مهمترین صنایع دستی سیستان و بلوچستان قالی بافی، گلیم بافی، سفالگری، حصیر بافی، پرده بافی، سوزن‌دوزی، آیینه دوزی، پریواردوزی، توردوزی، خامه‌دوزی و سیاه دوزی است.

سوزن دوزی

سوزن دوزی از کارهای دست دوزی است که تنها با امداد دستان توانا و فکر خلاق هنرمندان بر عرصه پارچه جاودان می‌شود که به آن هنر بلوچی دوزی نیز گفته می‌شود.

سوزندوزی بلوچ را باید در زمره یکی از اصیل ترین و جالب ترین صنایع دستی کشور به حساب آورد که در این صنعت ذوق و خلاقیت زنان سوزن دوز به صورت طرح‌های سنتی و ویژگی های هر منطقه بر روی پارچه نقش می بندد و فرهنگ این منطقه را به رخ می کشد.

در مناطق شهری و روستایی بلوچستان کمتر زن یا دختری را می توان دید که با این هنر اصیل و ارزنده آشنایی نداشته باشد و هر دختر بلوچ از سنین کودکی ضمن آموختن و انجام امور مربوط به خانه داری موظف به فراگرفتن سوزن دوزی است.

زنان بلوچ محصولات متنوعی از جمله رومیزی، کوسن ، سفره، آباژور، پرده ، کیف، جای جوراب، کیف بغلی، کیف پول، جلد عینک، جای کلید، جای دستمال کاغذی، دستمال سفره، شلوار، کت ، مانتو، کمربند، کیف، آباژور، شلیته، بلوز، کاپشن، جلد آلبوم، قاب عکس و و دیگر کالاهای مورد نیاز را با هنر دستان خود و سوزن زینت می بخشند و با رنگ های شاد به آن جان می بخشند.

سکه دوزی

یکی از تزئینات منازل بلوچ پس از سوزندوزی هنر سکه دوزی بلوچ است.

 سکه دوزی را یا به دیوار می آویزند و یا جهت تزیین روی رختخواب می اندازند و در عروسی ها به گردن شتر می آویزند.

همان طور که از نام آن پیداست در گذشته بر روی بافته های پشمی به صورت نوار در ابعاد مختلف سکه دوخته می شده و تزیینات حاشیه در طرح های مختلف شامل آیینه، دکمه، خرمهره، صدف و منگوله های پشمی بوده است و در حال حاضر بر روی نوارهای پارچه ای و کامواهای رنگی با انواع پولک و منجوق و نوارهای طلایی و نقره ای رنگ به کار برده می شود.

به جهت وجوه اشتراک فراوانی که بین اهالی بلوچستان ایران با اقوام ساکن در کشورهای مجاور منطقه از نظر قومی، نژاد، زبان و فرهنگ وجود دارد، مشابهت هایی هم در هنرهای دستی ساکنان این مناطق وجود دارد که امری کاملاً طبیعی است به  همین دلیل تشابهاتی بین سکه دوزی بلوچ ایران با محصولات هند و پاکستان وجود دارد.

در گذشته ای نه چندان دور این هنر در خانواده بلوچ نقش صندوق پس انداز را داشته است و امروزه هنر سکه دوزی بلوچ به عنوان تزیین رویه رختخواب پیچ و تزیینات دیوار کوب تولید و به بازار عرضه می شود.

آیینه دوزی

آیینه دوزی هنری است که تولیدات آن اغلب جهت تزیین قسمت پایین تخت خواب ها، حاشیه بالای دیوار اتاق پذیرایی به صورت نواری مستطیل شکل و بلند دیوارکوب و به صورت آویزهای سه گوش در چادرهای عشایری و گاه به منظور آذین حیواناتی مانند شتر به کار می رود.

