا محدود کردن شدید نوشابه‌های قندی، محدود کردن استفاده از روغن‌های مختلف به ویژه روغن جامد و غذاهای سرخ‌کردنی و به جای آن استفاده از غذاهای سالم مانند سبزیجات، غذاهای آبپز و بخارپز نقش مهمی در پیشگیری از اضافه وزن دارند.

مصرف حبوبات باید به سبد خانوار بازگردد
وی ادامه داد: یکی از مشکلات سال‌های اخیر، کم‌شدن مصرف حبوبات از سبد خانوار است که باید افزایش یابد و به صورت ترکیبی در سالاد، برنج و خوراک‌های مختلف مصرف شود. حبوبات کمک خوبی به حفظ سلامت، بهبود دیابت و کاهش بیماری‌های قلبی و عروقی و سایر بیماری‌ها می‌کند و توصیه شده روزانه نصف لیوان حبوبات پخته شده در غذاها استفاده شود. 
رئیس گروه بیماری غیرواگیر معاونت بهداشتی با اشاره به تحرک بدنی پایین به عنوان عامل خطر بزرگ دیگر در این بیماری‌ها گفت: توصیه ما این است دست‌کم پنج روز در هفته، روزی ۳۰ دقیقه تحرک بدنی متوسط به بالا داشته باشیم که در قالب ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی تند، شنا و دوچرخه‌سواری می‌توان آن‌ها را انجام داد. شعار ما در مرکز بهداشت نیز ۷ هزار گام تا سلامتی است و به صورت روزانه با نصب یک گام‌شمار ساده در گوشی‌های همراه می‌توانیم دست‌کم ۷هزار گام در طول روز داشته باشیم که شامل همه گام‌هایی است که هنگام کار، فعالیت بدنی، ورزشی و تفریحی داریم.

دیابت تا سه برابر، سکته‌های قلبی و مغزی را افزایش می‌دهد
اقبالی با اشاره به فشارخون بالا به عنوان عامل خطر مشترک دیگر در تشدید بیماری‌ها، افزود: از جمله مهم‌ترین عوامل سکته‌های قلبی و مغزی، فشار خون بالاست که موجب افزایش نارسایی قلبی و مرگ و میرهای غیر واگیر می‌شود. فشار خون بالا ابتدا بدون علامت است و ضرورت دارد افراد سالم دست‌کم سالی یک بار در مراکز سلامت یا مطب‌ها، فشار خون خود را اندازه بگیرند. در مورد بیماران با توجه به نوع بیماری، این مدت باید کوتاه‌تر باشد. 
وی از قند خون بالا نیز به عنوان عامل مهم دیگری در افزایش ابتلا به بیماری‌ها نام برد و ادامه داد: قند خون طبیعی زیر ۱۰۰، پیش‌دیابت بین۱۰۰ تا ۱۲۵ و دیابت بالای ۱۲۵ تعریف می‌شود. متأسفانه در حال حاضر از هر دو نفر فقط یک نفر قند خونش در محدوده طبیعی و زیر ۱۰۰ است. بقیه در مرحله پیش‌دیابت یا دیابت بوده و از هر هفت نفر نیز، یک نفر قند خونش بالای ۱۲۵و در محدوده دیابت است. باید گفت بیماری دیابت سکته‌های قلبی و مغزی را به مراتب تا سه برابر افزایش می‌دهد.

