قدس آنلاین- پس از اعلام استراتژی جدید ترامپ علیه ایران و اعلام عدم پایبندی ایران به برجام، برخی از سیاسیون و رسانه‌ها گسترش روابط اقتصادی با اروپا را، راه حل نرسیدن ترامپ به خواسته‌هایش و حفظ برجام دانستند. البته ترامپ با افزایش روابط اقتصادی ایران با اروپا مخالفتی ندارد و در این رابطه می‌گوید: «نسبت به تجارت کشورهایی چون آلمان و فرانسه با ایران اعتراضی نیست و آنها به روابط خود با ایران ادامه دهند.» رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا نیز پیش از ترامپ گفته بود: «کشورش قصد ندارد معاملات تجاری اروپا با ایران را به هم بزند.»۱ اما نکته اینجاست که با توجه به سیاست‌های تحریمی آمریکا و سازوکار برجام، ایجاد رابطه اقتصادی با اروپا تحت شرایط خاصی امکان پذیر است و تجربه نزدیک به ۲ سال پس از برجام نیز ثابت می‌کند که اروپائیان برای ایجاد ارتباط شرایط زیر را اعمال می‌کنند:
با توجه به برگشت پذیر بودن تحریم‌ها و جدیت آمریکا در اعمال تحریم‌ها و گفته آمریکا مبنی بر اینکه در صورت بازگشت تحریم‌ها، شرکت‌های خارجی باید در مدت ۶ ماه تسویه حساب کنند و از ایران بروند، شرکت‌های اروپایی برای ورود به ایران قطعاً محتاطانه عمل می‌کنند و علاوه بر شرط گذاری برای ایران، اقدام به کسب اجازه از آمریکا برای حضور در ایران می‌کنند، چرا که یک شرکت فعال و بزرگ اقتصادی در دنیا حاضر به ضرر دادن برای انجام یک پروژه در ایران نیست، بنابراین برای اینکه در انجام یک مشارکت اقتصادی ضرر نکند از قواعد آمریکا و تحریم‌های این کشور پیروی می‌کند تا ضرر نبیند. بخصوص که در این مدت مشاهده کرده است که حتی پس از برجام بانک سن پائولی ایتالیا، شرکت ZTE چین یا سایر شرکت‌ها به علت تخلف از تحریم‌های آمریکا علیه ایران به این کشور جریمه پرداخت کرده‌اند و آمریکا نشان داده است که در اعمال تحریم‌هایش جدی است. نتیجه این عوامل این است که شرکت‌ها حاضر نمی‌شوند بدون اجازه آمریکا به ایران بیایند و این آمریکاست که مشخص می‌کند که چه شرکتی در چه حوزه‌ای وارد همکاری اقتصادی با ایران شود. نمونه این موضوع عدم اجازه آمریکا به شرکت‌های ایتالیایی برای حضور در فاز ۱۱ پارس جنوبی و اجازه دادن به توتال برای حضور در این حوزه است۲. همین موضوع نیز باعث شده تا رئیس توتال اعلام کند در صورت تصویب تحریم‌های یکجانبه جدید از سوی آمریکا علیه ایران، این شرکت خود را با این تحریم‌ها منطبق می‌کند. ۳ در واقع اولین شرط حضور اروپاییان و شرکت‌های اروپایی برای حضور در ایران، عبور از کانال اقتصادی است که آمریکا تعیین می‌کند.
