اصفهان- در شرایطی که مدیر طرح‌های ساماندهی، حفاظت و بهره‌برداری زاینده‌رود ۳۰۹چاه غیرمجاز شهرداری را عامل مهم فرونشست زمین در اصفهان می‌داند، معاون خدمات شهری شهرداری می‌گوید: دلیل این اتهام این است که مدیریت زاینده‌رود به مشکلاتی برخورده و مسئولان ترجیح می‌دهند شهرداری را مقصر جلوه دهند.
قدس آنلاین، گروه استان‌ها - راضیه کشاورز: سال‌های متمادی است که زاینده‌رود جاری می‌شود و پس از مدتی کوتاه که پرندگان بر فراز آن به پرواز درمی‌آیند و ماهی‌ها در آن شناور می‌شوند، دوباره خشک می‌شود و اصفهان چهره غم به خود می‌گیرد.
هر بار که آب در بستر زاینده‌رود جاری می‌شود، قبل از اینکه لب‌های خشکیده و ترک‌خورده بستر آن طعم آب را حس کند؛ چاه‌های آبی که در اطراف آن حفرشده سیراب می‌شوند تا ذخیره‌ای برای دوران کم‌آبی باشند.
در این رهگذر که مدت‌هاست ذخایر آب‌های زیرزمینی کاسته شده و به سبب کاهش میزان بارش سفره‌های زیرزمینی تغذیه نمی‌شوند، خطر فرونشست زمین به تهدیدی بزرگ برای اصفهان تبدیل‌شده است.
هشدار کارشناسان درباره فرونشست زمین در حالی داده می‌شود که بی‌توجهی به آن از سوی مسئولان در ماه گذشته سبب فروریختن تعدادی از خانه‌ها در شهر دامنه از توابع شهرستان فریدون‌شهر و آواره شدن شماری از مردم شده است.
نشست ستون بناهای تاریخی اصفهان
مدیر طرح‌های ساماندهی، حفاظت و بهره‌برداری زاینده‌رود در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: جلسه‌ای در اوایل فروردین‌ماه سال ۱۳۹۰ به دستور استاندار وقت و با حضور ۶ نفر از مدیران شرکت آب منطقه‌ای، برای بررسی وضعیت حقابه‌های اصفهان تشکیل شد که در صورت‌جلسه آن آمده بود شهرداری اصفهان ۴۲۰ حلقه چاه دارد.
اسفندیار امینی می‌افزاید: جلسه دیگری هم‌سال گذشته با حضور استاندار فعلی- رسول زرگر پور-، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای، شهردار اصفهان و نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان برگزار و در آن جلسه مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان عنوان کرد که شهرداری اصفهان ۳۶۳ حلقه چاه دارد.
وی با اشاره به اینکه بر اساس صحبت آب منطقه‌ای که اعلام می‌کنند ۱۱۱ مجوز بیشتر برای چاه‌های شهرداری اصفهان صادر نکرده است، به این نتیجه می‌رسیم که ۲۵۲ چاه شهرداری غیرقانونی است، اظهارمی کند: جالب‌تر اینکه اگر صورت‌جلسه اول صحیح باشد که اعلام‌شده بود شهرداری ۴۲۰ حلقه چاه دارد، به این نتیجه می‌رسیم که نزدیک ۳۰۹ حلقه چاه شهرداری غیرقانونی است.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان ادامه می‌دهد: در جلسه اخیر مقرر شد ظرف ۱۰ روز کمیته‌ای مرکب از صنف کشاورزان، آب منطقه‌ای و شهرداری تشکیل، محل چاه‌ها شناسایی و با پروانه دارها تطبیق داده شود و در راستای طرح تعادل بخشی مسدود شوند.
وی تصریح می‌کند: همچنین مقررشده بود در مورد چاه‌هایی که شهرداری در حریم و بستر زاینده‌رود دارد، مشابه برخورد قانونی که با سایر افرادی که چاه در مسیر بستر دارند، در راستای تبصره ۴ ماده ۲ قانون توزیع عادلانه آب، آن چاه‌ها هم تعیین تکلیف شوند اما متأسفانه یک جلسه‌ای گذاشتند و شهرداری تعدادی چاه را نشان داد اما تمام آن ۳۶۳ حلقه چاه را نشان نداد و آن تعدادی را هم که نشان دادند، چند مورد پروانه نداشتند و این قصه همچنان مسکوت مانده است.
