مریم احمدی شیروان:۲۸ اردیبهشت که روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی نامگذاری شده است بهانه‌ای است برای رفتن، گفتن و شنیدن از هویت پر شکوه‌مان.
هر سازمان، یک موزه
علیرضا کارگر، مدیر کل اداره موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی کشور با اشاره به اینکه در حال حاضر ۶۵۰ موزه فعال در کشور وجود دارد به خبرنگار ما می‌گوید: نیمی از این تعداد وابسته به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور است که دولتی محسوب می‌شوند و بقیه آن‌ها وابسته به وزارتخانه‌ها، سازمان ها و نهادهای بومی هستند و بخشی دیگر نیز به افراد حقیقی و موزه‌های شخصی تعلق دارند.
کارگر بودجه موزه‌های دولتی و وابسته به سازمان میراث را در سال گذشته حدود ۴۰ میلیارد تومان عنوان کرده و می‌گوید: حدود ۹۰درصد این مبلغ در سال گذشته برای امور موزه‌ها هزینه شده و بودجه تحقق پیدا کرده است. وی ردیف‌های متفاوت این بودجه را کمک به موزه‌های شخصی در قالب تجهیزات، ایجاد موزه‌های جدید توسط سازمان میراث فرهنگی، تجهیز و بازسازی موزه‌ها و اعتبارات عمرانی موزه‌ها عنوان می‌کند. وی تاکید می‌کند که این مبلغ غیر از هزینه‌های جاری موزه‌ها مانند حقوق پرسنل است.
مدیر کل اداره موزه‌های کشور مهمترین چالش پیش روی موزه‌ها در کشور را روشن نبودن اهمیت و تاثیر موزه‌ها در جامعه برای بسیاری از دستگاه‌های کشور دانسته و می‌گوید: ما باید تلاش کنیم که اهمیت و اثرگذاری موزه‌ها بیش از این برای مردم و دستگاه‌ها روشن شود و افراد و سازمان‌ها به سمت ایجاد موزه‌ها بروند. به طور نمونه باشگاه‌های ورزشی کشورمان، سال های سال تلاش و فعالیت می‌کنند، ولی هنوز صاحب موزه نیستند در حالیکه این موزه‌ها می‌تواند برای هواداران بسیار اثرگذار باشد. یا بیش از ۵۰ سال است که صنعت خودرو سازی در کشور پا گرفته است، اما هیچ کدام از شرکت‌های خودروسازی ما موزه‌ای ندارند و نتوانسته‌ایم سیر تحول خودروسازی در ایران را معرفی کنیم. شخصیت‌ها، دستگاه‌ها، وزارت راه، کشاورزی، مسکن و... با وجود پیشینه بیش از چند هزار سال به داشتن موزه اقدام نکرده‌اند در حالیکه مردم ما حق دانستن دارند و نباید این اطلاعات و دانش محبوس شود، بلکه باید به بیان موزه‌ای برای بهره‌برداری مردم تبدیل شود.
موزه‌ها باید هدف گردشگری باشند
وی در ادامه عنوان می‌کند: ما در نظام موزه‌داری از حدود نیمی کشورهای دنیا، جلو هستیم و با آن‌ها می‌توانیم رقابت کنیم. ولی موزه‌داری در برخی کشورها رشد داشته و تجربه بیشتری در این زمینه دارند. باید تلاش کنیم خودمان را به توسعه‌ای برسانیم که برخی کشورها هم از نظر کمی و هم کیفی به آن رسیده‌اند. در کشورهای توسعه یافته مانند آلمان، از بهترین تجهیزات و کارشناسان، بهترین معمارها و بهترین مواد در ساختمان سازی برای ایجاد موزه استفاده می‌شود در صورتی که در کشور ما به این صورت عمل نمی‌شود.
باید بدانیم که تمام رسالت یک موزه، مکانی برای پیمایش اشیاء نیست بلکه مکانی برای ارتقای آگاهی‌های مردم، ایجاد هویت، امید و جذب گردشگر است کارگر با بیان اینکه از نظر مخاطب و بازدید کننده موزه‌های ما نسبت به گذشته وضعیت بهتری دارند می‌گوید: در بسیاری از کشورها موزه‌ها، یکی از اهداف مهم گردشگری و توریست‌ها هستند. برای نمونه فرانسه ۶۰ میلیون جمعیت و ۶۰ میلیون هم توریست دارد که درصد بسیار بالای توریست‌ها، از موزه‌ها بازدید می‌کنند. افزایش توریست‌های کشور می‌تواند در آمار بازدید کننده‌های ما موثر باشد.