آیینه دوزی و سکه دوزی یکی از اقلام مهم جهیزیه عروس است و شهر های ایرانشهر، اسپکه، چانف و آهوران، دشتیاری و منطقه سرحد و همچنین نواحی شهرستان های زاهدان و خاش از مراکز عمده تولید این محصول است.

زنان هنرمند سیستانی و بلوچستانی با استفاده از نخ های الوان قطعات کوچک آیینه را با فواصل معین و به صورت اشکال منظم بر روی انواع لباس های محلی مانند جلیقه، کلاه، کیف، ساک دستی، سجاده و... می دوزند.

خامه دوزی سیستان

خامه دوزی یا خام دوزی به دلیل اینکه با نخ ابریشم خام و نتابیده انجام می شود به این نام شهرت یافته است.

خامه دوزی صرف نظر از شیوۀ تولید بی شباهت به سوزن دوزی بلوچ نیست با این تفاوت که در آن فقط از نخ ابریشم یک رنگ که معمولاً سفید است استفاده به عمل می آید.

قدمت خامه‌دوزی همزمان با قدمت ابریشم دوزی می باشد و این دوخت در طول گذشت زمان تحولات شگرفی را پشت سر گذاشته است .

خامه دوزی در حال حاضر فقط در روستا های زابل به حد کامل رواج دارد و نقوش آن بیشتر متشکل از خطوط منحنی گردان است و به منظور تزئین جا نماز، سجاده، پیش سینه لباس، عرقچین، جلیقه، رومیزی، روتختی، سفره، کوسن و غیره از آن استفاده می شود.

از نقوش رایج در این هنر نیز می توان به حصیر دوزی، توردوزی، خامه کشی، بته جقه ای، نرگسی، گلی،نقوش ستاره ای، نقوش هندسی، انواع گره ها ،خطوط منحنی، الگوهای مختلف تخم خربزه و یا دم ماهی و غیره اشاره کرد که حصیر دوزی و بته جقه ای معمولاً در وسط و بقیه نقوش در اطراف دوخته می شوند.

تاریخ و قدمت این هنر را مصادف با زمان ظهور ابریشم در سیستان می دانند به گونه ای که اوج این هنر را می توان به دوره های اشکانی و ساسانی نسبت داد.

در نخستین نوشته های اسلامی، سیستان مکان تولید بهترین بافت های ابریشمی و پشمی توصیف شده است.

قالی بافی

شروع قالی بافی در سیستان مربوط به دو هزار سال پیش است که اقوام سکایی در دشت زرخیز سیستان ساکن شده و به کشاورزی پرداختند.

طرح‌های قالی سیستان شبیه به نقش های ترکمن است و نقش های اصیلی چون بلوچی، صدر خانی و فتح الهی دارد.

شال و گلیم بافی در سیستان نیز از نظر شهرت در کنار بافت های فارس و طبرستان یاد می شود و دارای بازار مشتری پسندی است.

گلیم بافی

گلیم بافی یکی دیگر از رشته های صنایع دستی رایج در سیستان و بلوچستان است و تاریخچه آن به زمان ورود قوم سکاها به منطقه سیستان باز می گردد.

گلیم وسیله ای است که به عنوان زیرانداز در چادرها و محل های عمومی نظیر قهوه خانه ها و همچنین در تهیه لوازم کار و زندگی مانند چادر شب، سجاده، خورجین، جوال، پشتی و جل اسب استفاده می شود.

گلیم بیشتر توسط زنان چادرنشین که دامدار هستند بافته می شود و نقوش اکثر گلیم ها سنتی و بدون طرح و الگو ورنگ های مورد استفاده تیره است.

سیاه دوزی

نوع دیگر سوزن دوزی در سیستان سیاه دوزی نام دارد که در این وع دوخت از نخ های سیاه ابریشم ابرای روی لباس به کار برده می شود.

این نوع دوخت برای تزئین پیش سینه و سرآستین لباس به کار می رود و تنها از نخ سیاه رنگ که معمولا ابریشمی است استفاده می شود.

