استاد سواحل نیل

زاده سال 1923 میلادی در سواحل نیل ، تحصیل را از 5 سالگی در مکتبخانه آغاز کرده و از 7 سالگی هم به دبستان رفت. ده سال بیشتر نداشت که قرآن را حفظ کرد. در همان کودکی «استاد» هم شد! چون خوب قرآن می خواند اهالی روستا او را «استاد یوف» صدا می زدند. از 13 سالگی به دانشسرای علوم دینی رفت و پس از آن هم لیسانس علوم دینی اش را گرفت و پس از طی کردن مراحل مختلف در 34 سالگی ، دوره دکتری اش را در دانشکده «اصول دین» گذراند تا واقعاً بشود «استاد یوسف».  

پدر معنوی اخوانی ها

شهرت و یا محبوبیت «قرضاوی» در مصر و بسیاری از کشورهای دیگر به مدارک تحصیالی اش ربطی ندارد. او به دلیل سالها تدریس و تحقیق در زمینه های مختلف ، مبارزه با رژیم های حاکم در مصر، عضویت در «اخوان المسلمین » ، سخنرانی های مختلف در محافل علمی و دینی ، حضور در فعالیت های سیاسی و... کم کم به شخصیتی سرشناس تبدیل شد تا جایی که  امروزه پدر معنوی و تئوریسین  «اخوان المسلمین » به شمار می رود . البته «قرضاوی» بخش اصلی شهرت یا محبوبیتش را هم مدیون «اخوان المسلمین» است. چرا که نفوذ و تأثیر «اخوانی» ها گستره ای وسیع از سرزمین های اسلامی از غرب آسیا بگیرید تا شما ل آفریقا و حتی بخش هایی از اروپا را در بر می گیرد.

شاعر هم بود

البته همه اش این نیست. «قرضاوی» در خلال این سالها به جز علوم دینی ، مبارزه و سیاست ، در همه زمینه ها فعال بوده است. حضور در رخداد های فرهنگی شهرها و کشورهای مختلف ، فعالیت در اداره فرهنگ اسلامی «الازهر» ، فعالیت های مطبوعاتی گسترده ، مطالعه و پژوهش در زمینه های ادبیات ، تاریخ ، فلسفه، هنر ، روانشناسی ، جامعه شناسی ، اقتصاد و ... نیز به شهرتش کمک کرده است. اگر این را هم اضافه کنیم که مدتی به نمایشنامه نویسی و بعد سرودن شعر هم اشتغال داشته ، ممکن است اصلاً باورتان نشود! اینها را نه برای تعریف و تمجید از مفتی اخوانی ها گفتیم. بلکه خواستیم کمک کنیم که در پایان این مطلب اگر قرار بود در باره اش قضاوت کنید تنها به مواضع سیاسی خاص و فتواهای عجیب غریبی که از آنها حرف خواهیم زد بسنده نکنید.

مصر یا قطر؟

تنها مبارزه و سیاست او را به «قطر» نکشاند. حتی برخی ها او را زاده مصر و پرورش یافته در قطر می دانند. چون در 36 سالگی ، الازهر  او را برای سرپرستی مؤسسه مطالعات دینی به این کشور فرستاد و حتی به خاطر همین مأموریت مهم ، اعطای مدرک دکتری تخصصی اش را 12 سال به تأخیر انداخت! دو سال به الجرایر رفت و شورای علمی دانشگاه اسلامی آن را سرپرستی کرد و دوباره به قطر بازگشت تا رئیس مرکز «سیره و سنت» دانشگاه قطر شود. در ضمن دانشگاه شریعت و مطالعات اسلامی این کشور را هم خودش پایه گذاری کرد.

ریاست شورای اروپایی «فتوا و تحقیق»( مستقر در ایرلند) است ، ریاست اداره «اتحادیه بین المللی علمای مسلمان»(IUMS) ، سهامدار اصلی و مشاور شریعت بانک «التقوی» ( سال 2012 نام این موسسه مالی از لیست حامیان ترورسیم شورای امنیت حذف شد ) از دیگر فعالیت های «قرضاوی» است.

خداحافظ وحدت

ندای وحدت میان مسلمانان را سالها پیش شنید و به آن واکنش نشان داد. اگر پای نظریه پردازی در میان باشد«قرضاوی» بشدت طرفدار وحدت میان مسلمانان است اما در عمل نمی توان نشانه های زیادی از این وحدت آفرینی را مشاهده کرد. در مناظره با آیت الله «هاشمی رفسنجانی» اگرچه از تلاشهای علمای شیعه برای وحدت گفت اما در نهایت معتقد بود شیعیان برای وحدت هیچگاه از حد تعارف پیش تر نرفته اند!  از وقتی کفه سیاست در مشغولیت های«قرضاوی»  سنگین تر شد ، موضع گیری های عجیب و غریب او نیز آغاز شد .کسی که زمانی حزب الله لبنان را الگوی جهاد برای مسلمانان معرفی کرده بود پس از ماجرای سوریه ، آن را «حزب شیطان» نامید. در راستای تفرقه افکنی ، با شعار وحدت ، بشار اسد و همه طرفدارانش را واجب القتل دانست. در واکنش به رخدادهای داخلی عراق فتوا به قتل« نوری مالکی» نخست وزیر شیعه این کشور داد و اشغال موصل توسط داعش را انقلاب مردمی نامید. مفتی مشهور یکباره انگار از مدار خارج شده بود تا جایی که مطبوعات عربی و غربی به او لقب « مفتی ناتو» دادند. البته فقط خدا می داند اختلاف افکنی های عالمانه و عامدانه اش چقدر در میان طرفدارانش اثر گذار بوده است چون مدتی بعد فرزندش جلوی چشمان حیرت زده پدر به «تشیع» گروید و «قرضاوی» را تا مرز سکته زدن پیش برد.

فتواهای رنگارنگ

افشاگری روزنامه«الدیار» لبنان در باره روابط همسر سابقش با اسرائیل و همچنین دیدار «قرضاوی» با مقام های «موساد» ، ماجرای جنجالی ازدواج با «اسما بن قاده» در سن 86 سالگی ، فتوای نفرین ایرانی ها در سفر حج ، فتوای آزادی نوشیدن مشروبات با نیم در صد الکل ، ارتباطش با شبکه «الجزیره» ، آزادی دست دادن زن و مرد نامحرم و همچنین فتوای ارسال زکات برای تروریست ها در سوریه نشان می دهد ، قرضاوی دیگر آن چهره علمی و محبوب سالهای پیش نیست. افکار و فتواهای مفتی 90 ساله مصری – قطری در سالهای اخیر بیشتر به نوعی لجاجت کودکانه سیاسی و عقیدتی تبدیل شده که منافع آن بیش از هرچیز متوجه غربی ها و سیاست های که در منطقه دنبال می کنند است.