قدس آنلاین- در دوران جنگ سرد، یکی از طرح‌واره‌های توصیف نبرد راهبردهای رقابت دو بلوک شرق و غرب جهان، کارتون «تام و جری» بود.
تحلیلگران و استراتژیست‌ها، رقابت آمریکا و شوروی را به رقابت بی‌برنده‌ موش و گربه این کارتون، توصیف می‌کردند. رفته رفته با محبوبیت تام و جری، داستان این کارتون توسعه‌ یافت و یک کاراکتر تعیین کننده به آن اضافه شد.
سگ نگهبان خانه‌ با گونه‌هایی آویزان و بیشتر در حال خواب و بی‌خبری که مدام از سوی موش و گربه مورد سوءاستفاده قرار می‌گرفت.
استراتژیست‌ها این نقش جدید را با نقش «اروپا» در جنگ سرد متناظر می‌دانستند که همواره نقش میانجی دارد و در صورت عصبانی شدن می‌تواند، به شکست یکی از اطراف رقابت(که بیشتر شوروی بود) منجر شود.
این طرح‌واره نشان دهنده نقش منفعلی از اروپا بود که پس از پایان جنگ سرد و با شکل‌گیری اتحادیه اروپا سعی شد، تا حدی جبران شود و اروپای متحد بتواند به یک بازیگر فعال و بسیار تأثیرگذار در نظام بین‌الملل، تبدیل گردد.
با این حال، تجربه‌های متعدد بین‌المللی در سال‌های بعد از فروپاشی شوروی، نشان داد که اروپا همچنان نمی‌خواهد از «آرکی‌تایپ» آن سگ خواب و سنگین انیمیشن تام و جری خارج شود و همین کم‌اثری موجب شده، همان‌گونه که در سال گذشته مردم انگلیس خواستند، تمایل به انحلال اتحادیه اروپا، زیاد شود.
اروپایی‌ها در جریان بحران بالکان، دعوای بین اوکراین و روسیه، دو جنگ ویرانگر خلیج فارس و افغانستان، بحران اتمی شبه جزیره کره و سرانجام در جریان جنگ سوریه و قضیه داعش هم نتوانستند از سایه‌ ایالات متحده بیرون آمده و به فراخور نقش بزرگشان در اقتصاد و سیاست جهانی، مستقل رفتار کنند.
از جمله‌ همین تجربه‌های ناگوار، نبود پایبندی اروپا به نتایج بیانیه سعدآباد تهران در دور اول مذاکرات هسته‌ای بود که در نهایت پس از مدتی بدعهدی و کارشکنی در زمینه‌ تعهدات طرف غربی به لغو همه توافق‌ها منجر شد تا این بار ایران برای مذاکرات جدیدش، به اروپا بسنده نکند و سه کشور اروپایی را به علاوه سه کشور دیگر و شورای امنیت را به چالش مذاکرات بخواند.
امروز وضعیت اروپا در حوزه برجام، وضعیت بغرنجی است. از طرفی کشورهای اروپایی انتظار دارند که ایران در صورت خروج ترامپ از برجام به این معاهده به خاطر وجود آن‌ها احترام بگذارند و در برجام بماند و از سوی دیگر هیچ ابزاری نزد آمریکا به عنوان اهرم فشار ندارند.
از طرف دیگر، عملکرد خودشان نیز در حدود دو سال پس از اجرای برجام، آن‌قدر تحت تأثیر تهدید و تطمیع ایالات متحده بوده که رویی برای خواهش از ایران باقی نمانده‌است.
آن‌ها به دلایل اقتصادی و تحت فشار افکار عمومی دنیا به دنبال حفظ برجام به عنوان یکی از دستاوردهای سیاست بین‌الملل خود هستند و از سوی دیگر، مانند آمریکا در رودربایستی با اعراب و اسرائیل گاهی مجبورند از ایران به بهانه‌های حقوق بشری یا نظامی انتقاد کنند.
سخنرانی اخیر رهبرمعظم انقلاب، در بحث برجام نشان داد که سیاست آینده‌ ایران درباره‌ برجام و پس از خروج آمریکا از آن و همچنین سایر مسائل وابسته به آن در منطقه خلیج فارس تا حد زیادی به استقلال اروپا در تصمیم‌گیری‌های آن و خارج شدن از فضای بلاتکلیفی که تاکنون در آن به سر می‌برده‌اند، بستگی دارد.
بهترین راهبرد دولت جمهوری اسلامی در این ایام، البته به جز تذکر لازم به طرف اروپایی درباره شناختن حد خود، فشار مضاعف در ماه‌های آتی برای کسب امتیازهایی است که اروپا در قضیه برجام به ایران بدهکار است؛ به نحوی که آمریکا با بهم زدن برجام، در عمل روبه روی منافع اروپا بایستد.
بیانیه‌های مطبوعاتی هیچ باری از روی فشارهایی که هنوز منافع ایران چه در بخش‌های بانکی و چه در سایر بخش‌ها مانند تجارت و بیمه و سرمایه‌گذاری در اروپا تحمل می‌کند، برنداشته و بر نمی‌دارد و بنابراین دولتمردان ما در ماه‌های سرنوشت ساز اخیر باید به اروپا بفهمانند که اگر می‌خواهند برجام نیز به سابقه‌ قراردادهای منحله‌ ناشی از بی‌حالی و بی‌تحرکی و انفعال اروپا اضافه نشود و اتحادیه اروپا پس از پیمان آب و هوایی و تجارت دو سوی اطلس، این بار در قضیه‌ هسته‌ای مغبون دلقک نورسیده آمریکا نگردد؛ باید با احترام همه جانبه به ایران به عنوان قدرت واقعی و غیرپوشالی خاورمیانه و اظهارنظر نکردن در شئون دفاعی، حقوق معطله ایران در برجام را سریع تأدیه کرده و کم‌کاری‌های آمریکا را نیز جبران کند.