قدس آنلاین- روز سه شنبه مهلت کنگره آمریکا برای اعلام نظر درخصوص توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ پایان یافت و این گونه عنوان شد که کنگره اجازه خواهد داد فرصت تعیین شده برای وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران بدون هیچ گونه اقدام تقنینی سپری شود و بدین ترتیب، تصمیم گیری ایالات متحده درباره برجام دوباره به دونالد ترامپ رئیس جمهور این کشور واگذار شد.
دو ماه پیش بود که ترامپ از تأیید پایبندی تهران به توافق هسته‌ای خودداری کرد. این اقدام جنجالی وی به کنگره آمریکا مهلتی ۶۰ روزه داد تا در مورد وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران تصمیم بگیرد، زیرا رئیس جمهور آمریکا از جانب برخی مشاورانش توجیه شده بود که هزینه اعلام خروج کشورش از توافق هسته‌ای- حتی به بهانه پایبند نبودن ایران- اقدام کم هزینه‌ای نخواهد بود و از همین باب تلاش کرد که هزینه آن را بر دوش کنگره بیندازد، اقدامی که البته با تصمیم روز سه شنبه کنگره تقریباً ناکام ماند.
این اما تمام تحولات جدید در خصوص برجام نیست. همزمان با اعلام نظر کنگره، وزیر خارجه انگلیس هم به ایران آمد و یکی از محورهای گفت‌وگویش با مقامات ایرانی، توافق هسته‌ای بود. در همین دیدارها بود که بوریس جانسون از علی لاریجانی شنید که: «شما پس از تصویب برجام اقدام جدی برای همکاری اقتصادی انجام ندادید، در حالی که برخی کشورهای اروپایی تلاش بسیار بیشتری کردند حتی شما مشکل بانکی سفارت ایران در لندن را هم حل نکرده‌اید».
این موضع نسبتاً تند رئیس مجلس درباره عملکرد اروپا در برجام، درحالی که هنوز خاطره تصویب ۲۰ دقیقه‌ای آن در مجلس و با نقش آفرینی ویژه لاریجانی در اذهان مانده است، موضوعی نیست که به سادگی بشود از آن عبور کرد.
از همان هنگام که موضع انتقادی رئیس جمهور جدید آمریکا نسبت به این توافق آشکار شد، حامیان برجام در ایران و بویژه مقام‌های وزارت خارجه تلاش کردند سر زلف برجام را به اروپا گره بزنند و اساساً نقش آمریکا در بهره مندی ایران از توافق هسته‌ای را بسیار کم و ناچیز جلوه دهند. اگرچه هیچ گاه پاسخی به این سؤال ندادند که چرا میزان جلسات دوجانبه ظریف و کری در ایام مذاکرات هسته‌ای از مجموع جلسات وزیر خارجه کشورمان با همتایان دیگرش در ۱+۵ بیشتر بوده است! اما به هر حال، اعتدالیون چاره‌ای نداشتند جز اینکه برای طفل برجام، دایه‌ای پیدا کنند. اگرچه در ابتدا اروپایی‌ها، خود را در کنار آن‌ها و در مقابل اقدامات ترامپ نشان دادند، اما شواهد جدید از آن حکایت دارد که گویا اروپا هم دارد ساز خود را برای رئیس جمهور آمریکا کوک می‌کند و ماه عسل برجامی ایران و اروپا رو به پایان است. از حدود ۲۰ روز پیش که آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی از ضرورت شفاف‌تر شدن عملکرد ایران درخصوص یکی از بندهای برجام (بازرسی از تأسیسات نظامی) سخن گفت، می‌شد حدس زد که صفحه شطرنج رو به تغییر است. در همین ایام، برخی مقامات دیگر اروپا هم مواضعی اتخاذ کردند که همسویی بیشتری نسبت به قبل با نگاه و رویکرد ترامپ داشت. اما شاید جدی‌ترین موضع در این باره سخنان دو روز پیش فدریکا موگرینی در نشست پارلمان اروپا باشد که به قول خودش از یک راز پرده برداشت: «در بخش مقدمه این توافق ۱۰۴ صفحه‌ای، نه در یکی از بندهای آن- من الان آن را حفظ شده‌ام- یک ارجاع در حد یک نیم‌جمله با این مضمون وجود دارد؛ این توافق می‌تواند مسیر را برای نوع دیگری از تعامل یا تعاملی سازنده‌تر در منطقه فراهم کند و زیربنای آن را ایجاد کند. آن جمله- شاید الان دارم یک راز را افشا می‌کنم- به درخواست ایران گنجانده شد.». در همین چارچوب، این بخش از سخنان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در همان جلسه هم قابل توجه است: «ما اروپایی‌ها با آمریکا دغدغه و نگرانی‌های مشترکی داریم، از جمله در ارتباط با وضعیت منطقه و برنامه موشک‌های بالستیک ایران که با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل در تناقض است. از این رو، ما همچنان مصرانه خواهان اجرای برخی تحریم‌های هدفمند و محدودیت‌ها [علیه ایران] هستیم».
برای کسانی که در ماه‌های اخیر مواضع موگرینی را دنبال کرده باشند، بی‌گمان این تغییر لحن و نگاه و نزدیک شدن آن به دیدگاه‌های مقام‌های تندور آمریکا قابل لمس است. پیش از این، برخی کارشناسان داخلی و خارجی عنوان می‌کردند، در موضوع برجام نباید تفاوتی بین اروپا و آمریکا قائل شد و در نهایت این دو به دلیل منافع مشترک بسیار، به یکدیگر نزدیک خواهند شد و عایدی برای ایران نخواهد داشت.
واقعیت‌های صحنه، گویا یک بار دیگر برای خوش خیالان غرب باور عبرتی به دنبال دارد.