محمود مصدق:در قالب این برنامه طرح های مختلفی مانند کاروزی،افزایش جذب و بکارگیری جوانان در شرکت ها و واحدهای صنعتی ،کاهش هزینه های نیروی کار برای کارفرمایان و هدایت هدفمند منابع در جهت توسعه اشتغال جوانان، پیاده می شوند تا بر اساس وعده های رئیس جمهور ۹۵۵ هزار شغل در سال ۹۶ ایجاد شود .

اجرای برنامه کاج که می توان از آن به عنوان یک برنامه ضربتی اشتغال زایی یاد کرد در حالیست که بررسی نتایج حدود دو دهه تجربه  مقابله با بیکاری  نشان می دهد سیاست های دولت در  قالب اجرای  طرح های ضربتی یا به شکست انجامیده یا آنقدر موفقیت آمیز نبوده است که انتظارات را برآورده کرده باشد .

مسکنی برای بیکاری

ابوالفضل فتح اللهی؛ نائب رئیس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران به قدس می گوید: این برنامه ها در مقابل بحران بیکاری کشور نقش مُسکن را  دارد.یعنی تاثیرچندانی در کاهش آمار بیکاران ندارد .

برای اشتغال زایی و رفع بحران بیکاری علاوه بر اصلاح بسترهای اقتصادی باید بین دانشگاه،مراکز آموزشی و کار پیوند مناسبی ایجاد شود.وی با تشبیه طرح کاج به طرح های خود اشتغالی و مشاغل خانگی که در دهه ۸۰  به اجرا در آمدند، می گوید : همانطور که در اجرای طرح های خود اشتغالی،بنگاه های زود بازده و مشاغل خانگی تسهیلات بانکی زیادی پرداخت شد اما بجای هزینه شدن در اشتغال زایی جوانان ، صرف خرید مایحتاج و چیزهای دیگر شد، با اجرای برنامه کاج  که طرح کاروزی یکی از ریز برنامه های آنست نیز میلیاردها تومان نقدینگی وارد بازار می شود اما نتیجه اش در خوشبینانه ترین حالت پنجاه پنجاه خواهد بود.

وی می افزاید : در شرایط اقتصادی فعلی ایجاد فرصت اشتغال برای نزدیک به یک میلیون جویای کار بسیار بعید خواهد بود.

وی با اشاره به این که در طرح کاروزی قرار است یک سوم حداقل حقوق به کاروز دستمزد پرداخت شود؟ می گوید:این درحالیست که خط فقر ۲ میلیون ۴۰۰ هزار تومان برآورد شده است ،بنابراین چگونه یک کاروز بتواند با یک سوم  دستمزد فعلی، مخارج و هزینه های اولیه زندگی اش را تامین کند . همین نکته به خوبی نشان می دهد که این طرح چه آینده ای دارد .   

فتح اللهی می افزاید:برای اشتغال زایی و رفع بحران بیکاری علاوه بر اصلاح بسترهای اقتصادی باید بین دانشگاه،مراکز آموزشی و کار پیوند مناسبی ایجاد شود. الان بسیاری از رشته هایی که در دانشگاه ها تدریس می شود ارتباط  چندانی با بازار کار ندارند.پس باید این ارتباط ایجاد شود.

طرح شکست خورده استاد شاگردی

یک عضو شورای عالی کار نیز برنامه کاج را یک برنامه کاغذی و غیر کارشناسی ارزیابی می کند و می گوید:تا زمانی که طرح ها در سطح شعار هستند به جایی نمی رسند.فرقی هم ندارد اسمش تکاپو باشد یا خود اشتغالی یا طرح کاروزی .هیچ کدام از اینها جوابگوی بحران بیکاری نیست .

علی خدایی، با تاکید بر این که از دیدگاه فعالان جامعه کارگری برنامه کاج مثل برنامه های قبلی وزارت کار داری نواقص زیادی است ، تصریح می کند :  مثلاً همین طرح کارورز اساساً پایگاه قانونی برای اجرا در کشور ندارد.چون حقوق کارورزان و نحوه اشتغال آن ها با آنچه که در فصل پنجم قانون کار آمده مغایرت دارد .