امینی این موضوع را بسیار خطرناک می‌داند و می‌افزاید: خطرناک‌تر از آن این است که اخیراً شهرداری طرحی را دنبال می‌کند که چاه‌های شهر را با لوله به هم ارتباط داده و آب آن را به ارتفاعات باغ رضوان، صفه، اتوبان شرق اصفهان و جاهای دیگر ببرد و همه این‌ها بدان معناست که ذخایر آب‌های زیرزمینی کم و شهر در حال فرونشست است.
وی یادآور می‌شود: قبل از این طرح سالانه شهر اصفهان ۸ میلی‌متر فرونشست داشت، اما قطعاً با عملیاتی شدن اقدام جدید شهرداری اصفهان بر سرعت فرونشست‌ها افزوده خواهد شد.
مدیر طرح‌های ساماندهی، حفاظت و بهره‌برداری زاینده‌رود با ابراز تأسف از اینکه علیرغم مصوبات شورای امنیت ملی، شورای عالی آب، شورای هماهنگی زاینده‌رود، شورای تأمین استان و همه دستگاه‌های مرتبط مبنی بر عدم‌بارگذاری یا برداشت جدیدی از رودخانه زاینده‌رود، شهرداری اصفهان همچنان به این موضوع ادامه می‌دهد، می‌گوید: شهرداری اصفهان به‌صورت مستقیم از آب رودخانه پمپاژ می‌کند و برای پر شدن تمام چاه‌ها، به‌صورت غیرمستقیم از رودخانه برداشت می‌کنند.
وی می‌افزاید: اینکه ما اعلام می‌کنیم رودخانه پِرت آب پیداکرده، معنای پرت آب سربالایی رفتن آن نیست بلکه پرت آب به این معناست که قبلاً آبخوان‌ها را تخلیه کرده‌اند؛ هنگامی‌که آب در زاینده‌رود جای می‌شود ابتدا آبخوان‌ها پر می‌شود و متأسفانه نمی‌دانم چرا علیرغم پیگیری‌هایی که انجام می‌شود متأسفانه شورای حفاظت شهرستان هم به شهرداری اجازه داده که طرح کوپلینک(ارتباط دادن چاه‌ها با یکدیگر) را اجرا کند؛ یعنی درواقع علیرغم اینکه تأکید می‌شود در بالادست آب را در ارتفاعات نباید ببرند، اینجا خودمان انجام می‌دهیم و شورای حفاظت هم این اجازه را به شهرداری داده که با اعتراض کشاورزان مواجه شده است.
امینی تصریح می‌کند: در این راستا صنف کشاورزی جلسه‌ای برگزار و صورت‌جلسه‌ای تنظیم کرد که طبق آن قرار شد شهرداری طرح را متوقف کند، اما متأسفانه بازهم این روند ادامه دارد.
وی تأکید می‌کند: ما نگرانی‌های فنی، حقوقی و اجتماعی را داریم زیرا ساختمان‌ها و ستون بناهای تاریخی ترک برداشته، به لرزه افتاده و خطر فرونشست میراث فرهنگی، آثار باستانی و منازل مردم را تهدید می‌کند.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان با طرح این پرسش که آیا قانون یا دستگاهی برای پیشگیری از این اتفاق ناگوار وجود ندارد؟ می‌گوید: صنف کشاورزان امروز مدیریت طرح ساماندهی، حفاظت و بهره‌برداری رودخانه را بر عهده دارد و این در حالی است که شهرداری اصفهان خودسرانه این اقدامات را انجام می‌دهد، در بستر رودخانه استخرهای زیرزمینی درست می‌کند و بدون اینکه متوجه باشند چه سرنوشتی برای زاینده‌رود رقم می‌زنند، مرتب مصاحبه می‌کنند که رودخانه زاینده‌رود باید احیا شود!
وی با تأکید بر اینکه احیای رودخانه زاینده‌رود شعار دروغی است که شهرداری اصفهان سر می‌دهد، اظهارمی کند: رودخانه با این‌گونه رفتارها به این روز افتاده، هرچند نمی‌گویم سرنوشت امروز زاینده‌رود فقط به خاطر اقدامات شهرداری است اما همه از جمله مردم، شهرداری، کشاورزان و صنعت باید در رفتار خود تجدیدنظر کنند.
