این مناقشه گاهی به شکایت از متولیان طب سنتی به جرم دخالت در امور پزشکی انجامیده به طوری که سال گذشته رئیس انجمن تحقیقات حجامت و طب سنتی ایران به دادگاه فراخوانده شد.
در این زمینه و چرایی اهمیت طب سنتی گفت وگویی با حسین خیراندیش رئیس انجمن تحقیقات حجامت و طب سنتی ایران انجام دادیم:

* جناب آقای خیراندیش چرا با وجود پزشکی کلاسیک، «حجامت» از نظر طب سنتی اهمیت دارد.
** حجامت بیش از هفت هزار سال سابقه تاریخی دارد. از دیدگاه طب اهمیت ویژه ای دارد. هر رفتار درمانی که سابقه بیشتری داشته از جهت علمی معتبر تر به شمار می آید، چون تجربیات درمانی مثبت یا منفی آن یعنی اتلاف جان انسانها یا حیات جان یک انسان برای اینکه ثابت شود خوب است یا بد.
بنابراین وقتی گفته می شود یک روش درمانی هزار ساله 7000 ساله، یعنی میلیاردها انسان در طول این چند هزار سال این روش درمانی را تجربه کردند و از آن بهره گرفتند و ما حق نداریم تجربیاتی که به قیمت حیات انسانها تمام شده است، را همین طور زیرپا کنیم و کنار بگذاریم. البته برخی می گویند روش درمانی قدیمی به جرم قدیمی بودن منسوخ است. از جهت علمی این استدلال، استدلال غیرعلمی و غیر عقلانی است به خاطر اینکه اگر هر روشی بخواهیم جایگزین کنیم باید دوباره بیاییم جان انسانها را به عنوان سرمایه- ملاک تجربه قرار دهیم تا بعد از سالها بفهمیم این رفتاری که جایگزین کردیم مفید هست یا نیست.
کنار گذاشتن این تجربیات خلاف عقل هم هست که رفتار درمانی را با سابقه درمانی چند هزار ساله کنار بگذاریم. حالا این رفتار پشتوانه دینی هم دارد، پشتوانه قوی و سنگینی هم هست. در دستورات تمامی انبیاء هم وجود داشته و دین اسلام این سنت را امضاء کرده البته با تأمین تمهیداتی؛ مبانی تجویز را روشن تر کرده و رسول اکرم(ص) و ائمه(ع) هم تبیین کردند و جزو سیره ائمه (ع) شده، ائمه(ع) هم اجرا می کردند و هم جزو تأکیدات است.
بیش از 500 حدیث معتبر درباره حجامت از منابع اهل سنت و اهل تشیع هست که در کتابی جمع آوری شده و به تأیید 8 تن از مراجع هم رسیده است.
این روش درمانی حکمای مشهور جهان، از جالینوس گرفته تا بوعلی سینا پیاده می کردند که همینطور ادامه دارد.
* پس چرا با این همه سابقه، حجامت کنار گذاشته شد؟
** حجامت در ایران تا زمان قاجار رواج داشت: منسوخ کردن حجامت همزمان است با منسوخ کردن طب سینوی که اینجا منسوخ کردن حجامت را یک روند علمی نمی پنداریم، بلکه یک روند سیاسی علمی و سیاسی اجتماعی می پنداریم و همچنان مخالفتهایی را به دنبال آن را هم همینطور تعبیر می کنیم. یعنی گرایش مردم از حجامت به سوی رفتار طب جدید و از سوی طب سنتی به سوی طب کلاسیک یک روندی نیست که نیاز علمی یا رشد علم اقتضا کرده باشد بلکه یک تغییر مقطعی است که در یک مقطع کلاً درمان مردم بوسیله طب سنتی منسوخ و طب کلاسیک جایگزین آن شده و این یک رفتار سیاسی بوده است. تفسیر این موضوع در خاطرات دکتر «سریل ایلگود» طبیب ناصرالدین شاه وجود دارد. از سوی دیگر تمامی ترکیب هیأتهای سیاسی اقتصادی اروپا به ایران از زمان صفویه تا زمان قاجار پزشک بودند، در حالی که هیچ لزومی نداشته برای فروش تفنگ، پزشک حضور داشته باشد. در دوره صفویه تلاشی می کنند و موفق نمی شوند تا در زمان ناصرالدین شاه (زمان قاجار) موفق می شوند.
