روحانی با اشاره به اینکه بازگرداندن رونق به شرایط اقتصادی کشوری که ۱۰ سال در حالت غیرعادی قرار داشته آسان نیست، گفت: از روزی که برجام اجرایی شد تا به امروز گشایش‌ها در کشور بیشتر شده و هیچ کشوری در دنیا به‌جز رژیم صهیونیستی و یک کشور در منطقه که مسیر نادرستی را انتخاب کرده وجود ندارد که اعتراف نکنند، مذاکرات هسته‌ای برای ملت ایران یک پیروزی بزرگ بوده است.
این در حالیست که فعالان بخش‌های اقتصادی و تجاری با وجود گشایش‌هایی که رئیس جمهور مدعی آنهاست، هنوز به دلیل موانع جدی بانکی و وجود تحریم‌های اولیه آمریکا علیه کشورمان از یک سو و رکود اقتصادی پایدار در داخل کشور با مشکلات فراوان و بحران جدی مواجه هستند. در بخش‌های تولیدی هم به دلیل مشکلات نقدینگی، مشکلات تأمین مواد اولیه و غیره تولید با بحران دست و پنجه نرم می‌کند. شاید بیشترین نمورد گشایش‌هایی که رئیس جمهور می‌گوید باید در عرصه تجارت خارجی ما خود را نشان دهد، اما رئیس مرکز تجارت جهانی ایران از پایداری سرسختانه مشکلات گذشته و اوضاع بد این حوزه سخن می‌گوید. نمایشگاه مطبوعات فرصتی به دست داد تا پای حرف‌های محمدرضا سبزعلی‌پور بنشینیم روایت او را از این گشایش‌ها بشنویم.
انتقادهای زیادی نسبت به تیم اقتصادی دولت و هماهنگ نبودن ان در دو سال گذشته مطرح شده است. بسیاری از منتقدان و حتی حامیان دولت هم خواهان تغییر و تحول در این تیم و سیاست‌های اقتصادی دولت بودند، اتفاقی که ظاهراً در دولت یازدهم رخ نخواهد داد. نظر شما چیست؟
ببینید من خودم از طیف دوستان آقای روحانی و به اصطلاح تدبیر وامیدی هستم اما به دوتل نقد دارم. به همین دلیل هم در دولت خیلی‌ها با من مخالف هستند. زمانی که آقای روحانی پیروز شد و من اطراف ایشان را دیدم به ایشام نقد داشتم، اولین نامه سرگشاده را ۹ روز بعد از پیروزی روحانی من به ایشان که عنوانش بود«آقای روحانی لطفاً نگاهی به اطراف خود بیاندازید». دوستان ما در تدبیر و امید به شدت به من معترض شدند که چرا انتقاد می‌کنم در حالی که آنها هنوز دولت را هم در دست نگرفته‌اند. اما هر چه من آن روز گفتم اتفاق افتاد، مثل ماجرای آقای فریدون.
معتقدم گروهی آقای روحانی را از ابتدا به نفع خودشان مصادره کردند و در ارتباط با خیلی از مسایل رئیس جمهور تصمیم گیرنده نیست و این گروه تصمیمی می‌گیرند. تیم اقتصادی دولت بسیار ضعیف و غیر قابل قبول است. فرمانده ندارد، هیچ کدام با هم هماهنگ نیستند و هر یک کار دیگری را نفی نمی‌کند و اساساً معتقدم از جای دیگری تصمیم‌گیری می‌کنند و به این تیم دستور می‌دهند که انجام دهد.
ما به این وضعیت نقد داریم. دولت می‌توانست ظرف۶ ماه بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور را برطرف کند اما به باور من نه اراده‌ای در این زمینه وجود دارد و نه نگاه ملی به همین دلیل هم برنامه‌هایی که دولت در همان اول کار ارایه داد تا مشکلات را برطرف کند نتیجه مطلوبی نداد.
