قدس آنلاین- امروز در تقویم کشور ما به نام روز پزشک رقم خورده است.به همین بهانه می‌خواهیم به سراغ پزشکان برویم و از آن‌ها بنویسم. البته به سیاقی که یکی از همین پزشکان تأکید داشت: بنویسید اما نه در نکوهش، تحقیر و آزرده کردن‌ها....

*غفلت از نیازهای عادی زندگی پزشکان

جامعه ما جامعه شگفتی هاست؛ این را می‌توان در وضعیت فعالان پزشکی نیز دید. چنان که کمتر از ۴۰ سال پیش به دلیل کمبود پزشک وطنی مراکز درمانی مان را پزشکان هندی و پاکستانی اداره می‌کردند و امروز، نخبگان جوان ما که عمری را صرف آموزش طبابت می‌کنند، دغدغه کار و معیشت دارند. البته گرچه آمار روشنی از وضعیت فعالیت پزشکان جامعه وجود ندارد اما بنابر شواهد موجود جمعیت کثیری از این گروه در حوزه‌های غیرتخصصی خود فعالیت می‌کنند. چنان که شنیده می‌شود ۵۰ درصد پزشکان عمومی این گونه روزگار می‌گذارند.

دکتر عبدالجلیل کلانترهرمزی، استاد گروه جراحی پلاستیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با تأکید بر اینکه انگیزه اغلب افرادی که به این حرفه وارد می‌شوند، کسب اعتبار اجتماعی و دانش اندوزی در سطوح بالا بوده و مقوله‌های اقتصادی در اولویت‌های بعدی آن‌ها قرار دارد، می‌گوید: ضروری است که مسائل و نیازهای جامعه پزشکی بخصوص جوانان فعال این حوزه  رصد و برطرف شود نه آنکه بر اساس این تصور که فعالیت در مناطق محروم وظیفه آن‌هاست، پس نسبت به نیازهای مادی،روحی و حرفه‌ای آن‌ها غفلت شود. نمی‌توان انتظار داشت یک پزشک تمام عمرش تحصیل و خدمت کند و هیچ نیازی به رفاه و آرامش نداشته باشد. چنان که ملزم باشد سال‌ها در مراکز درمانی ده‌ها بیمار را که دستشان از همه جا کوتاه شده ببیند و درمان کند اما خودش بی نصیب از رفاه مطلوب باشد. پس جا دارد متولیان امر سلامت نیز به پشت پرده زندگی حرفه‌ای پزشکان توجه کنند.

وقتی بی‌عدالتی‌های اجتماعی در برخورداری‌های اقتصادی اصلاح شود، دیگر نیازی نیست پزشکی برای اداره زندگی خود پس از فراغت از تحصیل به دنبال امور بساز و بفروشی برود  این پزشک نام آشنای کشور با اشاره به اینکه ما هیچ شغل فرادست یا فرودستی نداریم، ادامه می‌دهد: درحال حاضر شاهدیم گاه افرادی با دانش و تخصص بالا در تأمین نیازهای عادی زندگی خود مانده‌اند درحالی که عده‌ای با سواد و پشتکار کمتر به سطوح بالای اقتصادی می‌رسند. این مسئله ناشی از نقص در حرفه پزشکی نیست، بلکه وضعیت طرف مقابل جای پرسش و نقد دارد. وقتی بی‌عدالتی‌های اجتماعی در برخورداری‌های اقتصادی اصلاح شود، دیگر نیازی نیست پزشکی برای اداره زندگی خود پس از فراغت از تحصیل به دنبال امور بساز و بفروشی برود. البته من این رویه را تأیید نمی‌کنم اما هر فردی می‌تواند در هر مقطعی مسیر زندگی خود را تغییر دهد.

دکتر کلانتر هرمزی اضافه می‌کند: بیاییم جایگاه اجتماعی پزشکان را تعریف و تقویت کنیم، نیازهای عادی زندگیشان را برطرف سازیم. بعد چنانچه با پزشکان کم کار و بی علاقه مواجه شدیم حساب آن‌ها را از فعالان این حوزه جدا کنیم.

*اوج و حضیض درآمد پزشکی

طی سال‌های اخیر شاهد شکاف درآمدی میان پزشکان هستیم.چنان که عده‌ای در مراکز دور افتاده صورت خود را با سیلی سرخ نگه می‌دارند و عده‌ای دیگر مقام نجومی بگیر را کسب کرده‌اند.

دکتر محمد جهانگیری، معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی نیز می‌گوید: بیشترین نارضایتی از وجود اختلاف درآمدهاست. بنابر این رویکرد جامعه پزشکی باید به سوی ایجاد عدالت در درآمد باشد البته گام هایی در این خصوص برداشته شده اما در مقوله نابرابری در درآمدها عوامل متعددی دخالت دارد. چنان که بخشی از آن به امور ریشه فرهنگی مربوط می‌شود. زیرا امروزه بنابر ایده آل طلبی مردم،بیماران ترجیح می‌دهند برای امراض ساده خود نیز به متخصصان مراجعه کنند.همچنین مسئله دسترسی به متخصصان نیز در این مقوله حائز اهمیت است.نکته تعیین کننده دیگر میزان مراجعه به متخصصان است؛ چنان که در حال حاضر متخصصان پوست و زیبایی از مراجعه کننده بالایی برخوردارند که در سطح درآمدها اثرگذار است.ازاین رو برای کاهش این معضل بنابر سیاست‌ها و تجربیات جهانی باید به تقویت رشته‌های پایه همانند پزشکان عمومی، اطفال و داخلی پرداخت.

