قدس آنلاین- تاکنون در مورد نشر و مشکلات مربوط به آن بسیار نوشته‌ایم. اگر مسائل مربوط به نشر کتاب با مشکلات کمتری مواجه شود، موضوع کتاب و کتابخوانی که تقریباً همه نویسندگان و مؤلفان از آن با عنوان «بحران» یاد می‌کنند،
امروز پای صحبت‌های ناشری نشسته‌ایم که با توجه به همه مسائل و مشکلات مربوط به نشر، نزدیک به ۵۰ سال است که در شیراز به فعالیتش در حوزه نشر کتاب ادامه می‌دهد.
داریوش نویدگویی مؤلف و مسئول انتشارات «نویدشیراز» است. این ناشر تا به حال ۱۹ بار به عنوان ناشر برتر انتخاب شده است و توانسته نشان مفاخر ایران را هم از آن خود کند.
نویدگویی امروز از تجربیاتش در حوزه نشر، مشکلات ناشران شهرستانی و پیشنهادهایش برای بهبود اوضاع فعلی نشر صحبت کرد. گفت‌وگوی ما با این ناشر موفق را بخوانید.
شاید به نظر برسد که مهم‌ترین مشکل ناشران شهرستانی مسئله توزیع کتاب است. آیا مسئله مهم‌تری برای این ناشران وجود دارد؟
شاید در نگاه اول به نظر بیاید که ناشر شهرستانی فقط مشکل توزیع دارد اما واقعیت چیزی بیشتر از این مسائل است. مثلاً مشکلات چاپخانه‌دارهای شهرستانی از چاپخانه‌داران تهرانی بیشتر است زیرا امکانات فنی و نیروی متخصص در تهران بیشتر است. مثلاً تصور کنید چاپخانه‌دار تهرانی حتی اگر در نیمه‌شب مشکلی برایش پیش بیاید، به‌راحتی مشکلش را برطرف می‌کند اما به دلیل عدم نیروی متخصص در شهرستان‌ها، برای ناشر شهرستانی چنین امکانی وجود ندارد.
ناشر شهرستانی باید کاغذ را از تهران بخرد که همه این‌ها هزینه دارد. غیر از این‌ها، مراحل مختلف چاپ را هم در نظر بگیرید که همه آن‌ها هزینه‌بر است. با همه این‌ها، بعد از چاپ کتاب بحث توزیع آن مهم‌ترین مسئله‌ای است که ما سال‌هاست با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم.
البته توزیع مسئله‌ای است که ناشران در سطح کشور با آن مواجه هستند و برای ناشران شهرستانی این مشکلات چندبرابر می‌شود. در جلسات با ناشران سراسر کشور دریافتیم که حتی ناشران حرفه‌ای هم از سیستم ضعیف و سنتی توزیع کتاب در ایران رنج می‌برند.
با اینکه مسئله توزیع، مشکل مشترک همه ناشران است چرا تاکنون عزمی برای رفع آن وجود نداشته است؟
چون مسئله‌ای است که با همکاری بخش‌های دولتی و خصوصی امکان‌پذیر است. ببینید! وقتی ناشر تهرانی می‌گوید انبارهایش پر از کتاب‌هایی است که منتشر کرده و به دست کتابفروشان نرسیده، پس ما ناشران شهرستانی چه بگوییم؟ در حال حاضر ناشران تهرانی به خاطر سیستم بیمار توزیع، کتاب‌ها را افست منتشر نمی‌کنند بلکه با تیراژ محدود و به‌صورت دیجیتال منتشر می‌کنند و کتاب‌ها فقط در سطح تهران پخش می‌شود. ناشران تهرانی با انتشار دیجیتال کتاب به نوعی خواسته‌اند با این سیستم بیمارگونه مبارزه کنند اما ناشران شهرستانی باید با این چرخه معیوب توزیع چه کنند؟
مهم‌ترین مشکل توزیع، نگاه سنتی به آن است.
