کمدی ایستاده
استندآپ کمدی که در زبان فارسی گاهی معادل کمدی ایستاده تعریف شده است، مدلی از اجراست که در آن هنرمند بدون هیچ واسطه‌ای با تماشاگر در صحنه ارتباط برقرار می‌کند و سعی دارد بدون کمک‌گرفتن از هیچ وسیله خاص یا بازیگر دیگری با مردم حرف بزند. کمدین در این مدل اجرا سعی می‌کند بیش از آن‌که برای مخاطبش داستان طنز فرد دیگری را تعریف کند و مانند بسیاری از ما که در ابتدای لطیفه‌مان می‌گوییم: «یک‌روز یک مرده رفت...» ترجیح می‌دهد، خودش را در میان یک اتفاق و یک شوخی قرار دهد تا بتواند از این روش استفاده کند و حس همذات‌پنداری مخاطب را بیشتر تحریک کند؛ یعنی مخاطب خود را در آن موقعیت به‌جای کمدین قرار دهد. فکرش را بکنید که یک کمدین، داستان اتفاقی از زندگی خودش را تعریف می‌کند که تا قبل از آن شما نیز فکر می‌کردید آن اتفاق خنده‌دار تنها برای شما صورت گرفته است. اولین واکنش‌تان پس از تعریف داستانی که روزانه خودتان با آن درگیر هستید از زبان یک فرد بر روی سن، یک خنده بلند است. تنها کافی است بدانید که مثلاً نگاه کردن به شیشه نوشابه بعد از هربار نوشیدن آن، یک عادت متداول در بین مردم است که از زبان کمدین روایت می‌شود.

از کجا آمده؟
احتمالاً الان که کمی با خودتان فکر می‌کنید، به این نتیجه رسیده‌اید که استندآپ کمدی آن‌قدرها هم اتفاق پیچیده‌ای نیست. شاید بسیاری از ما درطول روز دقایق زیادی را به این‌کار می‌پردازیم و درست همان لحظه که در مدرسه یا دانشگاه خود درحال تعریف کردن یک داستان طنز که تماشاگر آن بوده‌ایم یا برای خودمان اتفاق افتاده، هستیم، ما نیز در نقش یک کمدین عمل می‌کنیم. قدمت این مدل اجرا به سال‌های بسیار دور زندگی انسان می‌رسد. کارناوال‌های شادی خیابانی کشور انگلستان یا افرادی که درکنار پادشاهان گذشته کشورها به‌عنوان دلقک حضور داشتند، از نمونه‌های تاریخی استندآپ کمدی محسوب می‌شوند. پس اگر فکر کرده‌اید برنامه خندوانه درحال استفاده از مدل اجرای کمدی مدرنی است، سخت در اشتباه هستید. در کشور خودمان مرحوم «منوچهر نوذری» نیز روزگاری در صدا و سیما به اجرای کمدی ایستاده پرداخته است، ولی شاید باید نقطه شروع این مدل اجرا به‌صورت فراگیرتر در ایران را به اوایل دهه ۸۰ و اجراهای «حمید ماهی‌صفت» نسبت داد، کسی‌که بعدها به‌دلیل شباهت فراوان به بازیگر نقش «مستربین» با نام «مستربین ایرانی» شناخته شد.

استندآپ کمدی خارجکی
استندآپ کمدی یا همان کمدی ایستاده یکی از پرکاربردترین مدل‌های خنداندن مردم در دنیای امروز است. کافی است نگاهی به مهم‌ترین برنامه‌های تلویزیونی شبکه‌های معتبر انگلیسی زبان بیندازید تا متوجه شوید یک مجری در برنامه‌های طنز، بیشترین بار طنز برنامه را بر دوش دارد و همین موضوع باعث شده که برنامه‌های تلویزیونی طنز در دنیا با مجری‌ها و اصطلاحاً شومن‌هایشان شناخته شوند. پای ثابت مراسم اسکار، گلدن‌گلاب، گرمی و... نیز که از معتبرترین مراسم‌های هنری دنیا محسوب می‌شوند، استفاده از یک کمدین برای اجرای استندآپ کمدی در برنامه است. جالب اینجاست که جنگ‌ها نقش مهمی در گسترش این کمدی‌ها داشتند؛ این نوع کمدی نیاز به هیچ وسیله‌ای نداشت و کمدین به‌تنهایی و با لباس معمول، تنها یک میکروفن می‌خواست تا صدایش را به گوش همه برساند. بنابراین در اردوگاه‌های نظامی بسیار پرطرفدار بودند و امکان اجرا برایشان بسیار فراهم بود. مثلاً در جنگ ویتنام، باب هوپ که یک ستاره کمدی بود، بارها به پایگاه‌های آمریکایی‌ها سفر کرد و شهرتش بعد از این سفرها بیشتر هم شد. او معمولاً درباره محرومیت‌های سربازان حرف می‌زد و تلاش می‌کرد به‌نوعی فضای باشگاه‌های شبانه آمریکایی را بازسازی کند. استندآپ کمدی در غرب بیشتر بر پایه‌ شوخی‌های نزدیک به واقعیت پیش می‌رود و کمدین سعی می‌کند داستان‌هایی را تعریف کند که علاوه‌بر داشتن بار اجتماعی، در ذهن مخاطب به اتفاقات واقعی نزدیک‌تر باشد. حالا این را بگذارید کنار بسیاری از شوخی‌ها و لطیفه‌های ایرانی که خالق آن را مجبور می‌کند برای خنداندن مردم، از عنصر اغراق استفاده کند.