سریل ایلگود می گوید: «با تصویب قانون ضرورت دیپلمه برای طبابت در ایران میخ تابوت طب سینوی در ایران کوبیده شد.»
در این روند یک مرتبه به طور کلی طب سینوی را حذف کردند، در قانون حذف شد، همه چیز حذف شد و طب کلاسیک تأسیس شد بنابراین ما موضوع را یک روند علمی نمی دانیم بلکه یک روند سیاسی می دانیم. ما معتقدیم به حجامت جفا شده است.
* پیامد این روند را چگونه ارزیابی می کنید؟
** خوب طبیعی است، پیامد همین هم وابسته کردن نظام طب و بهداشت هر کشوری به یک کشور خاص در یک گوشه دنیا و نتیجه اش این می شود که اگر یک روز دور این مملکت دیوار بکشند که دارو وارد نشود، تمام مردم دچار کمبود می شوند و بحران سیاسی پدید می آید، یک بحران اجتماعی پدید می آید.
من معتقدم در بین مجموعه رفتارهای طبی که به داروهای گیاهی، داروهای معدنی، داروهای حیوانی است و یک شاخه رفتارهای درمانی است، رفتار استراتژیک فراگیر، عمیق و مورد استفاده در تمامی طول عمر از طفولیت تا کهنسالی، جماعت است، که متأسفانه از آن عفلت کردیم.
و این روش هم پیشگیرانه است، هم درمان؛ پیشگیرانه یعنی اینکه حجامت بشود. بیمار نمی شود، (سال یک بار تا دوبار) درمانی به تناسب نوع بیماری است، طرح حجامتی خاص طراحی می شود و برای آن بیماری بکار گرفته می شود.
*در یکی از بخشنامه های وزارت بهداشت از کاهش ظرفیتهای خونی در صورت همه گیر شدن حجامت اظهار نگرانی شده بود، در این زمینه چه توضیحی دارید؟
**از این نوع حجامتها که گفته شد چهل و چند طرح برای حجامت گرم و خشک است و حدود 70 طرح برای حجامت تر (یعنی خونگیریهای مختلف با روشهای مختلف برای درمان بیماریهای گوناگون) که بخش عمده ای از آن در ایران طراحی شده و اکنون توسط پزشکان اجرا می شود.
بنابراین همه حجامتها خونگیری نیست که گفته می شود حجامت خون، میزان دفع خون هم نقش اساسی در درمان ندارد ما می توانیم با گرفتن کمتر از 30 سی سی خون به درمان برسیم. 50 سی سی هم بالاترین حجم خونی است که در حجامت گرفته می شود. بیشتر از آن نمی شود چون خون قطع می شود.
بنابراین آنهایی که نگران کاهش حجم خون هستند. نباید نگران باشند زیرا 50 سی سی قابل مقایسه با پانصد سی سی یا 400 سی سی و 250 سی سی نیست.
کیفیت حجامت هم متفاوت است، ما مقایسه کردیم در طرح پژوهشی در بیمارستان لقمان حکیم فاکتورهای مختلف خون ورید را با خون حجامت همزمان مقایسه کردیم تفاوت های فاحشی بین فاکتورهای مختلف وجود دارد.
فاکتورهای بیوشیمی ترکیب خون ورید با خون حجامت را مقایسه کردیم اینها تفاوتهای فاحشی دارند، تا 5/2 برابر مثلاً میزان کلسترول خون حجامت بیشتر از خون ورید بوده است.
مثلاً برای درمان طفل دو ساله دارای بیماری هیدرو سفالیک (بزرگ بودن سربچه) 3 مرحله حجامت در طول سه ماه تجویز کردیم که هر بار حجامتش 3 سی سی خون از آن گرفته شده و اما درمان شد (معمولاً درمانش در طب این است که شنس می گذارند که آبی که در مغز پدید می آید به شکل مستمر دفع شود.)
این بیماری که همه تعجب می کنند مگر می شود هیدروسفالیک را با حجامت درمان کرد. بله درمان شده با حداقل 3 سی سی خونگیری.
بنابراین حجم خونگیری نقشی ندارد، وقتی که حجامت می کنیم برای افزایش قد که جمعیت الان بالای 50 نفر با شکایت کوتاهی قد داشتیم این خونگیری اش نقشی ندارد، تعداد خراشها نقش دارد.