شهرداری اصفهان به‌صورت مستقیم از زاینده‌رود برداشت نداشته است
اما علیرغم تأکیدات مدیر طرح‌های ساماندهی، حفاظت و بهره‌برداری زاینده‌رود که شهرداری اصفهان را به اقدامات خودسرانه در ارتباط دادن چاه‌های شهر به یکدیگر و پمپاژ آب زاینده‌رود به‌صورت مستقیم برای پر شدن تمام چاه‌ها متهم می‌کند، معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان می‌گوید: شهرداری اصفهان به‌هیچ‌عنوان برداشت آب به‌صورت مستقیم از آب زاینده‌رود نداشته و نمی‌دانم چرا دوستان ما علاقه دارند این حرف‌ها را تکرار کنند، شاید دلیل آن این است که در مدیریت زاینده‌رود و در حوضه‌های بالادست به مشکلاتی برخورد کرده‌اند و ترجیح می‌دهند یک‌نهاد را مقصر تلقی کنند.
«احمدرضا مصور» مسئله زاینده‌رود را مسئله همه کشور می‌داند و اظهارمی کند: من معتقدم مسئله زاینده‌رود از دریاچه ارومیه و تالاب گاوخونی کمتر نیست.
وی ادامه می‌دهد: شهرداری اصفهان از قدیم با مجوز و پروانه بهره‌برداری تعدادی چاه آب داشته که متأسفانه به‌محض بسته شدن رودخانه، تعدادی از آن‌ها خشک می‌شوند.
معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: میزان برداشت آب کل فضای سبز شهر اصفهان در سال ۳۰ میلیون مترمکعب است که در مقابل حقابه شهر اصفهان از رودخانه زاینده‌رود، عدد بسیار ناچیزی است و اینکه گفته‌شده شهرداری چاه‌های آب را به همدیگر متصل می‌کند، فکر می‌کنم آقای امینی بهتر بود بیشتر تحقیق می‌کردند چراکه این مباحث در جلسات متعدد بررسی و مطرح‌شده است.
وی با اشاره به اینکه چاه‌های آب شهرداری پروانه دار هستند و بهره‌برداری از آن با حساب‌وکتاب انجام می‌شود، می‌گوید: مشکلی که به‌صورت خاص وجود دارد، این است که در سفره آب زیرزمینی شهر اصفهان به دلیل عدم تدبیر مناسب برای رودخانه زاینده‌رود از یک‌سو و تغییر اقلیم شهر اصفهان از معتدل و مرطوب به سمت گرم و خشک از سوی دیگر باعث شده برداشت‌ها از سفره‌های آب زیرزمینی در شرق و غرب افزایش یابد و البته کاهش نزولات آسمانی در شهر اصفهان و در حوضه آبریز زاینده‌رود مزید علت شده و مشکلاتی را به وجود آورده است.
مصور تأکید می‌کند: این استدلال که فرونشست زمین مربوط به برداشت آب در شهر اصفهان باشد را قاطعانه تکذیب می‌کنم و معتقدم به‌جای اینکه مسئله را حل و کلان نگری کنیم تا مشکل از اساس حل شود، همدیگر را متهم کنیم، لطفی ندارد!
وی بابیان اینکه نشست‌های زمین در شهر اصفهان و مناطق مختلف آن از سوی مدیریت بحران استانداری اصفهان رصد و بررسی می‌شود، اضافه می‌کند: در برخی از نقاط این نشست‌ها ناشی از فرونشست سفره آب‌های زیرزمینی است و بعضی جاها هم به دلیل مثلاً اینکه لوله‌کشی آب یا فاضلاب انجام‌شده، به خاطر خشکی زمین فرونشست اتفاق افتاده است و مراجع رسمی قطعاً نظرات خود را اعلام می‌کنند اما بازهم تأکید می‌کنم مسئله آب و زاینده‌رود مسئله همه استان است و شهر اصفهان با ۲ میلیون و یک‌صد هزار نفر جمعیت حق دارد حقابه خود را مطالبه کند و همه برای حل مشکل سهمیم هستند.
معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان اظهارمی کند: شهرداری اصفهان به سهم خود در حال حاضر با کمتر از دوسوم نیاز آبیاری می‌کند و علاوه بر آن برای همه چاه‌های دارای پروانه بهره‌برداری خود کنتورهای مخصوص کنترل مصرف قرار داده و بر فعالیت پیمانکاران خود به‌شدت نظارت می‌کند تا در مصرف آب صرفه‌جویی شود.
وی می‌افزاید: شهرداری اصفهان به‌سرعت سبد مصرف آب فضای سبز شهر اصفهان را از آب تبدیل به موارد دیگری همچون پساب و تصفیه پساب می‌کند که تاکنون در این راستا موفق عمل کرده و به‌زودی شاهد افتتاح بعضی از طرح‌ها خواهیم بود.