فشارخون و دیابت دو بیماری بی‌علامت در اوایل ابتلا هستند
رئیس گروه بیماری غیرواگیر معاونت بهداشتی خاطرنشان کرد: بیماری دیابت یکی از علل مهم نابینایی، زخم پا و قطع پاست که از جمله عوارض بسیار شدید این بیماری به شمار می‌روند و درمان این موارد نیز به سختی جواب می‌دهد. در نتیجه بهترین راه این است که بیماری دیابت را با درمان‌های منظم کنترل کنیم. 
اقبالی با بیان اینکه بیماری دیابت، مهم‌ترین عامل نارسایی کلیه نیز هست، افزود:۴۰ درصد بیماران دیابتی در زندگی خود دچار مشکلات کلیوی شده و درصدی از آن‌ها نیز به دیالیز منتج می‌شود. دیابت نیز مانند فشار خون در سال‌های نخست علامت ندارد و خیلی از مبتلایان به دیابت از بیماری خود مطلع نیستند و پس از مدتی با عوارض به پزشک مراجعه می‌کنند. همانند فشار خون پیشنهاد می‌شود افراد سالم با مراجعه به مراکز سلامت یا مطب‌ها و انجام یک آزمایش قند خون ناشتا از وضعیت قند خون خود مطلع شوند و در صورت ابتلا به شکل منظم تحت درمان و کنترل دیابت قرار گرفته و توصیه‌های تغذیه‌ای و ورزشی را نیز رعایت کنند.

دخانیات عامل مؤثر بسیاری از سرطان‌هاست
وی با بیان اینکه اضافه وزن و چاقی، تحرک بدنی پایین، مصرف دخانیات و الکل و فشار خون بالا به عنوان چهار عامل اصلی بیماری‌های غیر واگیر ذکر شده که همگی قابل کنترل هستند، گفت: ژنتیک نیز عامل بسیار مهمی در این زمینه است با این تفاوت که ما نمی‌توانیم تأثیر مستقیمی بر کنترل آن داشته باشیم.
رئیس گروه بیماری غیرواگیر معاونت بهداشتی با اشاره به اینکه هرکدام از عوامل خطر ممکن است در بخشی مؤثرتر باشند، افزود: فشار خون بالا عامل بسیار مؤثری در سکته‌های قلبی و مغزی و نارسایی‌های قلبی و عروقی است، اضافه وزن و چاقی رابطه بسیار نزدیکی با دیابت، بیماری قلبی و عروقی و سرطان دارد. مصرف دخانیات نیز به عنوان عامل مؤثر بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان دهان و ریه بوده و همین طور از مهم‌ترین عوامل بیماری‌های مزمن تنفسی شناخته می‌شود به گونه‌ای که این عامل و اشکال مختلفش از جمله سیگار، قلیان، پیپ و ... تا بیش از ۷۰ درصد در افزایش بیماری مزمن تنفسی مؤثر است.

پیش‌بینی بر هم خوردن تعادل زیستی میان زن و مرد
اگرچه همه‌گیری کرونا در کشور طی سال ۱۴۰۲، رو به کاهش بود؛ اما این امر موجب افزایش فشار بر سیستم بهداشتی و درمانی استان شد و برخی از مردم، درحال دست و پنجه نرم کردن با آن بودند؛ اما در سال ۱۴۰۳، با اجرای برنامه‌های واکسیناسیون گسترده و بهبود خدمات بهداشتی که در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ انجام شده بود، امیدها برای کاهش نرخ مرگ و میر افزایش یافته و آمار نیز حاکی از کاهش برخی مرگ و میرهای طبیعی و غیرطبیعی است.
طبق آمار پزشکی قانونی طی دو سال اخیر، در بیشتر مرگ‌های طبیعی و غیرطبیعی، آمار فوت زن‌ها نسبت به مردها کمتر است که با توجه به کاهش رشد جمعیت در سال‌های آینده، این اتفاق می‌تواند تعادل زیستی میان زن و مرد را به طرز محسوسی برهم بزند.
همچنین با تحلیل این آمار در زمینه مرگ‌های غیرطبیعی که به طور معمول، عامل انسانی و بی‌احتیاطی در آن‌ها نقش پررنگی دارد، می‌توان به این نتیجه رسید فرهنگ‌سازی در قالب توصیه‌های پزشکی و اطلاع‌رسانی، کماکان نیاز به کار جدی دارد تا زمینه‌ساز تصمیم‌گیری‌های بهتر برای بهبود وضعیت سلامت عمومی شود.