مدیر کل اداره موزه‌های کشور در پایان توضیح می‌دهد: باید بدانیم که تمام رسالت یک موزه، مکانی برای پیمایش اشیاء نیست بلکه مکانی برای ارتقای آگاهی‌های مردم، ایجاد هویت، امید و جذب گردشگر است. ضمن اینکه معتقد هستیم تنها راهی که برای درک بسیاری از موضوعات کشورمان، مانند ایجاد هویت و همبستگی ملی، بالا بردن سطح آگاهی‌های عمومی مردم نسبت به موضوعات مختلف و اینکه دارای جامعه‌ای روشن و آگاه باشیم و اصالت و باورها و فرهنگ خودمان را بشناسیم داشتن سواد فرهنگی است که موزه‌ها می‌توانند کمک حال باشند. موزه‌ها باید مکانی برای ارتقای آگاهی‌های مردم،ایجاد هویت و امید و نیز مکانی برای جذب گردشگر باشند.
احیای موزه‌ها در گروه احیای حوزه معاونت آموزش
سید رحمت‌الله رئوف حنان، مدیر مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران نیز با اشاره به اینکه نگهبانی، نگهداری و مراقبت از آثار تاریخی فرهنگی که متعلق به قوم و ملتی است نشان از فرهنگ و هنر آن جامعه دارد به خبرنگار ما می‌گوید: ما موظف هستیم که از این اموال نگهداری کرده و در همین حوزه پژوهش، معرفی، حفاظت و مرمت داشته باشیم.
مدیر کاخ موزه نیاوران می‌افزاید: از مردم و بازدیدکنندگان انتظار داریم قبل از مراجعه به موزه‌ها، فکر کنند و بدانند که به چه مکانی می‌روند و آداب و شئون موزه را رعایت کنند. به خصوص گروه‌های دانش‌آموزی، دانشجویی، لیدر‌هاو... باید بدانند وارد محل مقدسی می‌شوند که پیشینه تاریخی فرهنگی هر محل منطقه یا کشور در آنجا نگهداری می شود.
او در ادامه می‌گوید: در حوزه راهنماها و مراقبان نیز تلاش می‌شود تا پس از بازدید مخاطب و گردشگر، توانسته باشیم پیام خود را منتقل کرده و مخاطب با دست پر از موزه خارج شود.
این کارشناس فرهنگی مشکل عمده موزه‌های کشور را کاستی‌های بخش معرفی دانسته و توضیح می‌دهد: چند سالی است که متاسفانه در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ حوزه معاونت آموزش که از معاونت‌های قطعی سازمان بود از ساختار سازمان پاک شده است. که انتظار داریم با روی کار آمدن دولت جدید و پیگیری‌های مجلس محترم نسبت به اصلاح ساختار و فعالیت این حوزه اقدام شود.
وی می‌گوید: اگر در حوزه معرفی قوی عمل کنیم، می‌توانیم پیام‌ها را در جوامع عمومی، رسانه‌ها و نیز از طریق حضور چهره به چهره مردم با موزه‌داران انتقال دهیم. در حوزه آموزش و معرفی ضعیف هستیم، در صورتی که این آموزش‌ها می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.ضمن اینکه صدا و سیما بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مؤظف است در برنامه‌هایش موضوع آموزش را عنوان کند، اما متاسفانه تمام این موارد تعطیل و بی‌اثر است. باید سعی کنیم با هماهنگی اهالی رسانه و تمام دستگاه‌های مسئول این کار احیا و به بهترین شکل انجام شود.
رئوف حنان با بیان اینکه در حوزه مرمت، مستندسازی و نگهداری آثار تاریخی فرهنگی نیازمند بودجه هستیم بیان می‌کند: از استانداردهای بین‌المللی فاصله داریم در صورتی که باید بر اساس اقلیم مناطق مختلف استانداردهای خاصی را تعریف کرده باشیم.استانداردهایی که با استانداردهای بین‌المللی نیز همخوانی داشته باشد. بر اساس تفاهم‌نامه میان کمیته ملی موزه‌های ایران و کمیته بین‌المللی موزه شناسی(ایکوفوم) تلاش می‌کنیم تا سازمان ملل در حوزه‌های فرهنگی ما را به رسمیت بشناسد.
مدیر مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران در پایان یادآور می‌شود: موزه دفاع مقدس، تنها موزه بسیار نزدیک به استانداردهای بین‌المللی در کشور است. موزه‌ای که بخاطر ارتباطات، امکانات لازم را در اختیار داشته و توانسته است این استانداردها را کسب کند. اما دستگاه‌های اجرایی دولت به دلیل مشکلات مالی قادر نیستند تمام اهداف را اجرایی کنند.
نظر شما