وی همچنین تصریح می‌کند: تعیین تعرفه‌ها جای خود را دارد اما مهم‌تر از آن عدالت در درآمدهاست که باید متناسب با فعالیت‌ها و شایستگی‌ها در نظر گرفته شود. این درحالی است که قضاوت دراین زمینه نیازمند جامعه آماری قوی و زیر ساخت‌های مطلوب است تا براساس آن برنامه ریزی شود.

*ایثار متخصصان در مناطق محروم

دکتر ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران نیز با اشاره به تنگناهای فعالان این حوزه می‌گوید: درحال حاضر شاهد تفاوت درآمدی میان پزشکان هستیم، چنان که اغلب فعالان این عرصه آن درآمدی را که باید و شاید کسب نمی‌کنند. گرچه اجرای طرح تحول نظام سلامت برای مردم دستاوردهای مطلوبی داشته اما برای پزشکان مشکلاتی به همراه داشته است، به طوری که با گذشت یک سال و نیم هنوز سازمان‌های بیمه مطالبات برخی پزشکان را پرداخت نکرده‌اند. از این رو امیدواریم شرایط به گونه‌ای پیش برود که عدالت در سلامت و درمان محقق شود، چنان که در کلانشهرها و مراکز استان‌ها گاه با تجمع متخصصان مواجه‌ایم در حالی که در برخی شهرستان‌ها با کمبود نیروی انسانی رو به‌رو هستیم. از این رو برای ایجاد رغبت در متخصصان برای خدمت در مناطق کم برخوردار باید شرایط زندگی آن‌ها تسهیل شود.

این فوق تخصص گوارش و کبد ادامه می‌دهد: اغلب پزشکان دوره تخصص و فوق تخصص که به مناطق محروم اعزام می‌شوند، بیش از ۵۰-۴۰ سال سن دارند و دارای فرزند و خانواده هستند.در حالی که نسبت به پزشکی در کلانشهرها درآمد چندانی ندارند و حتی همین درآمد اندک با تأخیر پرداخت می‌شود و اجازه دائر کردن مطب هم ندارند، پس باید چگونه زندگی خود را اداره کنند؟ به اعتقاد من حتی اگر در این فضا بماند کارآیی لازم و مؤثری نخواهد داشت.

خسرونیا با اشاره به ضرورت اجرای راهکارهای تشویقی برای جلب پزشکان در مناطق کم برخوردار می‌گوید: در برخی موارد متخصصان را به نواحی محروم می‌فرستیم، بدون آنکه مراکز درمانی این شهرها دارای زیرساخت‌ها و امکانات مطلوب باشد در واقع این متخصص پس از مهاجرت به شهرهای کم برخوردار وظایف پزشک عمومی را انجام می‌دهد.

دکتر کلانتر هرمزی نیز خاطرنشان می‌کند: وقتی پزشکی را به مراکز کم برخوردار می‌فرستند باید امکانات و تجهیزات مطلوب را برایش فراهم کنند. زیرا از عوامل بی‌انگیزگی متخصصان برای فعالیت در مناطق کم برخورد نبود تجهیزات است درحالی که یقین دارم ما به لحاظ دانش هیچ ضعف ونقصی در مقایسه با کشورهای پیشرفته نداریم.

جهانگیری نیز اظهار می‌کند: از دلایل تفاوت درآمدها وضعیت تجهیزات است، چنان که افرادی که پیش از این به تقویت تجهیزات خود توجه کردند حال درآمدهای بالاتری را کسب می‌کنند. اما قشرجوان ما به دلیل رشد هزینه‌های این بخش از این مقوله محروم هستند بخصوص آنکه در حوزه توسعه تسهیلات مطلوبی وجود ندارد. در حالی که برای ماندگاری در مناطق محروم باید انگیزه‌های مختلف را در حوزه سرمایه گذاری بخش خصوصی فراهم کرد که راهکارهای قانونی این مقوله نیز وجود دارد.

وی همچنین می‌گوید: باید حمایت‌های درمانی را در مناطق کم برخوردار دربخش خصوصی گسترش داد. چنان که در مراکز دولتی در شهرها تعرفه دوکا را در نظر می‌گیریم ولی در مناطق محروم سه کا لحاظ می‌شود، این درحالی است که در مراکز خصوصی مناطق محروم یک کا درنظر می‌گیرند. درحالی که ضمن افزایش ضرایب خدمات دربخش خصوصی می‌توان میزان فرانشیزهای این بخش را کاهش داد تا مردم بیشتر به این مراکز مراجعه کنند و امکان ماندگاری پزشکان درمناطق یادشده افزایش یابد.