این سؤال می شود که آیا حجامت می تواند قد را افزایش بدهد. چنین کاری می کنیم هورمون رشد را تقویت می کند. بنابراین با این اتفاقات مختلفی که پیرامون حجامت می افتد، حجامت یک روش درمان ظاهراً ساده و باطناً فوق العاده پیچیده است که با کارهای کارشناسی مختلف و با کارهای کارشناسی مختلف از این پس باید اثر حجامت را بررسی کرد.
از این جهت و با این دیدگاه حجامت یک رفتار درمانی و فرایندی است که نقش اساسی روی خونگیری ندارد.
از سوی دیگر برای تجویز نقش تعیین کننده، مزاج شخص است. تعیین کننده میزان نیاز به حجامت مزاج شخص است. بر اساس تعریف طب سنتی نسبت به تن انسان دارد. انسانها را به 5 گروه تقسیم می کند: معتدل، دموی، صفراوی، بلغمی و سوداوی که انسانهای دموی و صفراوی و معتدل نیازشان به حجامت تر بیشتر، انسانهای بلغمی به حجامت گرم و خشک بیشتر، سوداوی با تمهیدات دارویی باید حجامت کنند.
پس حجامت یک سیستمی دارد یک نظامی دارد یک قانونمندی، یک آیین دارد. اینطور نیست که حالا هر کسی علیه آن اقدام کند.
*چرا معتقدید که به حجامت جفا شده است؟
**این طب و روش درمانی ریشه دار در گذشته عمیق تاریخ و جزو هدیه پیامبران به شمار می آید. ما 5/1 میلیارد مسلمان هستیم رسول اکرم رفته است در آسمان هفتم نقل ایشان هست که: «وقتی که به آسمان هفتم صعود کردیم، از هیچ ملکی عبور نکردم مگر گفتند یا محمد(ص) حجامت کن و امتت را به حجامت امر کن.»
این نشان دهنده اهمیت این موضوع است ما حق نداریم این توصیه اکید را حذف کنیم این ناسپاسی است؛ نتیجه این ناسپاسی و گوش دادن به حرف افرادی که جهل آنها به موضوع است. چرا نرخ سکته قلبی در کشور 43 درصد است. در حالی که حدیث می گوید: «حجامت کنید قبل از اینکه غلیان خون شما را بکشد.»
در این باره ابوعلی سینا گفته است: «هر کسی در اثر سکته قلبی مرد تا 72 ساعت دفنش نکنید، اگر درمانی داشته باشد، حجامت است. حجامت قلب او را به کار می اندازد لاکن مغز مرده است و عطسه آور بدهید قلب و مغز به هم مرتبط و حیات به جان وی برمی گردد.» شما که افتخار به بوعلی سینا می کنید و روز تولد او روز پزشک خوب حرف بوعلی سینا را باید گوش کرد. مجسمه بوعلی مشکلی از ما حل نمی کند.
ما در تجربیات خودمان هزاران مورد قلبی داریم که با شکایت عروق کرونری آمدند که کاندیدای جراحی بودند با چند حجامت درمان کردیم. خیلی حالت اورژانسی داشته باشند فواصل حجامت را کم می کنیم. بنابراین حجامت کاربرد وسیعی در اورژانسها دارد.
*آیا طب سنتی پاسخگوی نیاز امروز جامعه هست؟
**ما کشوری انقلابی و در معرض تهاجم دشمنان به اشکال مختلف هستیم. جنگهای قرن 20 بعد جنگهای شیمیایی و میکروبی است، سیستم طب کلاسیک در مقابله جنگهای شیمیایی و میکروبی هیچ راه جلوگیری ندارد.
اکنون هم هر چند روز، روزنامه ها خبری از شهادت یکی از جانبازان شیمیایی دارد. ما تجربه کردیم کسانی که در همان موقع که شیمیایی شدند حجامت کردند و به طور کلی ریه آنها پاک شد و همین الان متخصصین ریه برنش مشاور مؤسسه می گویند تنها کسانی از درمان ما خارج می شوند که حجامت کرده باشند.
یک اتفاق همیشه در شرف وقوع، مسمومیتهای غذایی، شیمیایی و آلرژیک تنفسی است که بر اثر پراکندگی سرب آلاینده ها و دیگر موادی که در محیط های صنعتی عمومی وجود دارد بروز می کند. مسمومیتهای فراگیری است که کاری با آن نمی شود کرد، اما با یک یا دو حجامت در طول سال قابل پیشگیری و درمان است.