مصور با اشاره به اینکه شهرداری اصفهان به سمت استفاده از فنّاوری آبیاری جدید و استفاده از منابع آب‌های خاکستری رفته است، خاطرنشان می‌کند: علیرغم تمام مشکلات و کم‌لطفی‌هایی که انجام می‌شود، شهرداری اصفهان به‌خوبی نقش خود را در این میان بازی و به کم کردن شدت مسئله کمک کرده و همه باید این‌گونه عمل کنند.
وی با تکذیب آمار اعلام‌شده از تعداد چاه‌های شهرداری اصفهان، اعلام می‌کند: شهرداری اصفهان حدود ۱۷۰ چاه دارد که پروانه‌های همه آن‌ها توسط آب منطقه‌ای اصفهان کنترل و فهرست بندی شده است.
معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان ادامه می‌دهد: متأسفانه به نظر من مسئله فرافکنی می‌شود و معتقدم آقای امینی که عضو هیئت ۵ نفره شده‌اند و به‌اتفاق کشاورزان چهارمحال و بختیاری بحث زاینده‌رود را دنبال می‌کنند، بهتر است به مسائل کلان و اساسی بپردازند؛ ضمن اینکه ایشان در همه جلسات این موارد را مطرح کرده‌اند و پاسخ‌ها را شنیده‌اند و باید بدانند تصور اینکه شهرداری اصفهان باید زیر نظر نظام صنفی کشاورزی کار خود را انجام دهد تصور اشتباهی است و اتفاق نخواهد افتاد زیرا شهرداری حقابه شهر اصفهان را که ۴ سهم شهر اصفهان، یک سهم رهنان و یک سهم خوراسگان است را داده است.
وی یادآور می‌شود: در مصوبات بالادستی هم که در استانداری تشکیل‌شده قرار شد جدول تهیه آب فضای سبز شهر اصفهان را هم در حقابه‌ها و هم در توزیع آب‌ها منظور کنند؛ قطعاً شهر اصفهان نمی‌تواند از سلامتی ۲ میلیون و یک‌صد هزار نفر ساکنان این شهر بگذرد و مطالبه جدی در این زمینه خواهد داشت.
مدیریت مصرف آب در حوزه کشاورزی تنها راهکار مقابله با فرونشست زمین
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان اما در گفت‌وگو با خبرنگار ما تنها راهکار مقابله با فرونشست زمین و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی را موضوع بحث مدیریت مصرف آب در حوزه کشاورزی می‌داند.
«هاشم امینی» معتقد است طی نیم‌قرن اخیر به جهت عدم دقت در مدیریت منابع و ذخایر آبی بیلان منفی را در استان اصفهان شاهد هستیم و متأسفانه شرایط بسیار سختی را سپری می‌کنیم؛ البته شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان ۸۵ درصد مصرف آب خود را از منابع سطحی تأمین می‌کند.
وی تأکید می‌کند: متأسفانه به دنبال موضوع فرونشست زمین و پایین رفتن سفره آب‌های زیرزمینی و کاهش کیفیت آب، مجبور شدیم میزان برداشت آب از سفره آب‌های زیرزمینی در حوزه شرب را کاهش دهیم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان با اعلام اینکه از ۲۱۴ حلقه چاه این شرکت، ۱۲۴ حلقه چاه خشک‌شده یا به جهت اینکه کیفیت آب آن کاهش‌یافته مرکز بهداشت اجازه استفاده از این چاه‌ها را نمی‌دهد، تصریح می‌کند: تنها راهکار مقابله با فرونشست زمین و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی موضوع بحث مدیریت مصرف آب در حوزه کشاورزی است.
وی تأکید می‌کند: استفاده از روش‌های نوین آبیاری و تغییر الگوی کشت، توجه به موضوع آمایش سرزمین در کشت‌هایی که انجام می‌شود، می‌تواند کمکی به حفظ منابع آب زیرزمینی به‌عنوان ذخایر استراتژیک برای آیندگان باشد.
تاکنون در حوضه آبریز زاینده‌رود برنامه‌های متعددی از جمله طرح تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی برای رفع مشکلات موجود ارائه‌شده است.
حال این پرسش مطرح است که طرح تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی که وزارت نیرو دو سال پیش در راستای چاره‌اندیشی برای کنترل افت و کسری مخزن حادث شده در آبخوان‌ها تصویب و به اجرا درآورد، تا چه میزان در کاهش فرونشست‌های زمین تأثیر داشته است!؟
نظر شما