کاهش محسوس میزان بارندگی در ماهها و سالهای اخیر، زنگ هشدار کمآبی را بیش از هر زمان دیگری برای کشور به صدا درآورده است. خشکسالیهای پیاپی، افت منابع آب زیرزمینی و محدودیتهای تأمین آب شرب، مدیریت مصرف را از یک توصیه اخلاقی به ضرورتی حیاتی تبدیل کرده است؛ ضرورتی که همه بخشها، از مصارف خانگی تا مجموعههای بزرگ و پرجمعیت را در بر میگیرد. در این میان، حرم مطهر امام رضا(ع) بهعنوان یکی از پرترددترین اماکن مذهبی کشور که روزانه میزبان هزاران زائر از سراسر ایران و جهان است، ناگزیر با چالش مدیریت مصرف آب روبهرو است. سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی در سالهای اخیر، با درک شرایط اقلیمی و مسئولیت اجتماعی خود، مجموعهای از طرحهای هدفمند را برای بهینهسازی مصرف آب به اجرا گذاشته است؛ طرحهایی که از اصلاح ساده یک شیر آب آغاز میشود و تا بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب ادامه دارد.
ضرورت نگاه مسئولانه به منابع آبی
در همین زمینه، مدیر نوسازی و نگهداری تأسیسات سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی با اشاره به شرایط اقلیمی کشور، بر اهمیت مدیریت دقیق و مسئولانه منابع آب تأکید میکند. به گفته او، در شرایطی که کاهش بارندگی به مسئلهای فراگیر تبدیل شده، حتی کوچکترین اقدامهای صرفهجویانه نیز میتواند اثرگذار باشد. محسن اسماعیلزاده در این باره میگوید: «با توجه به شرایط اقلیمی و کاهش منابع آب، صرفهجویی حتی یک قطره آب، اهمیت دارد».
یکی از نخستین گامهای عملی در مسیر مدیریت مصرف آب، اصلاح زیرساختهای موجود است؛ موضوعی که در حرم مطهر رضوی با دقت و برنامهریزی دنبال شده است. آبخوریها بهعنوان نقاط پرمصرف، نقش مهمی در الگوی مصرف زائران دارند و هر گونه اصلاح در آنها میتواند به کاهش چشمگیر مصرف منجر شود. مدیر نوسازی و نگهداری تأسیسات سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی با اشاره به وضعیت فعلی آبخوریها، توضیح میدهد: «در حال حاضر ۴۳۰ شیر آبخوری در داخل حرم مطهر رضوی برای استفاده زائران نصب شده است. این شیرها با تنظیم فشار و دبی استاندارد، به گونهای طراحی شدهاند که ضمن تأمین نیاز زائران، از هدررفت آب جلوگیری شود». او در ادامه، به نتایج ملموس این اقدام اشاره کرده و میافزاید: «با اصلاح و تنظیم فشار آب، میزان مصرف در هر شیر به طور میانگین ۵۰ تا ۶۰ درصد کاهش یافته و این اقدام تأثیر قابل توجهی در مدیریت مصرف آب داشته است».
فناوری در خدمت صرفهجویی
همزمان با اصلاح تجهیزات سنتی، استفاده از فناوریهای نوین نیز بهعنوان یکی از راهکارهای مؤثر در دستور کار قرار گرفته است. تجهیز سرویسها به شیرآلات هوشمند نه تنها مصرف را کنترل کرده، بلکه استفاده از آب را برای زائران آسانتر و دقیقتر میکند. اسماعیلزاده در تشریح این اقدام میگوید: «استفاده از شیرآلات چشمی و اتوماتیک در بخشهای مختلف حرم مطهر، علاوه بر سهولت استفاده برای زائران، موجب کاهش زمان باز بودن شیر آب و جلوگیری از اسراف شده و نقش مهمی در مصرف بهینه ایفا میکند». او تأکید میکند: «این تجهیزات به ویژه در مکانهای پرتردد، امکان مصرف دقیق و کنترل شده آب را فراهم کرده است».
بازچرخانی آب؛ استفاده دوباره از منابع قابل بازیافت
یکی از مهمترین رویکردهای نوین در مدیریت آب، استفاده مجدد از پسابهای قابل بازیافت است؛ اقدامی که در حرم مطهر رضوی نیز به صورت عملیاتی اجرا شده است. این طرح نقش مؤثری در کاهش مصرف آب شرب دارد و همزمان نیاز بخشهایی مانند فضای سبز و سرویسهای بهداشتی را تأمین میکند. مدیر نوسازی و نگهداری تأسیسات سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی در این باره میگوید: «با نصب دستگاههای تصفیه آب در نقاط مختلف حرم منور، پساب حاصل از آبخوریها جمعآوری و به منابع ذخیره منتقل میشود. این آب پس از انتقال توسط پمپ، در سرویسهای بهداشتی و آبیاری فضای سبز مورد استفاده قرار میگیرد». او میافزاید: «این فرایند نقش مؤثری در کاهش مصرف آب شرب و استفاده مجدد از آبهای قابل بازیافت دارد».
اصلاح تجهیزات بهداشتی و کاهش مصرف پنهان
بخش دیگری از اقدامهای انجام شده، به اصلاح فلاش تانکها و تجهیزات بهداشتی بازمیگردد؛ تجهیزاتی که شاید در نگاه نخست ساده به نظر برسند، اما نقش قابل توجهی در مصرف آب دارند. اسماعیلزاده در این زمینه توضیح میدهد: «از دیگر اقدامهای انجام شده، تنظیم سطح آب داخل تانکهای فرنگی و اصلاح زمان تزریق آب به فلاشهای اتوماتیک سرویسهای بهداشتی حرم مطهر بوده که موجب کاهش محسوس مصرف آب شده است».
صرفهجویی ۷۵ درصدی با تعویض شیرهای پاشویه
یکی از ملموسترین نتایج اقدامهای اصلاحی، در تعویض شیرهای پاشویه خود را نشان داده است؛ اقدامی که به تنهایی سهم بزرگی در کاهش مصرف آب دارد. مدیر نوسازی و نگهداری تأسیسات سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی در این باره میگوید: «در گذشته شیرهای پاشویه حرم مطهر از نوع ۶ تا ۱۰ لیتری بودند، اما با اجرای دستورالعمل جدید، تمامی این تجهیزات با شیرهای ۲ لیتری جایگزین شدهاند که نتیجه آن، ۷۵ درصد صرفهجویی در مصرف آب بوده است». او برای روشنتر شدن موضوع، توضیح میدهد: «این بدان معناست که اگر پیشتر در یک دقیقه حدود ۱۰ لیتر آب مصرف میشد، اکنون این میزان به حدود ۲لیتر کاهش یافته است».
مجموعه این اقدامها نشان میدهد مدیریت مصرف آب در حرم مطهر رضوی محدود به شعار و توصیه نیست، بلکه با برنامهریزی، اصلاح زیرساختها و بهرهگیری از فناوریهای نوین به الگویی عملی تبدیل شده است. الگویی که در روزگار کمآبی و خشکسالی میتواند الهامبخش دیگر مجموعههای بزرگ و پرمصرف کشور باشد؛ جایی که حفظ هر قطره آب، معنایی فراتر از صرفهجویی پیدا میکند.
نظر شما