قدس آنلاین- در زمینه تولید برنامه‌های فرهنگی و هنری برای کودک و نوجوان همواره بحث بر سر الگوسازی، آن هم در تولیدات انیمیشن مطرح بوده است؛ اینکه مخاطبان این گروه با استفاده از زبانی مفرح و سرگرم‌کننده در مواجهه با آثار انیمیشن به مصادیق و الگوهای رفتاری و تربیتی متوسل شده و با استفاده از آن‌ها سعی کنند که به مجموعه‌ای از صفات نیک انسانی نائل شده و خود را به آن‌ها مسلح کنند.  

بدیهی است که انیمیشن‌سازی مطلوب‌ترین شکل الگوسازی برای کودک و نوجوان در قالب برنامه‌های فرهنگی و هنری می‌باشد. انیمیشن‌سازی به عنوان ظرفی مناسب می‌تواند مجموعه‌ای از چیزهایی که قرار است به عنوان شیوه و راه و رسم تربیتی به فرزندان خود منتقل کنیم را در اختیارمان می‌گذارد.

این‌گونه ساخته‌ها همیشه و در همه دنیا به عنوان یک اصل مورد توجه برنامه‌سازان بوده و حتی آن دسته از تولیدکنندگان و برنامه‌سازان که نیاتی شوم (مثل فروپاشی ارکان خانواده) را هم در نظر دارند، در استراتژی خویش از این ابزار به منظور همراهی مخاطبان خود استفاده می‌کنند.

اما متأسفانه در کشور ما به خاطر نگاه نادرست مسئولان و صاحب‌نظران به این قضیه، خیلی سهل‌انگارانه به این ابزار بزرگ نگاه شده و نه‌تنها حمایتی از این تولیدات نمی‌شود که به قول مدیر خانه پویانمایی انقلاب اسلامی، حتی همین گروه‌های تولیدکننده هم در حال فروپاشی هستند.

محمدامین همدانی؛ مدیر خانه پویانمایی انقلاب اسلامی که تهیه‌کنندگی و کارگردانی سریال‌های انیمیشن «ساختمان گل‌ها»، «تندر»، «راز جنگل» و انیمیشن موفق «فهرست مقدس» را در کارنامه هنری خود دارد؛ با ابراز نگرانی از وضعیت تولیدات انیمیشن در کشورمان، گفت: انیمیشن زبان ارتباط برقرارکردن با نسل آینده کشور است و ما زمانی که در مورد نسل آینده صحبت می‌کنیم، داریم از یک برنامه استراتژیک صحبت می‌کنیم یعنی ما با انیمیشن در حال تجربه‌ ارتباط‌گرفتن با آینده هستیم.

انیمیشن کالای لوکس نیست

متأسفانه در کشور ما تفکری درستی درباره انیمیشن وجود ندارد و به این ابزار کاربردی صرفاً به چشم یک کالای لوکس فرهنگی نگاه می‌شود، به شکلی که مسئولان ما در هر زمانی که بودجه اضافی داشته باشند و جای دیگری به آن بودجه نیازی نباشد، مبلغی را به انیمیشن اختصاص می‌دهند.

اما من می‌گویم که انیمیشن باید در متن اولویت‌های استراتژیک نظام قرار بگیرد زیرا اگر به اهمیت این زبان گفت‌وگو با نسل آینده پی ببریم، متوجه می‌شویم که ما داریم درباره یک ابزار بزرگ رسانه‌ای صحبت می‌کنیم که حقیقتاً کارکرد دارد و صرفاً یک کالای لوکس نیست.

وی افزود: ما در کشور بالغ بر ۴۰۰ تیم تولید انیمیشن داریم اما متأسفانه این تیم‌ها بر اساس تعداد سفارش ها و تولیداتی که دارند، با هم ادغام شده‌اند و حتی برخی از این‌ها از بین رفته‌اند. از سال ۹۳ به بعد هم که اوضاع مالی صداوسیما به عنوان یکی از سفارش‌دهنده‌های اصلی انیمیشن با مشکل مواجه شد، وضعیت مالی انیمیشن خیلی خراب‌ترشد.

مشکلی که انیمیشن کشور ما دارد، این است که تقریباً هیچ سرمایه‌گذار یا خریدار یا حتی چرخه اقتصادی فروش خصوصی ندارد چون تقریباً همه شبکه‌های ما غیرخصوصی هستند. در نتیجه، زمانی که صداوسیما با مشکل مالی مواجه شد، گویی که انیمیشن مادرش را از دست داد.