در سیاه دوزی با دوخت دندان موشی به هم چسبیده نقش هایی را به شکل مثلث بر روی لباس می دوزند و بین این نوع دوخت به شکل زنجیره استفاده می شود.

حصیر بافی

حصیر ﺑﺎﻓﯽ ﺍﺯ ﺑﺮﮒ ﺩﺭﺧﺖ ﻧﺨﻞ ﺷﺎﻫﻜﺎﺭ ﺩﺳﺘﺎﻥ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺑﻠﻮﭺ ﺍﺳت و در شمال استان و در منطقه سیستان قدمتی پنج هزار ساله دارد.

مردمان بلوچ از ﺑﺮﮒ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﺩﺍﺯ (ﻧﻮﻋﯽ ﻧﺨﻞ ﺧﺮﻣﺎﯼ ﻭﺣﺸﯽ) ﺍﯾﻦ ﺍﺛﺮ ﻫﻨﺮﯼ ﺭﺍ ﺧﻠﻖ ﻣﯽ‌کنند و  این ﻫﻨﺮ ﺩر ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎﻥ ﻗﺪﻣﺘﯽ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﻦ ﻗﻮﻡ ﺩﺍﺭﺩ.

ﺻﻨﻌﺖ ﺣﺼﯿﺮﺑﺎﻓﯽ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎﻥ بین عشایر رواج دارد و در ﮔﻮﯾﺶ محلی به آن تگرد گفته ﻣﯽ ﺷﻮﺩ و در سیستان نیز حصیر بافی با استفاده از نیزار های دریاچه هامون دانجام می شود که قدمتی بیش از پنج هزار سال دارد.

چادر بافی (پلاس بافی)

چادر بافی که به بافت سیاه چادر اطلاق می شود و مانند گلیم بافی است از آن به عنوان سرپناه برای عشایر و گاهی نیز به عنوان آغلی برای دام ها استفاده می شود.

این سیاه چادرها در برابر آفتاب، حرارت و باران مقاوم هستند و در سیستان و بلوچستان نماد زندگی عشایری محسوب می شود.

معرق کاری

هنر معرق را نمی توان محدود به سیستان دانست، اما آنچه که پس از یافتنش تاریخ پیدایش اولین معرق کاری های تمدن بشر را به چالش کشید کشف شانه معرق کاری شده در شهر سوخته سیستان بود که نشانگر زایش نخستین جوانه های فکری این هنر اصیل و دیرپای ایرانی در سرزمین نیمروز است.

هنر و صنعت ظریف و حساسی که از شرق سرچشمه می گیرد و مرکز تولید آن در فاصله 30 کیلومتری شهرستان سراوان و در روستای کلپورگان واقع شده است نوعی خاص سفال در ایران است که شباهتی از نظر تولید و رنگ به سفال های دیگر مناطق ندارد.

در ساخت این سفال، مردان وظیفه حمل خاک از تپه یا محل سفالگری و آماده کردن گل را بر عهده دارند و مراحل ساخت آن توسط زنان بلوچ و به صورت کاملا ابتدایی و با دست تولید می شود.

سفال کلپورگان نشان دهنده تداوم حیات شش هزار ساله نوعی سفال پیش از تاریخ جهان است.

زیورآلات سنتی

طلا سازی هنر جاودان و درخشنده است که اهمیت زیادی در زندگی بشر داشته و اغلب برای خودآرایی استفاده می شود.

وجود کوره های ذوب فلز در سیستان و بلوچستان شاید قدیمی ترین کوره های ذوب فلز در جهان باشد که نشان از قدمت هنر فلز سازی در این منطقه دارد.

هنر زیورآلات سنتی در این منطقه آمیزه ای از هنر میناکاری، مشبک، منبت و کنده کاری است و این هنر دارای تنوع محصولات است که می توان از انواع آن به گوشواره، سینه ریز، پارونچ النگو، سربند کپکو، کید وشمس اشاره کرد.