اما دولت نه تنها مدعی است ان برنامه ۱۰۰ روزه و ۶ ماهه موففق بوده که حالا رئیس جمهور می‌گویند برجام بسیاری از مشکلات و موانع را برطرف کرده است؟
مشک آنست که خود ببوید. رئیس جمهور ۲ چهره دارد، یکی قبل از انتخابات و دیگری بعد از انتخابات. الان نزدیک انتخابات است و رئیس جمهور حرف‌های قشنگ می‌زند. ایشان همین چند روز پیش در جمع شما مطبوعاتی‌ها گفت ۱۰۰ تحریم برداشته شده و ۳ تا مانده و منتقدان فقط آن ۳ تا را می‌بینند. ایشان لازم نیست بگویند کدام ۱۰۰ تحریم برداشته شده، فقط توضیح دهد که کدام ۳ تحریم مانده است؟.
آقای روحانی مدام می‌گوید عده‌ای نمی‌خواهند تحریم‌ها برداشته شود، من می‌پرسم کدام خائنی است که حاضر باشد تحریم‌ها بماند؟، کدام منتقد دولت حرفش این بوده که تحریم‌ها را لغو نکنید؟. اصلا حرف منتقدان این نبود!. دولت می‌گوید ما می‌خواهیم کار کنیم اما نمی‌گذارند، چه کسی نمی‌گذارد؟ چرا هر کاری که دولت انجام نمی‌دهد ضعف و سوء مدیریت خودش را به گردن دیگران می‌اندازد. آنهایی که دولت مدعی است نمی‌گذارند دولت کار کند، آنقدر وقت ندارند که برای این مسایل پیش پا افتاده انرژی خود را تلف کنند. شاید در مسایل کلان کشور شخصیت‌های کشوری بیایند و نظر دهند و مشاوره کنند ما نه در مسایل دست چندم.
به آقای روحانی می‌گویم شما رئیس جمهور همه هستید، شما رئیس جمهور منتقدان هم هستید، شما رئیس جمهور خبرگزاری فارس و تسنیم و روزنامه قدس و وطن امروز و جوان هم هستید. چرا به حرف آنها گوش نمی‌کنید؟ چرا به انتقادهای آنها پاسخ نمی‌دهید، حداقل حرف آنها را بشنوید.
برجام هنوز به سرانجام نرسیده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود دارد، اما دوستان ما در دولت نمی‌خواهند اعتراف کنند که این موانع هست و واقعی است. مهم‌ترین مانع بر سر اجرای برجام و رابط اقتصادی ما با جهان این است که آمریکا تنها اجازه داده بخشی از تحریم‌ها و بخشی که مرتبط با مسایل هسته‌ای ما بود برداشته شود.
دولت می‌گوید بیشتر تحریم‌ها برداشته شده،اما فعالان اقتاصادی می‌گویند تجارتشان با بیرون از کشور با موانع جدی بانکی روبروست. گره کار کجاست که موانع ارتباط تجاری، مالی و اقتصادی ما باز نمی‌شود؟
برجام همه‌اش منفی نبود. ما هم آدم‌های بی انصافی نیستیم که چشممان را ببندیم و بگوییم هیچ دستاوردی در برجام نبود. من هم موافق مذاکره بودم چون بالاخره باید مشکلات حل شود. برجام محاسنی هم داشت. یکی از آنها این بود که ترس خیلی از خارجی‌ها را ریخت و وجاهت بسیاری از تحریم‌ها و فشارها را شکست.
از نظر روانی روی خیلی از کشورهای خارجی تأثیر گذاشت که به سمت ایران بیایند و روابطشان را توسعه دهند. هیأت‌های متعدد خارجی که در این یک ساله به ایران آمدند، گروه‌های اقتصادی که گاه با شمار بیش از ۱۰۰ نفر به همراه وزرای دیگر کشورها به ایران می‌آیند، مذاکرات ما با اتحادیه اروپا، اینها قبلا نبود و این تأثیر روانی برجام است.
معتقدم برجام در یک مسیر ناهموار و سنگلاخ، جاده‌ای آسفالت با ماشینی خوب را فراهم کرده است. اما این جاده به تنهایی ما را به بهشت نمی‌رساند. این خودرو نیازمند سوخت و راننده است تا بتواند به مقصد برسد.