این کارگردان افزود: البته بعد از صداوسیما، سازمان‌هایی مثل اوج در این حوزه سرمایه‌گذاری کردند و به خروجی‌های خوبی هم رسیدند ولی این تعداد را که جمع کنید، اصلاً به عدد قابل توجهی نمی‌رسید. صداوسیما مجموعه‌ای بود که در گذشته تعداد قابل توجهی انیمیشن تولید می‌کرد و الآن فقط پخش‌کننده است  و به تبع کم‌پول‌شدنش و اولویت‌هایی بالاتری که دارد، از انیمیشن کاسته است.

بی‌پولی مشکل‌سازشده است

از آن طرف، مرکز صبا یکی از مهم‌ترین بازوان صداوسیما برای سفارش انیمشین بوده است که در سال‌های گذشته فقط در حد اینکه حقوق کارکنانش را پرداخت کند، هزینه کرده و این قضیه باعث شده است که تمام آن تیم‌هایی هم که به او متصل بودند، با مشکلات جدی مواجه شوند. تا جایی که عده خیلی زیادی از نوابغ انیمیشن جذب مراکز خارج از کشور شدند.

همدانی ادامه داد: تا زمانی که این چرخه اقتصادی درست نشود و آن سفارش مستقیم دولتی به روال سابق برنگردد، ما از ابزار بسیار بزرگ انیمیشن غافل خواهیم بود و در این میان، کودکان و نوجوانان ما از این قضیه آسیب می‌بینند. این در حالی است که این ابزار مرزی نمی‌شناسد و همان‌طور که الآن می‌تواند آسیب‌زننده باشد، در صورت حمایت می‌تواند محل فرصت باشد. چون زمانی که شما انیمیشنی تولید می‌کنید، (برعکس مستند و فیلم زنده) چون هیچ مرزی نمی‌شناسد، در هر جایی می‌توانند حس کنند که برای همان‌جا تولید شده است. این از مزیت‌های رقابتی این ابزار رسانه‌ای است که می‌تواند کار را بین‌المللی کند و برای صدور پیام انقلاب کارکردی هجومی داشته باشد. ولی من حس می‌کنم که ما الآن حتی در مرحله دفاعی هم هنوز متوجه ارزش انیمیشن نشده‌ایم.

کارگردان «فهرست مقدس» در توضیح اینکه به خاطر قابلیت‌های انیمیشن همیشه این نگرانی وجود داشته که بتواند رقیب سرسختی برای فیلم‌های سینمایی باشد، گفت: انیمیشن همیشه سهمی در جدول فیلم‌های پرفروش اکران‌شده در سطح دنیا دارد که این نشان می‌دهد که در دنیا جایگاهش را پیدا کرده و به‌صورت خیلی جدی به آن نگاه می‌شود. این اطمینان وجود دارد و تجربه نشان داده که هر زمان انیمشنی اکران شده است، توانسته مخاطبان را به سینما بازگرداند. اما در کشور ما به ‌این شکل است که همیشه کسانی این نگرانی را داشته‌اند که مبادا انیمیشنِ نوپا بخواهد بازار فیلم‌های دیگر را کساد کند. در حالی که اتفاقاً انیمیشن این قابلیت را دارد که می‌تواند با جمع‌آوری سبدی از مخاطبان، خیلی از کسانی که در حالت عادی به سینما نمی‌آیند را راهی سالن‌های سینما کند و دقیقاً به همین خاطر این قضیه می‌تواند برای سینمادارها نیز خیلی جذاب باشد. چون انیمیشن به خاطر هوادارانی که دارد، می‌تواند خانواده را به تبع بچه‌ها به سینما بیاورد. این نه‌تنها هیچ هراسی برای سینمای زنده ما ندارد بلکه می‌تواند برای کل سبد سینمای ما وعده جداگانه و خوبی از چیزی که الآن هست را فراهم کند.

وی اضافه کرد: من تصور می‌کنم که اگر ما به انیمیشن با یک نگاه واقع‌بینانه و حتی فرصت‌طلبانه نگاه کنیم، با ابزاری مواجه می‌شویم که از همه جهات (اقتصادی، فرهنگی، استراتژیک و...) کارکردهای بزرگی دارد. در غیر این صورت، مطمئنا در آینده، خیلی بدتر از امروز باید بنشینیم و به نتیجه بدی که در انتظار انیمیشن خواهد بود تأسف بخوریم؛ اینکه چرا خیلی زودتر از این‌ها به فکرش نبوده‌ایم. ما در سال گذشته فقط یک انیمیشن موفق داشته‌ایم در حالی که این نیاز وجود دارد که هر سه چهار ماه یک بار این موفقیت‌ها تکرارشود.