برای دیدن فلامینگوها دوربین و تلسکوپ را برمی‌داریم و لباس‌های استتار می‌پوشیم و در گرگ و میش صبح راهی تالاب می‌شویم. تالاب بین‌المللی گمیشان در کرانه خاوری (شرقی) دریای کاسپین قرار دارد و در محدوده شهرستان گمیش‌تپه تقسیم‌بندی شده و گمیش‌تپه در زبان ترکمنی به معنای «تپه نقره‌ای» است. این تالاب در شمال شرقی خلیج گرگان و در محدوده منطقه مرزی با کشور ترکمنستان قرار گرفته است. امسال نیز به مانند چند سال اخیر سطح آب در گمیشان پایین است و تردد قایق به سختی و در قسمت‌هایی از تالاب ممکن است. نزدیک تالاب که می‌شویم تابلویی جلب توجه می‌کند. در تابلو معرفی تالاب که در منطقه و به شکلی عجیب نصب شده، عوامل تهدیدکننده تالاب گمیشان را عنوان می‌کند:
شکار و صید غیرمجاز و بی‌رویه (با تیتر درشت!)/ چرای بی‌رویه دام و مصرف کود شیمیایی/ آلودگی پسماندها و فاضلاب شهری/ تغییر کاربری اراضی حاشیه تالاب
قایق‌هایی که روی آب نشسته‌اند تکانی به خود می‌دهند. اینجا آب و زمین با شما صحبت می‌کند و زندگی، در هوای زمستانی در جریان است؛ زمین ترک خورده در سطح باتلاق‌ها تضادی شیرین را نشان می‌دهد. خورشید زمستانی بدون اشعه‌های گرمش در حال طلوع کردن است. دیدن پرندگان زیبا از نزدیک دلنشین است. دور تالاب پرسه زدیم تا جایی در کنار ساحل، آرام و بی‌صدا کمپ بزنیم تا پرندگان متوجه حضور ما نشوند. غازهای خاکستری با سروصدای فراوانشان، روی تالاب حسابی غوغا می‌کنند؛ تماشای قوها و بازی جفت‌ها هم دیدنی است؛ پرنده‌هایی که به جفت خود وفادار هستند و برای همین هم به نماد عشق حقیقی بدل شده‌اند. دسته بسیار بزرگ‌تر فلامینگوها اما در دل تالاب جا گرفته‌اند؛ هزاران هزار فلامینگو آن وسط‌ها برای خودشان در حال چرخیدن و استراحت هستند. چشم می‌کشیم تا پرندگان بیشتری ببینیم. فهرست پرنده‌های تالاب را در ذهنم مرور می‌کنم و دنبال تک‌تکشان می‌گردم؛ عقاب دریایی دم‌سفید، کاکایی سرسیاه، اردک سرحنایی، کشیم، اردک سرسبز، غاز خاکستری، پلیکان، سنقر خاکستری، دلیجه، سارگپه، اگرت سفید، حواصیل خاکستری، چکاوک کاکلی، سار سیاه، گیلانشاه بزرگ، غاز سیاه، آبچلیک، عقاب شاهی، خوتکا، چرخ ریسک دم‌دراز، شانه به‌سر و چنگرهای نوک‌سفید.
دیدن فلامینگوها جای خود دارد
حالا هوا کاملاً روشن شده است. نشان سرزندگی در این تالاب، زیبا و منحصر به فرد است؛ آوای خوش انواع پرندگان مهاجر و بومی از گوشه و کنار به گوش می‌رسد و جنب و جوش خاصی به وجود آورده. پرندگانی رنگارنگ در آب تالاب در حال شنا و رفت‌وآمد هستند. فضای دلنشین و زیبایی در این تالاب حکمفرماست و زیبایی طبیعت را دوچندان کرده است. هیاهوی پرندگان به صورت دسته‌جمعی در میان تالاب برای علاقه‌مندان به حیات وحش بسیار تماشایی و جذاب است. هر چند هدف از سفر همین پرنده‌نگری است اما دیدن فلامینگوها جای خود دارد. روز اول سفر تنوع پرندگان اجازه نمی‌دهد تا فلامینگوها را بهتر ببینیم و بشناسیم اما روز دوم با رفتن به جزیره آشوراده نگاهی ویژه به این پرنده زیبا خواهیم داشت.
