فرهنگ/ زهره کهندل: دیدارهای مقام معظم رهبری با اقشار مختلف و توصیه‌های ایشان، همواره راهنما و راهگشا بوده است. ایشان در دیدار اخیرشان با دانشجویان، خطاب به آنان گفتند که روحیه نقادانه و پرسشگرانه شما در قبال مشکلات درون نظام باید دلسوزانه و علاج‌جویانه باشد، اما برخورد شما در مقابله با دشمن باید قاطع، صریح و همانند برخورد خصمانه او، خصمانه باشد.

ایشان خاطرنشان کردند: گاهی دستگاه‌های مرکزیِ فکر، فرهنگ و سیاست، دچار اختلال و تعطیلی می‌شوند که در این وضعیت، باید افسران جنگ نرم با شناخت وظیفه خود، به‌صورت «آتش به اختیار» تصمیم‌گیری و اقدام کنند.

نظر به این بخش از فرازهای سخنان رهبری، چند پرسش را با کارشناسان حوزه فرهنگ مطرح کردیم که دلایل گلایه ایشان از دستگاه‌های فرهنگی چیست؟ و توصیه ایشان به افسران جنگ نرم مبنی‌بر آتش به اختیار بودن در تصمیم‌گیری و اقدام را چطور تحلیل می‌کنند؟

انتظار از جوانان مؤمن و انقلابی

علی‌اکبر اشعری، کارشناس فرهنگی در این‌باره به خبرنگار ما می‌گوید: با نگاهی دوباره به انقلاب بزرگ ملت ایران، مهم‌ترین عوامل موفقیت مردم در این حرکت، همان‌طورکه امام‌خمینی(ره) در وصیت‌نامه خویش به آن‌ها اشاره فرمودند، «انگیزه الهی مردم و وحدت حول این انگیزه الهی» بود. امام در همین فراز از وصیت‌نامه‌شان به این حقیقت اشاره می‌کنند که «بی‏تردید رمز بقای انقلاب اسلامی همان رمز پیروزی است».

به باور او، این «انگیزه الهی» و «وحدت» که امام به آن‌ها اشاره می‌فرمایند، ثمره 15سال حرکت روشنگرانه فرهنگی امام و پیروان ایشان از سال 1342 تا 1357 بود، اما با وجود این تذکر جدی امام درباره رمز تداوم انقلاب و با توجه به این‌که جریانات رودرروی انقلاب این زمینه‌ها را برنمی‌تابند و تمام تلاش خود را برای از بین‌ بردن و یا حداقل تضعیف انگیزه و ایجاد شکاف بین مردم به‌کار می‌برند، به‌نظر می‌رسد نهادهای متولی، این پیام امام را به‌خوبی دریافت نکردند و برای حفظ و تقویت انگیزه الهی و وحدت، برنامه‌ای ندارند.

اشعری می‌گوید: مقام معظم رهبری با وجود تذکرات مکرر و تلاش مستمر برای توجه دادن نهادهای مسئول به وظایف ذاتی خود در این زمینه، و نتیجه نگرفتن از این‌همه توصیه و تلاش، این‌بار توجه و اقدام در این امر مهم را متوجه جوانان مؤمن و انقلابی کردند. جوانانی که در هر عرصه‌ای از عرصه‌های علمی و فنی وارد شدند، شگفتی آفریدند، چرا نتوانند در این عرصه کاری بکنند؟

او ادامه می‌دهد: در این عرصه از آنجاکه موضوع فرهنگ، متوجه همه مردم است و ارتقای سطح فرهنگ جامعه جز با مشارکت آحاد مردم به‌وجود نمی‌آید، باید برای این حضور و به وجود آمدن زمینه ظهور و بروز استعدادهای فرهنگی مردم چاره‌ای اندیشید.