اگر خدای نکرده اتفاقی بیفتد در شهر بزرگی یک بمب شیمیایی بیفتد، 100 هزار نفر، یک میلیون نفر یک دفعه درگیر بشوند، می خواهیم چکار کنیم. هیچ کاری نمی شود کرد. ولی ما می گوییم هر کسی بنشیند کنار بغل دستی اش و پشت کتفش را حجامت کند سم از هر کجا وارد بدن شده باشد، از جای حجامت خارج می شود. این حرف رسول اکرم(ص) هست.
بعد از مسمومیتی که آن زن یهودی برای رسول اکرم(ص) فراهم کرد، ایشان فرمودند: از موضع حجامت چیزی جز سم، دفع نمی شود. ما سم خون حجامت را مقایسه کردیم با سم خون و ریه، سم موضع حجامت 23 برابر سم خون و ریه بوده همین یکی کافی است اگر بخواهیم در مقابل یک هجوم جنگ میکروبی مقاومت بکنیم، تنها راه فوری که می تواند به کمک ما بیاید «حجامت» است.
*با این همه فوایدی که شما ادعای آن را دارید، چرا مخالفت می شود؟
**به نظر ما مخالفان هم حق دارند چون از علم خودشان دفاع می کنند. هیچ پزشکی از ابتدای دوران تحصیل تا پایان دوران تحصیل در دانشگاه چه در رده عمومی چه در تخصصی حتی یک ساعت یک واحد درسی پیرامون حجامت نگذرانده، پس می شود گفت که علت اساسی مخالفتها جهل به موضوع و البته مسأله گاهی منافع اقتصادی است. همچنانکه حدود هفت هزار پزشکی که به حجامت روی آورده اند یک روزی از مخالفین حجامت بودند.
*کشورهای پیشرفته هم به حجامت روی آورده اند؟
**بله، کشورهایی که به شکل علمی روی این موضوع کار کردند، اول آمریکاست. پس از اینکه جرقه حجامت در ایران زده شد کشورهای مختلف توجه کردند. ما کار حجامت را سال 64 شروع کردیم. از طریق جرقه ای که زده شد دنیا توجه کرد به این موضوع در آمریکا دکتر ایلکی چرالی و در آلمان دکتر یوهان آبله درباره حجامت کتاب نوشتند و در سوریه کتابی با عنوان «دواء العجیب» کشف قرن بیستم که زمینه دینی دارد و با امضای 33 متخصص طب کلاسیک منتشر شده است. در دیگر کشورها علاوه بر تألیف کتابهایی در این زمینه «حجامت» رونق دارد.
*چرا نرخ درمان بالاست؟
**اگر یک صدم اعتبارات پژوهشی کشور در بخش درمان صرف تحقیقات پیرامونی حجامت و طب سنتی بشود، نرخ درمان به یک صدم نرخ جاری کاهش پیدا خواهد کرد و این در حالی است که 20 درصد اعتبارات کشور اعتبارات ملی به صورت مستقیم و غیرمستقیم صرف هزینه درمان می شود این رقم، رقم فاحشی است.
این موضوع اهمیت می یابد که بدانیم 70 درصد سهامداران شرکتهای داروسازی دنیا صهیونیستها هستند. این در حالی است که الان سیستم طوری طراحی شده که نمی توانید یک روز دارو نخرید، بسیاری می میرند چرا چون سیستم وابسته شده است، در حالی که من بارها تأکید کرده ام که اگر حجامت جاری شود هیچ دهی به ده دیگر وابسته نخواهد بود. چون روش درمان مستقل است. کاری را طبیب روی بیمار انجام می دهد با ابزاری بسیار ساده.
*نگرانی دیگر پزشکان، عفونی شدن موضع حجامت است؟
**در 4 میلیون مورد زخم حجامت انجام شده در سال 84 حتی یک مورد عفونت گزارش نشده است این را متخصص می فهمد یعنی چه !تعریفی که سازمان بهداشت جهانی از نقش خراش در بدن کرده است می گوید دوران پنجره 6 ماه طول می کشد. ما بحثی داریم با سازمان انتقال خون می گوییم که این تعریف که از خراش کردند مشمول حجامت نمی شود. برای اثبات این قضیه ما حاضریم روی هزار نفر کار پژوهشی بکنیم و اثبات بکنیم که این خراش که بر اثر حجامت در بدن انسان بوجود می آید، مشمول آن دوران پنجره (6 ماه سازمان جهانی بهداشت تعریف کرده است) نمی شود. یعنی آسیبی به بدن وارد نمی شود که خون را آلوده کند.