تحولات منطقه

۱۷ دی ۱۴۰۳ - ۰۸:۳۵
کد خبر: ۱۰۴۰۰۸۵

رابطه با هند نیازمند شکل‌دهی و قوام دوباره

امین رضایی‌نژاد، کارشناس مسائل شبه قاره هند

سفر اخیر مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه به هند با هدف شرکت در نوزدهمین دور رایزنی‌های سیاسی میان تهران و دهلی نو، در آغاز سال جدید میلادی فرصتی مهم برای گفت‌وگو و تقویت روابط با سرزمین هفتاد و دو ملت بود.

زمان مطالعه: ۲ دقیقه

این اتفاق در حالی رقم خورد که شرایط سیاسی و ژئوپلتیک نظام بین‌الملل با برخی تغییرات روبه‌رو شده است؛ فرصت به وجود آمده هم می‌تواند نقطه عطفی در روابط باشد و هم تاریخچه‌ای از حسرت و عبرت.
علاوه بر همکاری اقتصادی به ویژه در زمینه متنوع کردن تجارت و همچنین توسعه بندر چابهار به شمول موضوع اتصال خط آهن چابهار به زاهدان که هند نیز علاقه‌مند به مشارکت در آن است، مسائل منطقه‌ای به‌خصوص اوضاع در سوریه و افغانستان در رایزنی‌های معاون سیاسی وزیر خارجه در دهلی نو مورد توجه ویژه قرار داشته است. هندوستان، قرن‌های متمادی یکی از گسترده‌ترین حوزه‌های نفوذ ایران فرهنگی بوده و از این رو روابط دو کشور را چیزی فراتر از اقتصاد و سیاست شکل داده است. با این همه طرفین در مقطع کنونی نیازمند قوام این روابط بر مبنای نیازهای ژئوپلتیک در جهان کنونی هستند و مهم‌ترین محورهای این نیازهای دوجانبه را می‌توان در انرژی، تروریسم و ترانزیت مورد ارزیابی قرار داد.
اتفاق اخیر اما از چند منظر قابل توجه است. نخست مطالبه متنوع سازی حوزه دیپلماسی و به‌ویژه تقویت روابط با دولی هست که مایل به سرمایه گذاری در کشورمان هستند. در این زمینه رابطه با هند از نگاه تحلیلگران داخلی جایگاه ویژه‌ای دارد. با این حال برخی بر کم کاری دهلی نو و عدم جدیت آن‌ها در همکاری و تکمیل پروژه چابهار خرده می‌گیرند و مناسبات طرفین به نظر تحت تأثیر متغیری به نام آمریکا قرار دارد. حال از یک طرف بازگشت ترامپ می‌تواند هند را به دوری از ایران وادار سازد اما از سوی دیگر عضویت این کشور در گروه‌های بین‌المللی مانند «بریکس»، می‌تواند به تهران این فرصت را بدهد که مناسبات با دهلی را از دریچه دیگر به بوته آزمایش بگذارد. جمهوری اسلامی آن اندازه ظرفیت و هوشیاری را داراست که بتواند در چنین شرایطی روابط خود با هند را با کمترین آسیب از سوی آمریکا هدایت کند و این بیش از هر نیاز دیگری، نیازمند گفت‌وگو و رایزنی‌های گسترده و اقناع‌سازی عمیق است که به نظر می‌رسد نخستین سفر روانچی در سال جدید به هند در همین راستاست.
نکته مهم دیگر این است که با وجود آنکه تقریباً یک دهه‌ای می‌شود در محافل داخلی بر ضرورت توسعه مناسبات با هند بحث‌هایی مطرح است اما موانع مذکور ارتقای همکاری‌ها را سد کرده است. مانع بزرگ به‌ویژه در حوزه بندر چابهار به نوع نگاه دو کشور بازمی‌گردد به این معنی که هند در تلاش است روابط اقتصادی خود را از طریق کریدورهای تجاری مستقل از ایران به سمت اروپا و آفریقا ببرد، در حالی که جمهوری اسلامی بیشتر به تقویت کریدورهای تجاری با آسیای میانه و روسیه توجه دارد. هند حتی طی چند سال اخیر تلاش کرده از طریق کریدور اقتصادی هند -خاورمیانه - اروپا (IMEC) به اروپا برسد. این پروژه اما با توجه به تحولات سوریه و گسترش ناامنی در این منطقه می‌تواند هند را ترغیب به بهره‌گیری از مسیرهای جایگزین و تسریع در سرمایه‌گذاری در بهترین این مسیرها یعنی چابهار کند، مسیری که به عنوان بخش مهمی از کریدور ترانزیتی شمال - جنوب (INSTC) است و با توجه به موقعیت خاص خود می‌تواند شاهراه اصلی ارتباطی کشورهای منطقه تعریف شود. با توجه به مباحث گفته شده سفر تخت روانچی به هند اگرچه فرصتی مهم برای مرور مباحث گذشته و رفع موانع بود، اما نشان داد برای تقویت روابط، نیاز بیشتر به نزدیکی دیدگاه ها با توجه به تحولات جاری جهانی است، اتفاقی که مطمئناً می‌تواند منافع هر دو طرف را تأمین کند.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • مدیر سایت مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظرات پس از تأیید منتشر می‌شود.
captcha