خوب کار کردن دستگاه گوارشی بدن ارتباط مستقیمی با نحوه غذا خوردن دارد . از این رو امام رضا (ع) می فرماید:هر کس غذای افزون از اندازه بخورد ،این غذا او را سودی نمی رساند ،و هر کس به اندازه بردارد ،این غذا او را تغذیه می کند و سود می رساند .آب نیز چنین است. روش پسندیده برای تو ،آن است که از هر یک از انواع غذا ،در فصل ویژه آن ،بهره بگیری.در حالی که هنوز مقداری میل داری ،از غذا دست بکش ،چرا که این کار ،به خواست خداوند ،برای بدن سلامت آورتر ،برای عقل ذکاوت بخش تر ،و برای خود انسان مایه سبکی افزون تر است.(۱)
در توصیه های پزشکی ائمه (ع) نیز خوردن مرکبات قبل از غذا خوب و بعد از غذا برای تسهیل انجام عمل گوارش بسیار پسندیده دانسته شده است. امام رضا (ع) هم مصرف این میوه با ارزش را برای هضم و جذب غذا و کمک به رسوب زدایی از خون بدن و بهبود سوخت و ساز و پیشگیری از غلظت خون مفید شمرده اند. (۲)
تغذیه صحیح همواره عامل مهمی برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای گوارشی است. امام رضا علیه‏السلام در بیانی دیگر می فرماید : خوردن گوشت ناپخته ، در شکم ، کِرم ایجاد می‏کند. و نیز می فرماید: تخم‏مرغ بسیار خوردن و مداومت بر آن ، بیماری سِپُرز می‏آورد و ایجاد کننده بادهایی در سرِ معده است .(۳)
امام رضا (ع) همچنین برای تقویت معده و گوارش می فرماید : زیاد کندر بخورید و آن را در دهان نگه دارید و خوب بجوید. جویدن آن برای من ، دوست داشتنی تر است . کندر بلغم را از معده می شوید و معده را پاک سازی می کند و عقل را قوی می گرداند و غذا را گوارا می سازد.
گوارش می تواند تأثیری مستقیم بر پوست داشته باشد. علی بن محمد بن اشیم گفت: به محضر امام رضا(ع) از مشکل گوارش غذا شکایت کردم، حضرت فرمود: زرده تخم مرغ بخور. گفت: همین کار را کردم و از آن سود بردم.
محمد بن ابراهیم جعفی می گوید: مردی از شکمْ‏دردی که چیزی نمانده بود باعث مرگش شود ، به نزد علی بن موسی الرضا علیه‏السلام نالید و از ایشان خواست برای او در پیشگاه خداوند عز و جل دعا کند ؛ چرا که دارو و درمان‏های فراوانی که به وی داده‏اند ، او را به ستوه آورده است و نه فقط او را سودی نرسانده ، بلکه بر شدّت درد او نیز افزوده است . امام ـ که درود خدا بر او باد ـ لبخند زد و فرمود : «نیک‏بخت مردا! دعای ما به درگاه خداوند ، جای خود دارد و من از خداوند می‏خواهم به مدد و نیروی خود ، درد تو را بکاهد ، امّا چون درد بر تو غلبه کرد و از آن به خود پیچیدی ، گردویی بردار و بر آتش بگیر تا هنگامی که بدانی آنچه در درون آن هست ، کباب شده و آتش ، رنگ پوست آن را نیز دیگرگون کرده باشد . در این هنگام ، آن را بخور که در دم ، درد را آرام می‏کند» .
او می‏گوید : به خداوند سوگند ، تنها یک بار این کار را انجام دادم و به اذن خداوند ، آن شکمْ‏دردِ من ، آرام شد .
کارشناسان معتقدند کسانی که هنگام غذا خوردن آب می نوشند ،‌ دستگاه هاضمه را از ابتدا ،‌ از کار باز می دارند. این افراد به عارضه ضعف دستگاه گوارشی مبتلا خواهند شد؛‌ زیرا نوشیدن آب در اول غذا،‌ معده را از هم باز می کند و عارضه گشادی معده می آورد. لذا برای اجتناب از بیماری گوارشی نباید وسط غذا آب نوشید.در تعالیم اسلامی از جمله در نامۀ معروف حضرت امام رضا (ع) به مأمون آمده است: « آنانکه نمی خواهند از درد معده در رنج و عذاب باشند میان غذا آب ننوشند. نوشیدن آب در میان غذا بدن را رطوبی مزاج و معده را ضعیف می کند و سوء هاضمه می آورد».(۴)

پانوشتها:
۱. طب الامام الرضا ،صفحه ۱۴
۲. محاسن برقی/ ص ۵۵۵-۵۵۶/ بحار الانوار ج ۶۳/ ص ۱۹۱
۳. بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۳۲۱
۴. خلخالی ، کاظم . ترجمۀ کتاب طب الرضا(ع) و طب الصادق(ع) نوشتۀ :علامه مرتضی عسگری انتشارات رئوف ۱۳۷۴