بانک مرکزی به طور قطع و بهتر از هر نهاد دیگری می‌داند که نرخ ارز کجا تعیین می‌شود، اما اینکه رئیس کل بانک مرکزی این تقصیر را  به گردن یک کانال تلگرامی می اندازد جای تامل دارد. هر چند نقش کانال های مجازی در ایجاد جو روانی در بازار و هدایت انتظارات اقتصادی مردم غیرقابل انکار است ولی به نظر می رسد این کانال‌های به طور مستقل قدرت تأثیرگذاری واقعی یا بنیادی بر نرخ ارز را ندارند.

تأثیرگذاری این کانال‌ها به عواملی مانند وضعیت اقتصادی کشور، شفافیت اطلاعات رسمی و سطح اعتماد عمومی به سیاست‌های ارزی بستگی دارد. اما می‌توانند با توجه به شرایط زیر، نقش‌هایی ایفا کنند:

اثرگذاری بر فضای روانی بازار: کانال‌های مجازی می‌توانند با انتشار شایعات یا خبرهای هیجانی، جو روانی بازار را تحت تأثیر قرار دهند. مثلاً پخش شایعاتی درباره افزایش ناگهانی نرخ ارز، ممکن است باعث هجوم مردم برای خرید ارز و افزایش تقاضا شود که به رشد قیمت‌ها دامن می‌زند. در بازارهایی که عدم قطعیت اقتصادی زیاد است، مردم به خبرها و شایعات حساس‌تر هستند و  پیش‌بینی‌های صوری، می‌توانند فضای روانی ملتهبی در بازار ایجاد و سرمایه‌گذاران خرد را به خرید یا فروش هیجانی تشویق کنند.

نرخ‌سازی غیررسمی:گاهی اوقات، کانال‌های تلگرامی نرخ‌های غیررسمی بازار آزاد را منتشر می‌کنند. از آنجا که نرخ رسمی و نرخ بازار آزاد متفاوت است، این نرخ‌سازی‌ها می‌تواند شاخصی روانی باشد و بخشی از مخاطبان به آن تکیه کنند.  این نرخ‌ها معمولاً در فضای مجازی پخش می‌شوند و می‌توانند عاملی برای شکل‌گیری انتظارات قیمتی باشند.

تداوم بی‌اعتمادی به سیاست‌های رسمی: وقتی دولت‌ها شفافیت لازم را در زمینه سیاست‌های ارزی ندارند، مردم به کانال‌های تلگرامی و سایر منابع غیررسمی مراجعه می‌کنند. این موضوع می‌تواند نقش رسانه‌های مجازی را در هدایت رفتار اقتصادی مردم پررنگ‌تر کند.

ایجاد رفتارهای توده‌ای: انتشار خبرهای هیجانی یا تحلیل‌های احساسی توسط کانال‌ها می‌تواند منجر به رفتارهای انبوه و غیرمنطقی در بازار شود. مثلا در مواقعی که مردم احساس کنند قیمت ارز به شدت افزایش می‌یابد، به سمت خرید بیشتر هجوم می‌آورند، که این خود منجر به تشدید تقاضا و افزایش قیمت می‌شود.

تحرک دلالان و سفته‌بازها: دلالان ممکن است از کانال‌های مجازی برای دامن زدن به شایعات و تحریک معاملات سوداگرانه استفاده کنند. این افراد گاهی نرخ‌های بالاتری اعلام می‌کنند تا مردم با هجوم به بازار، فرصت سودآوری بیشتری برای آن‌ها فراهم کنند. اگر کانال‌ها موفق شوند به واسطه نشر شایعات، ذهنیت افزایش یا کاهش نرخ‌های ارز را به مردم القا کنند، ممکن است عده‌ای با حضور در بازار (برای خرید یا فروش ارز) باعث ایجاد تقاضا یا عرضه کاذب شوند.

محدودیت‌ها و عدم تأثیرگذاری واقعی کانال‌ها

نبود دسترسی به عوامل اقتصادی بنیادی: نرخ ارز اساساً به عوامل واقعی مانند عرضه و تقاضای ارز، سیاست‌های بانک مرکزی، نرخ تورم، صادرات و واردات، و تحریم‌ها بستگی دارد. کانال‌های مجازی نمی‌توانند این عوامل بنیادی بازار را تغییر دهند.

کنترل بازار توسط دولت: دولت‌ها اغلب با ابزارهایی مانند نظارت بر صرافی‌ها، اعمال محدودیت‌های قانونی، و پمپاژ ارز به بازار، جلوی تأثیر شایعات را می‌گیرند. درنتیجه، نقش کانال‌ها در حضور چنین سیاست‌هایی محدود می‌شود.

عدم تأثیر بر معاملات رسمی: فعالیت کانال‌ها عمدتاً در فضای بازار غیررسمی و میان دلالان رخ می‌دهد و تأثیری بر معاملات رسمی یا تعیین نرخ در سامانه‌های رسمی نظیر نیما ندارد.

محدودیت دسترسی کاربران عادی: بیشتر کانال‌های تلگرامی تحلیل‌گر حرفه‌ای نیستند و به اطلاعات بنیادی بازار (مثل عرضه ارز توسط بانک مرکزی یا صادرات غیرنفتی) دسترسی ندارند. بنابراین، گاهی نرخ‌های پیشنهادی آن‌ها صرفاً حدس و گمان است. همچنین همه افراد جامعه دسترسی یکسان به کانال‌های تلگرامی پرمخاطب یا معتبر ندارند. درنتیجه، تأثیر این کانال‌ها محدود به بخشی از جامعه است و همه‌گیر نیست.

با این وجود چرا دولت می‌گویدکانال‌های تلگرامی نرخ‌سازی می‌کنند؟ دولت‌ها در طی سالیان با انتساب نوسانات نرخ ارز به عوامل بیرونی نظیر کانال‌ها، شایعات یا دلالان، سعی در کاهش فشار مستقیم بر عملکرد خود دارند. آنها ادعا می‌کنند که کانال‌های مجازی باعث نگرانی و هراس مردم شده و آن‌ها را به خرید هیجانی ارز تشویق می‌کنند. این رفتار گروهی می‌تواند تقاضای غیرواقعی در بازار ایجاد کند. ولی در نهایت باید گفت اگرچه نقش کانال‌ها در فضای روانی بازار مهم است، اما این عوامل اقتصادی بنیادی  هستند که تأثیر اصلی بر نرخ ارز را دارند.

برای مقابله با این تأثیرات، بانک مرکزی: شفافیت در سیاست‌های ارزی و اطلاع‌رسانی قوی داشته باشند. از ابزارهای کنترلی مثل اصلاح نقدینگی و سیاست‌های ارزی کارآمد استفاده کنند. آگاهی اقتصادی مردم را افزایش دهند تا جلوی رفتارهای هیجانی گرفته شود.

اگر دولت و نهادهای اقتصادی اطلاعات شفاف و دقیقی از وضعیت بازار ارز و سیاست‌های ارزی ارائه دهند، کانال‌های غیررسمی نمی‌توانند تأثیر چندانی داشته باشند. از سوی دیگر شناخت بهتر مردم از مبانی اقتصادی و ماهیت نرخ ارز، می‌تواند اثر شایعات و اطلاعات نادرست را کاهش دهد. همچنین اگر عوامل کلان اقتصادی مثل نرخ تورم، رشد نقدینگی و وابستگی به ارزهای خارجی مدیریت شود، اثر عوامل روانی کاهش خواهد یافت.