آشوراده تنها جزیره ایرانی دریای خزر است که در شهرستان بندر ترکمن قرار دارد. این منطقه خالی از سکنه و متروک است و یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست کره در جهان معرفی شد و به ثبت جهانی رسید و مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات وحش ایران شناخته می‌شود.
فلامینگوها احساساتی هستند
برای رفتن به آشوراده باید به بندر ترکمن برویم و از آنجا از طریق قایق‌ها خودمان را به جزیره برسانیم. از اسکله بندر ترکمن تنها 10 دقیقه تا جزیره راه داریم. بلیت قایق‌های جزیره را به صورت رفت و برگشت می‌گیریم. پیش از طلوع خورشید راه می‌افتیم و می‌رسیم به جزیره. باد خنک و موج‌های ریز دریا و سکوت ساحل، آرامشی وصف‌ناشدنی دارد.
مثل روز اول، استقرار کمپ داریم. آرام در کنار ساحل می‌نشینیم و منتظر فلامینگوها می‌شویم. دسته‌های 20 تا 25 تایی آرام‌آرام سر می‌رسند. حرکت‌های زیبای آن‌ها در پرواز و نشستن روی سطح آب دیدنی است.
فلامینگوها باید در مکانی آرام باشند. آن‌ها حسابی حواسشان به اطراف هست و جالب‌تر اینکه زود قهر می‌کنند. فلامینگوها با آن بال‌های سرخ‌رنگشان، احساساتی هستند؛ برای همین برای دیدن این پرنده زیبا نباید سر و صدا کنیم یا سوار قایق بشویم و به دنبال آن‌ها برویم.
این پرنده‌ها، زیاد در شنا کردن ماهر نیستند و روی سطح آب در حال بازی کردن هستند. آن‌ها از روی همدیگر می‌پرند و شیطنت می‌کنند. آنجایی که عمق کمتری دارد به سمت آن حرکت می‌کنند تا از جلبک‌ها، گیاهان آبزی، حشرات و دیگر مواد غذایی در آب تغذیه کنند. فلامینگوها هنگام استراحت کردن روی یک پای خود می‌ایستند و در هنگام غذا خوردن نیز نفس خود را نگه می‌دارند و در این هنگام منقار خود را وارونه می‌کنند.
شوق دیدن فلامینگوها نمی‌گذارد پلک بزنیم
همین چند ساعت کافی است تا با گوشه‌ای از رفتار فلامینگوها آشنا شویم. می‌توان فهمید آن‌ها پرنده‌هایی اجتماعی هستند؛ به گونه‌ای که در اجتماع‌های کوچک‌تر کمتر سالم باقی می‌مانند؛ با وجود آنکه تعداد اجتماع فلامینگوها در اجتماعات کم هم بیشتر از 20 پرنده است.
اجتماع‌های میلیونی از این پرنده هم شناسایی شده‌اند. فلامینگوها از جمعیت زیادشان در برابر هجوم شکارچیان استفاده می‌کنند و البته در اجتماع‌ها بهتر می‌توانند جوجه‌های خود را بزرگ کرده و پرورش دهند.
همچنان در ساحل نشسته‌ایم و آفتاب بالا آمده و مختصری هوا را گرم کرده است. شوق دیدن فلامینگوها در این ساحل آرام نمی‌گذارد حتی پلک بزنیم. آرام نشسته‌ایم و در خوشی بی‌پایان این لحظه‌ها غرق هستیم. مثل همین فلامینگوهایی که حالا غرق در کار و بار روزانه‌شان هستند.
مطمئنم بچه‌های گروه که دوربین عکاسی دارند، به اندازه یک هارد عکاسی کرده‌اند.
خبرنگار: سپیده سپهری
عکاس: سینا عزیزی
نظر شما