این فعال فرهنگی خاطرنشان می‌کند: نخبگان جوان لازم است همزمان در دو عرصه فعالیت کنند؛ نخست با تشکیل حلقه‌های فرهنگی به فکر راه‌هایی متفاوت از آنچه تاکنون نهادهای رسمی طی کرده‌اند و تقریباً به نتیجه‌ای هم نرسیده‌اند، بیفتند و به افزایش نقش مردم در فرآیند ارتقای فرهنگ عمومی و تقویت دو عنصر اساسی انگیزه الهی و وحدت بیندیشند و دوم اینکه مطالبات نظام از دستگاه‌های فرهنگی را در این زمینه سازمان دهند.

دانشجویان رصدکننده باشند

لاله افتخاری، عضو پیشین کمیسیون فرهنگی مجلس نیز با اشاره به گلایه رهبری از تعطیلی و اختلال مراکز فرهنگ می‌گوید: رهبر معظم انقلاب بدون درنظر گرفتن مصداق خاصی، به کلیت ماجرا اشاره داشتند، البته در سخنانشان به مصداقی همچون امضای سند 2030 هم اشاره کردند.

به‌گفته او وقتی استادان علوم انسانی و قرآنی ما برای ارتقاء حتماً باید مقاله ISI داشته باشند، این یعنی مغایرت با فرهنگ اسلامی و ضعف جدی دستگاه‌ها و متولیان فرهنگی کشور.

افتخاری با اشاره به نقش رصدکننده دانشجویان، خاطرنشان می‌کند: پیش از انتخابات ریاست جمهوری، متأسفانه مطالبی گفته شد که این حرف‌ها باید از زبان دشمن گفته می‌شد نه کسانی که در این نظام قرار است خدمت کنند. در آنجا نظام، مظلوم واقع شد. رهبری وقتی این‌ها را می‌بینند، نسبت به تعطیلی و اختلال دستگاه مرکزی فرهنگ کشور، هشدار می‌دهند.

او می‌افزاید: برخی مسئولان به‌جای این‌که علیه دشمن موضع‌گیری کنند، تریبون دشمن هم می‌شوند. اینجاست که دانشجویان به‌خاطر آزادی از تعلقات و آزاداندیشی، به‌عنوان مجموعه‌ای یک‌دست از علم و فرهنگ، باید کنار هم بایستند و اجازه ندهند که جریان نفوذ دشمن در مسئولان راه یابد. وقتی خواندن یا نخواندن یک خواننده، مسئله اصلی کشور می‌شود، درحالی‌که بی‌کاری و ازدواج جوانان به حاشیه می‌رود، اینجاست که رهبری می‌فرمایند دستگاه مرکزی یا دچار کُندی و اختلال است، یا تحت‌تأثیر نفوذ بیگانه قرار گرفته است، زیرا جای اصل و فرع عوض شده است.

این صاحب‌نظر فرهنگی می‌گوید: رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کردند که دانشجویان، افسران جنگ نرم هستند، این‌ها بایستی وارد عرصه جبهه‌های فرهنگی شوند و در فضای مجازی، فضای مکتوب و جلسات آزاداندیشی دانشگاه‌ها، حضور پررنگ داشته باشند. همچنین عملکرد مسئولان را رصد و بررسی کنند تا اگر جایی اشتباه کردند، به آن‌ها یادآور شوند.

به باور افتخاری، دانشجویان به‌عنوان رصدکنندگان دستگاه‌ها و نهادهای مختلف، هم می‌توانند به دولت کمک کنند و هم عملکردش را نقد و بر آن نظارت کنند.

وی با بیان این‌که دانشجویان باید جهادگران عرصه فرهنگ باشند، تأکید می‌کند: نه فقط در عرصه فرهنگ، بلکه در عرصه علم، سیاست، اقتصاد و اجتماع هم باید حضور مؤثری داشته باشند. دانشجویان نباید اجازه دهند که مشکلات در جامعه ریشه بدواند، ضمن این‌که اگر دولت به وعده‌هایش عمل نکند، دانشجویان باید آن را متذکر شوند تا این عمل نکردن دولت به وعده‌ها باعث دلسردی مردم از نظام جمهوری اسلامی نشود. ما مردم را فقط برای پای صندوق‌های رأی نمی‌خواهیم، بلکه باید بعد از انتخابات هم به فکر مردم بود.