به گزارش قدس آنلاین،  گرایش به تجمّل و اسراف، یکی از پدیده­های  شایع در زندگی امروز خانوارهای ایرانی است.

از نگاه کارشناسان در شرایطی که فشارهای تورمی مضاعفی در یکی دو دهه گذشته بر معیشت مردم وارد شده، چشم و هم­چشمی، اسراف­گرایی و هزینه­های بی دلیل، قدرت خرید خانوارها را بیش از پیش کاهش می­دهد.

 در خصوص اندیشه­های اقتصادی امام هشتم شیعیان به مقوله اسراف و تجمل­گرایی با حجت الاسلام هادی مزینانی کارشناس اقتصاد اسلامی، معاون سابق ضوابط شرعی سازمان عقیدتی سیاسی ناجا، و کارشناس تشریح احکام اقتصادی در رادیو اقتصاد گفت­ وگو کردیم که در ادامه می­ خوانید: 

*** در نگاهی کلی به اندیشه­های اقتصادی امام رضا (ع) مهم­ترین نکات  در خصوص اسراف، نحوه اداره اقتصاد خانوار و نحوه هزینه­ کرد کدام موارد هستند؟ 

قطعا مقوله اقتصاد در زندگی و اندیشه امام هشتم جایگاهی ویژه دارد. در روایتی از ایشان نقل شده که : هر کس خدای متعال را باور نداشته باشد از گناه پروا نمی­کند و از ستم دوری نمی­کند. با دقت اگر به این روایت نگاه کنیم می­بینیم اسراف، تبذیر چه در زندگی فردی و چه اجتماعی علاوه بر حیف و میل کردن نعمتهای الهی که در قالب رزق و روزی به ما داده شده، ستم کردن به خود و در بسیاری موارد به دیگران است. چون به واسطه اسراف دیگری را هم از بهره­مندی از نعمتهای  خداوند محروم کردیم.

حضرت امام رضا در تذکری زیبا نسبت به این امور فرموند: مالک حقیقی خدای متعال است و اموال و مادیات در دست مردم عاریه­ای بیش نیستند. آنچه می­شود از این کلام شریف برداشت کرد این است که عاریه را باید صحیح و سالم به مالک برگرداند و تنها به نحوی که مالک اجازه داده از عاریه استفاده  و در آن تصرف کرد بنابراین  باز هم می­رسیم به مساله اصلی یعنی رعایت دستور الهی در نحوه مصرف در هزینه کردهای زندگی.

اگر بخواهیم عناوینی که حضرت امام رضا در باب هزینه کردهای ناصحیح در زندگی به کار برده­اند را جمع­بندی کنیم به واژه­هایی مثل تکاثر، استثمار، ظلم و ستم، حرص و اکتناز می­رسیم که در سیره و کلام رضوی بارها و بارها بیان شده­اند.

یکی از اصحاب از ایشان پرسیدند : مخارج زندگی را چطور متعادل کنم که از مسیر صحیح منحرف نشده باشم؟ حضرت فرمودند: حد وسط را در میان دو روش ناپسند رعایت کن. راوی می­گوید با تعجب  از آقا پرسیدم: فدای شما بشوم... این دو روش ناپسند چه هستند؟

امام فرمودند: بین اسراف و اقتار به معنی سخت­گیری بیش از حد و خرج نکردن و مال اندوزی و  اصطلاحا خساست به خرج دادن، راه میانه را انتخاب کن.

ایشان از اسراف و سهل انگاری در بهره گیری از مواهب الهی به عنوان تباه کننده اموال یاد می­کنند و همواره به یاران و دوستان تاکید داشتند از این پدیده نامبارک دور باشند.

امام رضا در روایتی از تکه تکه کردن درهم که کنایه از خرجهای کوچک اما نابجا به عنوان فساد یاد کردند. یعنی حتی باید به جزییات هم باید توجه کنیم و با این نگاه که ارزشی ندارد از کنارش عبور نکنیم.

*** به عقیده شما و بر اساس آموزه­های امام رضا (ع) میانه­روی در رفتارهای اقتصادی جامعه امروزی ایران چه جایگاهی دارد؟

قطعا یکی از مسلمات زندگی امروزی هم اقتصاد است که در نگاه جزیی خانواده را در بر می­گیرد و زمینه­ساز پیشرفت خانواده است. در نگاه کلان هم وسیله توسعه کشورها را در حوزه­های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و رفاهی فراهم می­کند. نکته­ای که شاید بسیاری از مردم به آن توجه کافی ندارند معنی کلمه اقتصاد است، از نظر لغوی به معنی میانه­روی و رعایت اعتدال است. روایتهای مختلف از میانه­روی در امور مالی و دخل و خرج از امام هشتم ع وجود دارد و ایشان گاه از پرهیز از اسراف و عدم افراط و تفریط به عنوان یک تکلیف شرعی یاد  و این رعایت اعتدال را سبب برکت و ازدیاد رزق و روزی هم عنوان می­کنند. نکته قابل توجه دیگر این است که در مبانی دینی ما تمام این موارد نکوهش شده­اند اما رفتار مالی ما در زندگی امروزی ما متاسفانه زیاد با آموزه­های بزرگان دین مطابقت ندارد.

*** به نظر شما و به صورت مصداقی چه مواردی در زندگی امروز جامعه ایرانی با این آموزه­ها همخوان نیست و نیازمند اصلاح است؟مصادیق زیاد است اما از جمله آن می­توان به چشم و هم­چشمی­ها، تجمل­گرایی و هزینه­های گزاف برای برپایی مجالس اشاره کرد. متاسفانه فضای مجازی هم در مواردی به ابزاری برای ترویج این امور تبدیل شده است. شاهدیم که در کانالها و گروه­ها از انواع لباسها  و وسایل تجملاتی و گران­قیمت گرفته تا ظروف بی­مصرف و کم مصرف و در عین حال گران را تبلیغ می­شود. با نهایت تاسف می­بینیم که در بعضی از زندگی­ها همین موارد غیرضروری به موارد ضروری تبدیل شده و مردم را با مشکلات جدی  مواجه کرده است به نحوی که بعضی از زندگی­ها به سبب همین موضوع و عدم توانایی مرد خانواده در تامین هزینه­ها به جدایی و یا طلاقهای عاطفی کشیده شده است. با این تفاسیر جای تاسف است که مقوله سبک زندگی ایرانی اسلامی که مدنظر مقام معظم رهبری هم هست به فراموشی سپرده شده است.