برجام الان نیازمند برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و مدیریت قوی است تا به نتیجه برسد، اما دولت هیچ کدام اینها را ندارد. آقای روحانی ایستاده و انتظار دارد این جاده خودش ما را به مقصد برساند. ایشان مدام می‌گوید موانع برداشته شده، اما حرکت لازم و هدف‌گذاری در عملکرد دولت دیده نمی‌شود.
برجام هنوز به سرانجام نرسیده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود دارد، اما دوستان ما در دولت نمی‌خواهند اعتراف کنند که این موانع هست و واقعی است. مهم‌ترین مانع بر سر اجرای برجام و رابط اقتصادی ما با جهان این است که آمریکا تنها اجازه داده بخشی از تحریم‌ها و بخشی که مرتبط با مسایل هسته‌ای ما بود برداشته شود.
آقای روحانی که می‌گوید ۱۰۰ تحریم براشته شده و ۳ تا مانده. نه! اینطور نیست. چند تا از تحریم‌ها برداشته شده و چند تای بزرگ‌تری باقی مانده که اتفاقاً تحریم‌هایی اساسی هم هستند. تا زمانی که این بخش از تحریم‌ها یا همان ۳ تایی‌هایی که آقای روحانی می‌گوید برداشته نشود گره روابط اقتصادی ما با دنیا باز نمی‌شود.
منظور همان مشکا مبادلات بانکی‌است؟ ظاهراً روی کاغذ این تحریم‌ها برداشته شده اما در عمل چرا اجرا نمی‌شود؟
کشورهای دیگر به ویژه اروپایی‌ها خیلی تمایل دارند با ما کار کنند و مدام تماس می‌گیرند و می‌آیند و می‌روند، چون ایران محیط اقتصادی بکری دارد. نسبت به چیزی که در دبی و قطر انجام شده و حالا به حد اشباع رسیده و حباب آن هم چند سال پیش منفجر شد، ایران هنوز زیر صفر است و سال‌ها و دهه‌ها جا برای کارکردن دارد و صدها برابر ظرفیت کار اقتصادی دارد. اما سرمایه‌گذارهای خارجی الان با دو مشکل مواجه هستند.
اول اینکه موانع و تحریم‌های مالی و بانکی ما به طور کامل برداشته نشده و کشورها و شرکت‌ها خارجی با تهدید آمریکا مواجه هستند و نمی‌خواهند روابط اقتصادی و مالی خودشان با آمریکا را به خطر بیاندازند. سرمایه گذار خارجی پول خود را با چمدان به ایران نمی‌آورد باید از طریق نظام بانکی اقدام کند. کدام بانک بزرگ و معتبر دنیاست که به ایران پول انتقال دهد؟ پاسخ هیچ‌کدام است.
مشکل دوم اینست که دولت و نظام مالی ما هم رفتار درست و جذابی برای سرمایه‌گذار خارجی ندارد. به عنوان مثال، سرمایه‌گذار خارجی با کدام نرخ ارز باید اینجا کار کند. وقتی می‌خواهد سرمایه‌اش را بیاورد به او می‌گویند با نرخ ارز بانک مرکزی به قیمت ۳ هزار و ۱۰۰ تومان تبدیل کند، اما وقتی می‌خواهد سودش را بردارد یا سرمایه‌اش را ببرد به او می‌گویند با نرخ آزاد باید تبدیل کند. تا همین جا ۲۰ درصد از سرمایه او از دستش می‌رود. کدام آدم عاقلی با این شرایط عجیب حاضر به سرمایه‌گذاری در کشورماست؟.
دولت می‌گوید دست کاسبان تحریم کوتاه شده، یعنی تجارت ما با خارج دیگر نیازمند واسطه و راه‌های دور زدن تحریم‌ها نیست؟
خیلی‌ها از تحریم‌ها بهره بردند، به تعبیری خوردند و بردند که خدا از آنها نگذرد، اما آقای روحانی به شما می‌گویم اگر کاسبات تحریم را از بین بردید کاسبان برجام درست شدند!.
