قدس آنلاین - اگر بخواهیم فهرست جامعی از مراکز و مؤسسات دینی و حوزوی تهیه کنیم که بخصوص پس از پیروزی انقلاب اسلامی شکل گرفته و در واقع از برکات استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران است، مأموریتی دشوار می باشد، زیرا تنها در شهر مقدس قم بیش از ۴۰۰ مؤسسه پژوهشی فعالیت دارد، اما با این حال و به اجمال در این بخش به مهم‌ترین مؤسسات تأثیرگذار که در جهت اهداف انقلاب در عرصه آموزش و پژوهش و نیز فعالیت‌های فرهنگی و رسانه ای سرآمد هستند، پرداخته شده است.

بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسرا

این بنیاد تحت اشراف آیت‌الله جوادی آملی در شهر قم است که در راستای بهره‌مندی کامل و جامع از آثار و اندیشه‌های تفسیری، فلسفی، کلامی و فقهی این مرجع تقلید، آموزش و ‌تربیت پژوهشگران، فضلا و مدرسان کارآمد، خلاق و مبتکر، همچنین توسعه، تعمیق و ایجاد ظرفیت‌های علمی و پژوهشی در حوزه‌های مختلف و دفاع از اندیشه‌های متعالی اسلام ناب محمدی(صلی الله علیه و آله) و نیز پاسخگویی به نیازهای تمدنی جهان اسلام تأسیس شده است.

از جمله مراکز وابسته به آن می‌توان به پژوهشگاه علوم وحیانی معارج، پژوهشکده قرآن و عترت، پژوهشکده فلسفه، عرفان و کلام اسلامی و پژوهشکده فقه و اخلاق، مرکز ترجمه و چاپ و نشر اسرا اشاره کرد.

دانشگاه علوم اسلامی رضوی

دانشگاه علوم اسلامی رضوی در سال ۱۳۶۳ به همت آیت‌الله واعظ طبسی تولیت وقت آستان قدس رضوی در دو مدرسه علمیه میرزا جعفر و خیراتخان با حفظ معماری سنتی و اسلامی آن در کنار حرم رضوی تأسیس شد.

این مرکز علمی از بدو تأسیس با هدف وحدت حوزه و دانشگاه آغاز به‌کار کرد و در ادامه اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کند: تربیت اسلام شناس، محقق و استاد در رشته‌های مختلف علوم اسلامی به منظور تأمین نیاز حوزه‌های علمیه و مؤسسات آموزش عالی کشور، تربیت حقوقدان و قاضی برای دستگاه قضایی، تربیت عالم دینی و مبلغ اسلامی برای گستراندن معارف اهل بیت در داخل و خارج کشور، تربیت نیروی کارآمد برای مراکز آموزشی و پژوهشی.

این دانشگاه، نگاهی ویژه به دانشجویان غیرایرانی داشته و تاکنون گروه‌هایی از کشورهای چین، بوسنی وهرزگوین، پاکستان، بحرین، عربستان، اوگاندا، افغانستان، آذربایجان، تاجیکستان، سوریه و... در این دانشگاه به تحصیل پرداخته‌اند. جذب دانشجوی غیرایرانی در این دانشگاه با هدف نشر اهداف جمهوری اسلامی و مذهب تشیع در کشورهای دیگر بوده است.

هم اکنون ریاست این دانشگاه را حجت الاسلام والمسلمین محمد باقر فرزانه بر عهده دارد.

دانشگاه امام صادق

این دانشگاه از زیر مجموعه‌های جامعة الامام الصادق است و ساختار آموزشی آن هم تلفیقی از علوم جدید و علوم حوزوی است.

در واقع هدف از ایجاد این دانشگاه که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به همت تنی چند از بزرگان نظام تأسیس شد، تربیت دانش‌آموختگانی با توانایی علمی بالا در یکی از رشته‌های نوین دانشگاهی بر محوریت دانش‌های دینی برای مدیریت کشور در سمت‌های کلیدی و اصلی نظام جمهوری اسلامی است.

تا زمان رحلت آیت الله محمد رضا مهدوی کنی در سال ۹۳، ریاست این دانشگاه برعهده ایشان بود که پس از آن، فرزند ایشان ریاست آن را عهده‌دار شده است.

بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی

این مرکز علمی و پژوهشی که با هدف ترویج و نشر فرهنگ اسلامی در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۶۳ تأسیس شد، فعالیت خود را در ۱۶ گروه پژوهشی متمرکز کرده و از نهادهای وابسته به آستان قدس رضوی به شمار می رود.

بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی هم اکنون حدود ۲۰۰ پژوهشگر و ۵۰ نیروی انسانی کارآمد دارد و در طول بیش از سه دهه از عمر خود توانسته خدمات علمی و پژوهشی بسیار خوبی ارایه دهد و نقش مهمی در پیشبرد معارف دینی داشته باشد.

مؤسسه‏ آموزشی‏ و ‏پژوهشی امام خمینی(ره)

ریشه شکل گیری به مؤسسه «در راه حق» بازمی گردد که با توصیه امام خمینی (ره)، در مقطعی بنیاد فرهنگی باقرالعلوم(ع) تأسیس شد و پس از رحلت امام(ره) و تاکیدات مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۴، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) شکل گرفت و هم اکنون نیز تحت نظارت عالیه مقام معظم رهبری اداره می‏شود، به طوری که رئیس و مدیر آن از سوی ایشان تعیین می‌شود. دارای۱۷ گروه علمی است که تاکنون بیش از ۳۵۰۰ دانش آموخته داشته است.

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است که البته از سال ۱۳۶۳ با عنوان «مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی» فعالیت خود را آغاز کرد، ولی در سال ۱۳۸۴ با مجوز قطعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تأسیس شد.

هم اکنون دارای ۸ پژوهشکده و ۳۵ گروه علمی است که بیش از ۱۰۰ عضو هیأت علمی تمام وقت و ۱۰ عضو هیأت علمی پاره وقت، همچنین بیش از ۴۰ پژوهشگر تمام وقت و نیز بیش از ۲۰۰ همکار پژوهشی پروژه ای در آن فعالیت دارند.

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

به عنوان نهاد عمومیِ غیردولتی طبق اساسنامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، یکی از دستگاه‌های علمی پژوهشی کشور در حوزه‌ علوم انسانی و دین‌پژوهی محسوب می شود که به امر رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۷۳ تأسیس شد.

هم اکنون دارای ۲۰ گروه علمی و ۴ پژوهشکده اصلی شامل حکمت‌ و دین‌پژوهی، نظام‌های اسلامی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی و دانشنامه‌نگاری دینی است، ضمن آنکه هم اکنون دارای حدود ۷۵ عضو هیأت علمی استخدامی تمام وقت و بیش از ۲۰۰ محقق همکار است.

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

در سال ۱۳۶۱ با نام اولیه «دفتر همکاری حوزه و دانشگاه» و به منظور اجرای طرح مقدماتی بازسازی علوم ‌انسانی آغاز به کار کرد که در سال ۱۳۶۹ رسماً به عنوان یکی از نهادهای همکار با سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) در آمد و در سال ۱۳۷۷ با تصویب شورای گسترش آموزش عالی به عنوان پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سرانجام در سال ۱۳۸۳ به عنوان پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تبدیل و ارتقا یافت.