آیت الله هاشمی علیا در شرح این فراز از دعای هشتم صحیفه سجادیه با بیان اینکه مهم‌ترین رکن در تربیت انسان‌ها، از فرد تا جامعه، در خانواده شکل می‌گیرد، توضیح می‌دهد: این مسئله نه تنها در سطح فردی بلکه در اجتماع گسترده‌تر نیز اثرگذار است. همانطور که در آموزه‌های دینی آمده است، ولایت و مسئولیت مرد در خانه نسبت به خانواده، مسئولیتی است که از خانه به اجتماع کشیده می‌شود. این مسئولیت‌ها از سطح فردی به سطح اجتماعی گسترش می‌یابد و حتی در حکمرانی و اداره کشور نیز این اصل جاری است. امام علی(ع) در کلمات گهربارش به این امر اشاره کرده است که مسئولیت‌های فردی و اجتماعی باید با دقت و درک صحیح انجام شود، از جمله در راستای حقوق خانواده و اجتماع. در خصوص حقوق خانواده، یکی از مهم‌ترین ابعاد آن، رعایت حقوق زوجه است. امام سجاد(ع) در دعای مکارم‌الاخلاق خود به این مسئله پرداخته‌اند و در آن به اهمیت رعایت حقوق همسر، فرزند و دیگر اعضای خانواده اشاره کرده‌اند.

ایشان ادامه می‌دهد: در این میان، یکی از مسائل بسیار مهم که باید به آن توجه شود، خوش‌اخلاقی و رفتار مهربانانه با همسر است. حضرت رسول الله(ص) در حدیثی از کتاب کافی می‌فرمایند: «کلامی که از زبان همسرمان در شرایط عصبانیت بیرون می‌آید، نباید به عنوان دلیل برای ایجاد مشکل در خانه و زندگی تلقی شود. بلکه مرد باید با صبر و تحمل این کلمات را بپذیرد. زیرا این صبر از جانب خداوند به عنوان یک عمل نیکو در نظر گرفته می‌شود و به اجر و ثواب زیادی می‌انجامد.» این حدیث تأکید می‌کند که حتی تحمل یک کلمه از همسر در شرایط عصبانیت، می‌تواند به عنوان یک عبادت و در نهایت موجب رهایی از آتش جهنم و ورود به بهشت گردد.

این استاد اخلاق تصریح می‌کند: در روابط خانوادگی، توجه به حقوق فرزندان از دیگر مسئولیت‌های پدران و مادران است. در قرآن کریم آمده است که والدین باید مسئولیت تربیتی فرزندان را به عهده گرفته و آنها را به سوی خداوند و اطاعت از دستورات الهی هدایت کنند. در این راستا، امام علی (ع) و دیگر ائمه معصومین نیز بر اهمیت هدایت فرزند به دین و اخلاق نیکو تأکید کرده‌اند. مسئولیت پدران در تربیت فرزند، نه تنها از نظر آموزشی بلکه از نظر اخلاقی و دینی نیز یک مسئولیت سنگین است.

آیت الله هاشمی علیا با اشاره به آیاتی از قرآن کریم خاطرنشان می‌کند: یکی از مهم‌ترین آیات قرآن که به این مسئولیت اشاره دارد، آیه 6 سوره تحریم است: «یا ایها الذین آمنوا قوا انفسکم و اهلیکم نارا»؛ «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خود و خانواده‌تان را از آتش جهنم حفظ کنید.» این آیه بیانگر مسئولیت مشترک والدین در هدایت و تربیت دینی فرزندان است، زیرا تربیت صحیح، هم به صلاح دنیا و هم به نفع آخرت فرزندان است. در احادیث مختلف نیز آمده است که پدر باید برای فرزند خود بهترین نام را انتخاب کند، به او علم و اخلاق بیاموزد و در مسیر بندگی خداوند او را هدایت کند. حضرت محمد(ص) فرموده‌اند: «حق الولد علی والده ان یحسن اسمه و یعلمه کتاب الله» یعنی پدر باید برای فرزند خود نامی نیکو انتخاب کرده و او را به تعلیم کتاب خداوند آشنا سازد. در اینجا، علاوه بر تعلیم دینی، پدر باید رفتار و اخلاق نیکو را نیز به فرزند خود بیاموزد، زیرا تنها از طریق رفتار صحیح است که می‌توان به تربیت اخلاقی و دینی دست یافت. در این راستا، پدر باید خود الگویی از اخلاق و تقوا باشد و فرزند را در سایه این الگو به تربیت درست هدایت کند.