من همیشه گفته‌ام تا زمانی که کتاب‌ها به شیوه سنتی ۸۰ سال پیش و در کارتون سیگار توزیع شوند، مشکل توزیع برطرف نخواهد شد. کتاب‌هایی که ناشران شهرستانی توزیع می‌کنند، در کارتون های بزرگ سیگار بسته‌بندی می‌شود یعنی یک کالای فرهنگی به‌صورت کاملاً غیرفرهنگی بسته‌بندی می‌شود! یک کالای فرهنگی در حال تبلیغ یک کالای غیرفرهنگی برای کتابفروشان فرستاده می‌شود. کتاب‌ها گاهی در مسیر خراب می‌شوند و از شکل و حالت اصلی خود خارج می‌گردند.
به عنوان یک ناشر حرفه‌ای پیشنهاد شما برای اصلاح مسئله توزیع کتاب بویژه توزیع کتاب‌های ناشران شهرستانی چیست؟
زمانی که اداره ارشاد به ناشران یارانه کاغذ می‌داد، عده‌ای از ناشران به مسئولین وقت نامه‌ای نوشتیم و از آن‌ها خواستیم به جای یارانه با حمایت دولت (و نه نظارت)، چند کانتینر تهیه شود و با قراردادن تهران و چند شهر در شمال و جنوب و شرق و غرب به عنوان مرکز، کتاب‌ها به وسیله کانتینر به همه کتابفروشی‌های کشور و حتی روستاها ارسال شوند. این کانتینرها کتاب‌ها را از همه ناشران بگیرند و آن‌ها را به همه کتابفروشی‌های سراسر کشور برسانند. به این صورت یک چرخه توزیع علمی و فنی ایجاد می‌شود که اگر ناشران با آن همگام شوند، مشکلات توزیع به‌تدریج حل می‌شود.
یکی از مسائل مهمی که ناشران شهرستانی با آن مواجه هستند، عدم اطمینان مؤلفان شهرستانی به این ناشران است. معمولاً می‌بینیم که آثار نویسندگان و شاعران فعال در شهرستان را ناشران تهرانی منتشر می‌کنند. این عدم اطمینان چه ضربه‌ای به کار ناشران شهرستانی زده است؟
نویسندگان حق دارند چون ناشران غیرحرفه‌ای زیادی در تهران و شهرستان‌ها مشغول به کار هستند. در استان فارس بیش از ۲۰۰ ناشر مجوز نشر دارند اما فقط ۱۰ تای آن‌ها فعال هستند و به طور مرتب کتاب منتشر می‌کنند. وقتی ناشری به جزئیات تولید کتاب آگاهی نداشته باشد و کاغذ و زینک را نشناسد، کتابی منتشر می‌کند که کیفیت چاپی خوبی ندارد. مؤلف هم در این شرایط به ناشر شهرستانی اطمینان نمی‌کند. این مسئله باعث می‌شود شاعران و نویسندگان رغبتی به انتشار کتابشان در شهرستان نداشته باشند و بروند سراغ ناشران مطرح تهرانی. همان‌طور که می‌بینیم، فقط چند ناشر خوب کتاب شاخص منتشر می‌کنند زیرا بقیه ناشران واقعی نیستند و در تولید کتاب، حرفه‌ای عمل نمی‌کنند. البته من با این مشکل مواجه نیستم و با نویسندگان، مؤلفان و شاعران ارتباط خوبی دارم و خوشبختانه به نشر من اعتماد دارند.
مسئله دیگری که در شهرستان‌ها وجود دارد، برگزاری نمایشگاه‌های استانی است. شما با برگزاری این نمایشگاه‌ها موافق هستید؟
با برگزاری نمایشگاه‌های استانی به شیوه فعلی موافق نیستم. نمایشگاه استانی توسط واسطه‌هایی برگزار می‌شود که نه انگیزه‌ای برای خدمت فرهنگی دارند و نه برای نام مؤسسه خود احترام قائل هستند. عده‌ای هم به دنبال برگزاری نمایشگاه نیستند بلکه می‌خواهند فروشگاه بزرگی با غرفه‌های زیاد راه‌اندازی کنند.
نظر شما