وی طرح کارورزی را همان طرح شکست خورده استاد شاگردی می داند و می افزاید:در این طرح آمده است که پس از۶ماه هیچ الزامی برای به کارگیری کارورز از سوی کارفرما وجود ندارد. این خود سوء استفاده از نیروی کار است. اگر قرار است افراد در کارخانه ها مشغول کار شوند چه نیازی به سازمان فنی و حرفه ای است.

نماینده کارگران در شورای عالی کار خارج کردن بخش بیشتری از کارگران از شمول قانون کار را هدف همه طرح های که با عنوان اشتغال زایی تصویب و اجرا می شوند، می داند و می گوید:مثلاً معافیت بیمه ای کارگاه های تولیدی زیر ۱۰ نفر کارگر یا همین طرح کاروزی به عنوان یکی از طرح های برنامه کاج   باطل کننده فصل پنجم قانون کار است. این در شرایطی است که بررسی های دوستان در وزارت کار نشان می دهد نیروی کار و قانون کار فقط ۱۱ درصد موانع تولید را تشکیل می دهند .

خدایی ادعای وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی مبنی بر ایجاد فرصت ۷۰ درصدی اشتغال از طریق طرح کارورزی را رد می کند و می گوید: دولت به جای اینکه زیرساخت‌های اقتصادی را اصلاح کند از جیب خالی کارگران هزینه می‌کند. یعنی به این گونه طرح‌های بی پشتوانه رو می‌آورد، البته هنوز فراموش نکرده‌ایم که با بهانه واهی ایجاد اشتغال، تاکنون کارگران مناطق آزاد تجاری، مناطق ویژه اقتصادی، کارگاه‌های زیر۱۰و پنج نفر چگونه از شمول برخی مقررات قانون‌کار خارج شده‌اند! بهتراست آقایان ابتدا گزارشی از روند ایجاد اشتغال در این مناطق و کارگاه‌ها ارائه دهند و بعد به دنبال طرح‌های این‌چنینی باشند.

 سوغاتی از هند!

حسینعلی حاجی‌دلیگانی؛عضو کمیسیون برنامه بودجه نیز برنامه کاج را برگرفته از یک طرح شکست خورده نخست وزیر کشور هندوستان در دهه ۸۰ میلادی برای ایجاد اشتغال می خواند و به قدس می گوید: با این برنامه نمی توان طی سال جاری برای یک میلیون نفر فرصت اشتغال ایجاد کرد .

وی با اشاره به این که دولت درحالی از ایجاد یک میلیون  فرصت شغلی در سال جاری خبر می دهد که وزیر تعاون ، کار و رفاه اجتماعی اخیراً در جلسه غیرعلنی مجلس بیکاری را تلویحاً غیر قابل علاج توصیف کرده است ،              می گوید:طرح هایی که در راستای اشتغال زایی  از سوی وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی اجرا شده به دلیل جامع و مانع نبودن منتج به نتیجه دلخواه نشده اند. از این رو ضرورت دارد تا دولت با همکاری همه صاحبنظران بسته کامل تری ارائه بدهد تا کشور بتواند از بحران بیکاری عبور کند.

این نماینده مجلس نظر اکثر فعالان جامعه کارگری مبنی بر این که برنامه های اشتغال زایی دولت در راستای خارج کردن بخش بیشتری از کارگران از شمول قانون کار است را رد می کند و می گوید:دولت چنین نگاهی ندارد . اما نگاهش بیشتر بسوی یقه سفید هاست.در واقع در سرمایه گذاری ها به جای این که بیشتر به جامعه کارگران و جامعه کارآفرینان توجه کند به یقه سفید ها اهتمام می ورزد . 

 برنامه اشتغال زایی دولت جنبه شعاری دارد

نادر قاضی پور نائب رئیس فراکسیون کارگری مجلس شورای اسلامی هم معتقد است برنامه اشتغال زایی دولت یازدهم بیشتر از آنکه جنبه اجرایی داشته باشند جنبه شعاری دارد .

 وی با اشاره به این که طرح های اشتغال زایی دولت فقط روی کاغذ  می آیند و به ظاهر هم نتیجه دلخواه را  به دنبال دارند، تصریح می کند :  اما آنچه در واقعیت می بینیم آنست که وزارت تعاون ، کار و امور اجتماعی توفیق نسبی در اجرای خیلی از طرح ها مثل طرح خود اشتغالی نداشته است.