قدس آنلاین - محسن پرویز که مدتی سکانداری معاونت فرهنگی اداره فرهنگ و ارشاد را بر عهده داشته، در گفت‌وگو با روزنامه «قدس» درباره هولوگرام‌دار شدن کتاب‌ها و یا اختصاص شماره به کتاب‌ها صحبت کرده است و معتقد است نهادهای متولی موافق این تغییر نیستند.
مسأله قاچاق کتاب چندی است به عنوان یکی از مصادیق بارز فساد در فضای نشر مطرح شده و راجع به آن گفت‌وگوهای زیادی منتشر شده است. پیگیری‌های جدی وزارت ارشاد و برخی ناشران که از این مسأله متضرر شده بودند، نشان داد که مشکل قاچاق کتاب خیلی جدی‌تر از چیزی است که پیش از این تصور می‌شد. این مسأله وزارت ارشاد را برآن داشت که ضمن رایزنی با ناشران، سیاست جدی‌تری را در این حوزه درپیش بگیرد و امضای تفاهم‌نامه میان معاونت امور فرهنگی و ناشران برای مقابله مشترک دربرابر قاچاق کتاب یکی از اقدامات بود. محسن پرویز که مدتی سکانداری معاونت ارشاد را بر عهده داشته و هنوز در فضای نشر حضور دارد، در گفت‌وگویی که چندی پیش با یکی از خبرگزاری‌ها درباره راه‌های مبارزه با قاچاق کتاب انجام داده بود، «هولوگرام‌دار شدن کتاب‌ها» و یا دادن شماره اختصاصی به آنها را یکی از راه‌های جلوگیری از قاچاق کتاب و تخلفات ناشران متخلف عنوان کرده بود.
پرویز در میان گفته‌هایش تأکید کرد که هولوگرام‌دار شدن کتاب‌ها و یا اختصاص شماره برای هر مجلد کتاب اتفاق نو و تازه‌ای نیست و به این موضوع که نشر حساب و کتاب درستی از میزان آثار چاپ‌شده‌اش را داشته باشد، کمک زیادی می‌کند.
این صحبت‌ها در حالی گفته شد که در تماس خبرنگار ما با بعضی ناشران و صحبت درباره «هولوگرام‌دار شدن کتاب»، این صنف اطلاعات خاصی راجع به آن نداشتند. به نظر می‌رسد این پیشنهاد می‌تواند راه حلی قابل قبول در این رابطه باشد اما باید همه جوانب امر را لحاظ کرد و بعد وارد فاز اجرایی شد.
***
اگر هولوگرام می‌تواند این همه به فضای بیمار فعلی نشر کمک کند، چرا تا به حال راجع به این مسأله اقدام‌های اساسی صورت نگرفته است؟
هولوگرام‌دار شدن کتاب‌ها در گذشته مطرح بود. بعضی از ناشرین بزرگی که کار فنی و دقیق انجام می‌دهند، به‌صورت پراکنده برای کتاب هولوگرام می‌گذارند و یا شماره اختصاصی برای هر مجلد به‌صورت جداگانه اختصاص می‌دهند. در نتیجه، این مسأله اتفاق نویی نیست و اگر ناشری بخواهد برای هر اثرش شناسه داشته باشد و بداند هر کتابی که منتشر کرده چه زمان از انبار خارج شده و به دست چه کسی می‌رسد و به طور کلی کارش را ضابطه‌مند کند، حتماً فکری به حال هولوگرام کتاب‌هایش هم می‌کند.
بزرگ‌ترین حسن هولوگرام‌دار شدن کتاب‌ها این است که فضای نشر را شفاف می‌کند و ناشر، مؤلف و کسانی که بر کار نشر نظارت می‌کنند به طور دقیق می‌توانند از سرنوشت کتاب‌ها مطلع باشند و نیز وزارت ارشاد را مطمئن کند که حمایت‌هایی که از ناشران مینماید، درست در مسیر خودش قرار گرفته و سندسازی نشده است.
به هر حال ناشران یکی از متضرران اصلی قاچاق کتاب هستند. اگر مسأله هولوگرام می‌تواند برای یک اثر تألیفی سندسازی کند، پس چرا تا به حال نسبت به این مسأله علاقه‌ای نشان داده نشده است؟
به چند علت ناشران از این کار پرهیز می‌کنند. اول اینکه هولوگرام‌دار کردن کتاب ممکن است هزینه‌های انتشار یک اثر را زیاد کند. بسیاری از ناشرین به دنبال کاهش هزینه‌ها هستند و گرایش آنها به سمت اقدامات سنتی است. دومین علت این است که بسیاری از متولیان بخش دولتی همیشه علاقه‌مند به حفظ شرایط موجود هستند و از تحول پرهیز می‌کنند. چون هر گونه تغییر و تحولی در ابتدا هم کار مجموعه را افزایش می‌دهد و هم باعث ایجاد مخالفت‌ها و نظرات مختلف می‌شود.
ثالثاً با توجه به اینکه هولوگرام‌دار شدن کتاب‌ها باعث شفافیت فضای نشر می‌شود، بعضی افراد علاقه‌ای به این شفافیت‌سازی ندارند. ناشری که کتابش را در ۱۰۰ نسخه منتشر کرده و در شناسنامه اثر نوشته ۲۰۰ نسخه و یا ناشری که از یک کتاب ۳ هزار نسخه منتشر کرده و در شناسنامه آن نوشته ۲ هزار نسخه، حتماً علاقه‌ای به شفافیت‌سازی ندارد و بنابراین از هر چیزی که باعث روشن‌شدن این فضا شود، پرهیز می‌کند.
به هر حال اینکه در دنیای امروز هر نسخة کتاب شماره‌ای اختصاصی داشته باشد، کار سختی نیست چون شرایط پیشرفت تکنولوژی در دنیای امروز به‌گونه‌ای است که این اتفاق را سهل و ممکن کرده است.
هوگرام‌دار شدن کتاب‌ها مسأله‌ای است که باید توسط نهادهای متولی مثل اداره فرهنگ و ارشاد پیگیری شود و صورت قانونی به خودش بگیرد. در این صورت ناشران موظف به اجرای آن هستند.
یکی از مشکلات حوزه نشر تعداد ناشران بی‌شمار و غیرحرفه‌ای است. در واقع هیچ‌جا نمی‌شود همه ناشران در یک موضوع متفق‌القول باشند. چون حرفة اصلی بسیاری از ناشران انتشار کتاب نیست و در کنار کارهایی که می‌کنند، دفتر انتشارات هم دارند.
به همین خاطر ، هماهنگی چند هزار ناشر بر یک موضوع به دلیل نداشتن منافع و ضررو زیان‌های مشابه، کار سختی است و در این گونه موارد باید منافع جامعه در نظر گرفته شود. قطعاً برای این تصمیم‌گیری‌ها نمی‌شود همه ناشران را به خط کرد بلکه باید با ناشران حرفه‌ای و کسانی که همه زندگیشان را در دنیای نشر گذاشته‌اند مشورت شود و بعد از شنیدن نظرات متفاوت، تصمیم گرفت. ضمناً وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم باید جلساتی تشکیل دهد و در جلسات تصمیم‌گیری کند و تصمیم‌های نهایی به‌صورت مصوبه ابلاغ شود تا همه مکلف به انجام آن شوند.
نظر شما