شرط بعدی حضور اروپائیان در ایران حل نگرانی آنها در مورد شرکت‌های داخلی همکاری‌کننده با آنها و مسائل بانکی مربوط به آن است. یکی از مسائلی که قطعاً شرکت‌های اروپایی برای حضور در ایران به آن توجه می‌کنند، شرکت‌های داخلی است که با آنها مشارکت دارند. این موضوع بخصوص بعد از تحریم کاتسا نیز به اوج خود می‌رسد. شرکت‌های اروپایی برای حضور در ایران به این نکته توجه می‌کنند که هیچ یک از شرکای آنها در داخل کشور نباید کوچک‌ترین ارتباطی با نهادهای تحریمی داشته باشد، چرا که وجود چنین شریکی هم ریسک قرار گرفتن شرکت اروپایی در لیست تحریم را به همراه دارد و هم مشکلات بانکی جهت انجام امور را به علت حضور مرتبطین با نهادهای تحریمی در پی دارد. این موضوع با اعمال تحریم کاتسا و اعمال تحریم‌های تروریستی علیه سپاه پاسداران و وابستگانش بسیار جدی‌تر می‌شود. چرا که براساس کاتسا هرگونه ارتباط (حتی بشردوستانه) با افراد تحریمی موجب قرار گرفتن آن شرکت یا نهاد در لیست تحریم می‌شود و هیچ شرکت اروپایی حاضر نمی‌شود برای حضور در ایران ریسک قرار گرفتن در لیست تحریم را بپذیرد. بنابراین حتی شرکت‌های خصوصی که شاید تنها یک پیچ برای صنعت موشکی ایران فراهم کنند یا با نهادی مثل قرارگاه خاتم الانبیا ارتباط داشته باشند دیگر نمی‌توانند با شرکت‌های اروپایی همکاری کنند. چرا که شرکت‌های اروپایی تنها در صورت قطع همکاری شرکت ایرانی با نهادهای تحریمی حاضر به همکاری با آنها می‌شوند. بنابراین شرط دوم حضور اروپائیان در ایران خارج شدن تمامی شرکت‌های داخلی که با افراد تحریمی (مانند سپاه، وابستگانش و صنعت موشکی) همکاری دارند از شراکت و کسب سود همکاری با اروپائیان است.
بنابر شرایط گفته شده، نتیجه روی آوردن به اروپا در اقتصاد برای خنثی کردن نقشه ترامپ، عملاً همان پیاده کردن استراتژی ترامپ است. به همین دلیل ترامپ مانع همکاری اروپایی‌ها با ایران نیست. آمریکا می‌داند که اولاً حضور اروپایی‌ها در ایران از کانال اقتصادی خود آمریکا می‌گذرد و این خود اهرم فشاری است علیه ایران که با تهدید کردن ایران به اعمال تحریم جدید و خروج شرکت‌های اروپایی، از ایران امتیاز بگیرد. شاهد این مدعا نحوه حضور توتال در ایران است، این شرکت که ابتدا با هماهنگی و اجازه آمریکا وارد ایران شد، سپس امضای نهایی قرارداد را منوط به تمدید توقف تحریم‌ها از سوی آمریکا کرد، پس از آن این شرکت اعلام کرد در صورت تصویب تحریم‌های جدید آمریکا خود را با تحریم‌های آمریکا منطبق می‌کند۴ و برای این کار دفتری نیز در واشنگتن تأسیس کرد۵ و اکنون نیز اجرای مرحله اول قرارداد را به بعد از تصمیم کنگره در مورد تحریم‌های ایران موکول کرده است۶.
ثانیاً آمریکا می‌داند که حضور اروپایی‌ها در ایران باعث می‌شود کسانی که از نگاه آمریکا نامطلوب محسوب می‌شوند و به صنعت دفاعی و موشکی یا نهادهای زیرمجموعه سپاه کمک می‌کنند، مجبور شوند بین دو گزینه همکاری اقتصادی با اروپایی‌ها و قطع همکاری با نهادهای تحریمی (سپاه، صنایع موشکی و...) یکی را انتخاب کنند. در نتیجه به علت محاسبات اقتصادی برخی شرکت‌ها قطع همکاری با سپاه و سایر نهادهای تحریمی را انتخاب می‌کنند و منافع خود را در همکاری با اروپایی‌ها می‌بینند. بنابراین، علاوه بر شرکت‌های اروپایی، شرکت‌های داخلی همکار با آنها نیز منفعت خود را در کنار زدن نهادهای تحریمی از اقتصاد می‌بینند و این عملاً پیاده شدن استراتژی ترامپ در ایجاد فشار به صنعت موشکی و سپاه برای گرفتن امتیاز از ایران در این موضوعات است.
پی نوشت:
۱- http://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-۳۳۰۴۴۳۴
۲- http://tn.ai/۱۴۵۹۳۹۰
۳- http://www.reuters.com/article/us-iran-nuclear-total/totals-ceo-says-will-try-to-move-ahead-with-iran-gas-project-idUSKBN۱CM۲LR
۴- mehrnews.com/news/۴۱۱۸۲۴۰/
۵- http://tn.ai/۱۵۶۴۰۷۱
۶- mehrnews.com/news/۴۱۲۶۸۴۶/
منتشر شده در ویژه نامه روایت امروز روزنامه قدس
نظر شما