رابین ویلیامز
ویلیامز یکی از شناخته‌شده‌ترین استندآپ کمدین‌ها برای نسل فعلی جوانان است. کسانی‌که بارها و بارها او را در فیلم‌های کمدی خارجی دیده‌اند، می‌گویند استیون اسپیلبرگ هنگام ساخت فهرست شیندلر، بارها با او تماس گرفت و تلفن او را روی بلندگو گذاشت تا ویلیامز برای عوامل فیلم جک تعریف کند! او را با فیلم‌های کمدی می‎شناسند و البته آن‎ها هم که او را جدی نمی‌گرفتند با مرگ دردناکش به زندگی‌اش علاقه‌مند شدند. اما رابین ویلیامز یکی از استندآپ کمدین‌های مشهور آمریکایی بود که برای هر اجرا، یک متن داشت و مثل یک تئاتر برای آن برنامه‌ریزی می‌کرد و اوج و فرود آن را مشخص می‌کرد. اجراهای در دسترس او در اینترنت نشان می‌دهد که رابین ویلیامز چه زحمتی می‌کشید تا یک اجرای خوب داشته باشد. او در دهه‌های اخیر بیشتر در سینما فعال بود و در دهه نود و دهه اول قرن ۲۱، گهگاه در تلویزیون برنامه‌هایی اجرا می‌کرد. از او به‌عنوان یک چهره تأثیرگذار در استندآپ کمدی نام می‌برند.

وودی آلن
احتمالاً برایتان جالب باشد که بدانید وودی آلن، کارگردان و نویسنده صاحب‌نام نیز کار خودش را با استندآپ آغاز کرده و حسابی در این حرفه هم صاحب‌نام است. او کارش را با نوشتن متن‌های کوتاه طنز برای مطبوعات آغاز کرد، اما کمی بعد به‌عنوان نویسنده طنز برای کمدینی به نام دیوید آلبر متن نوشت. کمی بعد نیز به تلویزیون راه پیدا کرد و بعد از گذشت ۵سال وارد عرصه بازیگری شد. در دهه شصت او وارد حرفه استندآپ کمدی شد. وودی آلن را شلی برمن به‌عنوان «نویسنده تلویزیونی که طنز مختص به خودش دارد» معرفی کرد. شهرت او به‎خاطر استفاده از بیان آرام، لباس‌های معمولی و موضوعات روزمره بود. شوخی‌هایش از تجربه‌های شخصی‌اش می‌آمد که با یک پیج کمیک، آن را جذاب می‌کرد. بعدها این نوع بیان را به نحوه بیان آدمی عصبی که تحت‌فشار جامعه بود تغییر داد و به‌خصوص در اجراهای تلویزیونی‌اش، شخصیت دستپاچه و گاه ترسانی را نشان می‌داد که می‌ترسید طرد شود. او با این نوع کمدی، برنامه‌ای داشت به نام شوی «وودی آلن» که تا ۱۹۶۸ آن را اجرا می‌کرد؛ درست تا روزهایی‌که درگیر ساخت «پول رو بردار و فرار کن» شده بود. او مدت‌هاست که استندآپ کمدی اجرا نمی‌کند، اما در نمایشنامه‌ها و فیلم‌هایش هنوز هم آن نوع طنز به چشم می‌خورد.