ایشان ادامه می‌دهد: پیامبر گرامی اسلام (ص) به ما آموخته‌اند که یکی از بزرگ‌ترین ارث‌هایی که پدران می‌توانند برای فرزندان خود بگذارند، ادب و تربیت صحیح است. حضرت می‌فرمایند: «حسن اسم فرزند از بهترین نعمت‌هایی است که پدر می‌تواند به فرزند خود بدهد» و در همین راستا باید گفت که هیچ‌چیز از این مهم‌تر نیست که فرزند با تربیتی صحیح در یک محیط خانوادگی متعهد به آداب و اخلاق اسلامی رشد کند. در این میان، پیامبر اکرم (ص) نیز بر این نکته تأکید کرده‌اند که «من فرزند را تربیت کرده و او را به آداب نیکو معرفی کند، به‌گونه‌ای که به دین، اخلاق و معرفت دینی آشنا شود، خود را در مسیر سعادت قرار داده است.» همینطور که در روایات آمده است، تربیت فرزند به‌ویژه در ابعاد دینی و اخلاقی یکی از وظایف مهم والدین است. در اسلام، توجه به هر دو جنس فرزند، دختر و پسر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. حضرت علی (ع) در کلام خود می‌فرمایند: «در حقوق خانواده هیچ تفاوتی بین دختر و پسر وجود ندارد، بلکه باید عدالت و انصاف در ارائه محبت، توجه و تربیت نسبت به هر یک از فرزندان رعایت شود.» پیامبر اکرم (ص) نیز در جایی می‌فرمایند: «اگر بنا بود در خانواده میان فرزندان تفاوتی قائل شوم، دختران را بر پسران ترجیح می‌دادم.» این سخنان به ما یادآوری می‌کند که در خانواده‌ها باید محبت و توجه یکسان به همه فرزندان، چه دختر و چه پسر، ارائه گردد تا هیچ‌کدام احساس بی‌عدالتی یا تبعیض نکنند.

مؤسس حوزه علمیه قائم(عج) یادآور می‌شود: در روایات آمده است که دختران از ویژگی‌های خاصی برخوردارند و در تربیت و برخورداری از محبت، به‌ویژه از سوی پدر و مادر، نیازمند توجه خاصی هستند. پیامبر (ص) می‌فرمایند: «دختران در خانه چون گل‌های خوشبو هستند که پدر و مادر باید با محبت و مهربانی آن‌ها را پرورش دهند.» بنابراین، پدر باید در رفتار با دختر خود نهایت محبت را به خرج دهد، چرا که دختر با تمامی ویژگی‌های روحی و روانی خود، از جمله مهربانی و حساسیت بیشتر، شایسته احترام و محبت ویژه‌ای است. امام صادق(ع) در روایتی می‌فرمایند: «اگر پدری با دختر خود به خوبی رفتار کند، این دختر در روز قیامت برای او شفاعت خواهد کرد.» این نشان می‌دهد که مسئولیت ما در برابر فرزندان، به‌ویژه دختران، بسیار سنگین است و باید آن‌ها را با بهترین نوع تربیت و اخلاق اسلامی پرورش دهیم.

آیت الله هاشمی علیا در پایان بیان می‌کند: آموزه‌های پیامبر گرامی اسلام(ص) به ما می‌آموزد که در خانه، خانواده باید کانون محبت و عدالت باشد. والدین باید در تقسیم محبت، توجه و تربیت میان فرزندان خود، چه دختر و چه پسر، کاملاً منصفانه عمل کنند. رعایت حقوق و احترام متقابل میان اعضای خانواده نه‌تنها موجب تربیت فرزندانی صالح و متعهد می‌شود، بلکه باعث استحکام بنیان‌های خانوادگی و اجتماعی نیز خواهد گردید.