هیأت یا سرمایه‌گذار خارجی به ایران می‌آید تا سرمایه‌گذاری کند، او را معرفی می‌کنند به این دستگاه و آن دستگاه و ده‌ها هیأت و کمیسیون که باید مجوز بدهند و خوب! هیچ کس هم همراهی نمی‌کند، چون دید ملی وجود ندارد و نگاه‌ها شخصی است به تعبیری اینجا کاسبان برجام جلو می‌آیند و اگر منتفع نشوند، هیأت و سرمایه‌گذار خارجی کاری از پیش نمی‌برد.
با سیاست‌هایی که در ۳ سال و نیم گذشته اعمال شده و تیم اقتصادی که دولت داشته اگر قرار باشد در ۴ سال آینده هم همین گروه بر سر کار باشند و به همین شکل عمل کنند نه تنها هیچ گشایشی رخ نخواهد داد بلکه اوضاع بدتر و سفره مردم کوچک‌تر خواهد شد و مشکلات و موانع مقابل برجام هم بیشتر خواهد شد.
فکر می‌کنم آقای روحانی هر طور که هست برای دور دوم رئیس جمهور خواهند شد و از حالا برنامه‌ریزی و کار را هم شروع کرده‌اند. من هم چون می‌دانم ایشان احتمالاً باز هم بر سر کار هستند از ایشان انتقاد می‌کنم با آنکه در طیف دوستان و حامیان ایشان هستم چون وقتی کسی از اسب پایین آمد که فایده‌ای ندارد از او انتقاد کرد. اگر تغییر و تحولی در تیم اقتصادی دولت صورت بگیرد که انتظارها هم همین بود اما برآورده نشد شاید بتوانیم قدری از این وضعیت فریز شده خارج شویم.
فکر می‌کنید چرا مشکل روابط بانکی ما و موانعی که آمریکایی‌ها در عمل ایجاد می‌کنند حل نمی‌شود؟
معتقدم اگر آمریکا مانع ایجاد می‌کند از حسرتی است که برای برقراری رابطه با ایران دارد. من آنرا به دلدادگی تشبیه می‌کنم. مثل کسی که به کس دیگری علاقه دارد اما با او رو دربایستی هم دارد و نمی‌تواند دست او را بگیرد. این موجب تنش می‌شود و همواره این دو با هم دعوایشان می‌شود.
آمریکا می‌بیند درخت اقتصاد بکر ایران در حال سبز شدن است و نمی‌خواهد میوه نوبرانه آنرا دیگرانی مثل اروپایی‌ها ببرند. او یک برجام با ما امضا کرده و برایش سنگین است که دستاورد آنرا دیگران ببرند و خودش نظاره‌گر باشد. لذا جلوی پای همه سنگ می‌اندازد.
به نظر من کار ظریف دیپلمات تمام شده، حالا ما نیازمند به میدان آمدن چهره‌های اقتصادی هستیم که سیاست‌گذاری درست انجام دهند و این گره‌ها را باز کنند. با حرف چیزی درست نمی‌شود دولت مدام بگوید تحریم‌ها برداشته شده، هیأت‌های خارجی می‌آیند، کشتی‌های ما به بنادر اروپایی راهشان باز شده و کشتی‌های خارجی در بنادر ما پهلو می‌گیرند. اینها که مهم نیست، ارتباط ما با بخش بزرگی دنیا و حتی برخی از همین کشورهای دور و بر خودمان که هنوز قطع است. در زمان تحریم‌ها یکی از پل‌های ارتباطی ما برای دور زدن تحریم‌ها امارات بود، اما حالا مگر با این کشور ارتباط داریم؟!. وقتی نمی‌توانیم پول با کشورهای دیگر جابجا کنیم، پول کالای صادراتی را بگیریم یا سرمایه و نقدینگی به کشور وارد کنیم رفع دیگر تحریم‌ها چه فایده‌ای دارد.
پس از برجام قرار بود بخشی از دارایی‌های ما آزاد شود، اعداد و ارقام مختلفی تا ۱۰۰ میلیارد دلار هم مطرح می‌شد، اما در عمل وقتی زمان اجرا رسید دیدیم دولت همه آنها را پیش‌خور کرده است، این یعنی آزاد شدن پول‌های ما واقعی نبود.
نظر شما