قدس آنلاین- بحث «تصوف» و صوفی‌گری در تاریخ ایران و اسلام جایگاه مهمی دارد و در طول تاریخ، فرقه‌های متعدد و زیادی ظهور و افول کرده‌اند که هر یک دارای اعتقادات خاص خود و البته مشترکاتی با دیگر فرقه‌ها و حتی مذاهب دیگر بوده‌اند. شاید در مسیر تاریخ برخوردها و اصطکاک‌هایی بین این مذاهب و فرقه‌ها رخ داده باشد اما هیچ‌گاه چنین افتراق‌هایی نباید موجب خدشه به وحدت و امنیت ملی کشورمان شود.
اما آنچه در روزهای گذشته در تهران رخ داد و حمله ناجوانمردانه عده‌ای آشوبگر به نیروهای انتظامی و به شهادت رساندن مظلومانه جوانانی که فرزندان همین آب و خاک و مدافعان نظم و امنیت کشوری هستند، خلاف منطق انسانی و الهی است و شکی نیست که معتقدان به هیچ مذهب و مرام و مسلکی نیز چنین حرکت‌هایی را تأیید نمی‌کنند.
درباره ماجرای روز دوشنبه تهران زوایای جالبی را روشن می‌کند و این احتمال را قوت می بخشد که باز هم در یک ماجرای امنیتی، سررشته داستان به خارج از مرزها برگردد. جایی که عده‌ای در اتاق‌های فکر نشسته‌اند و با نوشتن سناریوهای دقیق و اجرای آن به کمک عده‌ای از عوامل اجیر شده داخلی، سعی در ناامن کردن فضای کشور با پنهان شدن پشت شکاف های فرقه ای و مذهبی دارند.
گنابادیه؛ یکی از فرقه های نعمت اللهی
در این زمینه دکتر حمید اعرابی پژوهشگر و مدرس دانشگاه با اشاره به فرقه دراویش گنابادی منشعب شده از سلسله دراویش نعمت‌اللهی هستند، به خبرنگار قدس می‌گوید: نعمت‌اللهی‌ها شاخه‌های مختلفی دارند که اتفاقاً تفاوت‌های عقیدتی و عملی زیادی هم بین آنها دیده می‌شود و نباید آنها را کنار یکدیگر قرار داد. مثلاً فرقه مونس علیشاهی که پیروان زیادی هم ندارد دارای قطبی به نام دکتر جواد نوربخش هستند که در خارج از کشور است و دارای پرونده‌های اخلاقی هم می‌باشد. اما فرقه گنابادی که این روزها بحث آنها مطرح است تقید آنها به ظواهر شرعی از بقیه فرقه‌ها است و حتی بسیاری از احکام فقهی را نیز مطابق با فقه شیعه دوازده امامی انجام می‌دهند؛ مثلاً سماع و غنا را ممنوع می‌دانند و استعمال تریاک از نظر آنها حرام است. اگرچه به گذاشتن شارب اعتقاد دارند.
دکتر اعرابی تأکید می‌کند: فرقه گنابادی به طور کلی افرادی آرام و طرفدار حضور در جامعه و فعالیت‌های عمومی اجتماعی و سیاسی هستند اما در کنار برخی اشتراکاتی که بیان شد، پاره‌ای از عقاید آنها محل تأمل است و برخی نظریات و رفتارهای آنها نیز انحرافی تلقی می‌شود. اینها در احکامشان قائل به «عُشریه» هستند که برخی آشکارا و برخی تلویحاً آن را جایگزین وجوهات شرعی مانند خمس و زکات می‌دانند. عشریه یعنی یک دهم مال که به «قطب» داده می‌شود تا او به صلاحدید خود هزینه کند. این موضوع فاقد هرگونه دلیل نقلی است و در اسلام جایگاهی ندارد. انحراف دیگر مسئله لزوم در نظر داشتن صورت مرشد یا قطب در هنگاه ذکر گفتن و مناسک مذهبی از جمله نماز است که از نظر اسلام و علمای شیعه کاملاً مردود است و می‌تواند شرک به حساب آید.
برخی عقاید انحرافی
این مدرس دانشگاه با اشاره به یک عقیده انحرافی دیگر می‌گوید: نوع نگاه این فرقه که البته در بسیاری فرقه‌های دیگر صوفیه نیر دیده می‌شود مسئله پرستش و عبادت حق تعالی است. آنها می‌گویند فرد عابد در هر جای جهان به هر شکلی عبادت می‌کند و هر صورتی را می‌پرستد در واقع حق تعالی را عبادت می‌کند و برای این منظور به شعری از شیخ محمود شبستری و تفسیر مهم خودشان «بیان‌السعاده» نوشته سلطان علیشاه گنابادی استناد می‌کنند و بدین ترتیب بین مباحث تکوینی و تشریعی خلط می‌کنند که توضیح آن، مجال وسیع‌تری را می طلبد. همچنین به انحراف بزرگ دیگری هم می‌توان اشاره کرد که غلو در مقام «قطب» است. تعظیم در برابر قطب و دست‌بوسی و پابوسی و عرض حال در برابر وی و اظهار حاجت کردن و برخی احکام فرعی و اصلی دیگر از جمله غسل تشرف و... از دیگر نکات قابل اشاره در این حوزه است که فاقد پشتوانه نقلی و عقلی است و اصرار آنها بر چنین مناسکی از جمله نوع خاص مصافحه و... باعث جدا شدن آنها از مذهب راستین شیعه دوازده امامی می‌شود که به هیچ روی موجه نیست.
فردی به نام ملاعباسعلی کیوان ملقب به منصور علیشاه که از بزرگان فکری گنابادیه است نیز در انتقاد به موروثی بودن قطبیت در این فرقه، در سال ۱۳۴۵ آب توبه بر سر می‌ریزد و از آنها جدا می‌شود و آثار زیادی در نقد آنها نوشته که به کتاب‌های «رازگشا» و «بهین‌سخن» می‌توان اشاره کرد. در این کتاب‌ها نقدهای مبنایی به سلسله گنابادیه مطرح شده است.
تاریخچه مختصر فرقه نعمت اللهی
حجت‌الاسلام داود کمیجانی نویسنده کتاب «تصوف در اسلام» و کارشناس ادیان و مذاهب نیز چندی پیش در گفت و گو با «فارس» گفت: فرقه «نعمت اللهی»، فعال‌ترین فرقه تصوف در ایران است، مؤسس آن «نورالدین نعمت الله ولی» اهل حلب و مرید ابوعبدالله یافعی حنفی مذهب بود و پس از او به عنوان خلیفه به تبلیغ تصوف پرداخت، وی در دوران سلطنت «تیموریان» به ایران آمد و فرقه نعمت اللهیه را تأسیس کرد و با کمک‌های مالی اسکندر (نواده تیمور) و احمدشاه بهمنی(حاکم منطقه‌ای در هند) در اندک زمانی توانست مسلک خود را در منطقه وسیعی از ایران و شبه قاره هند گسترش دهد.
نویسنده کتاب «تصوف در اسلام» درباره مهم‌ترین ویژگی این فرقه گفت: تلاش برای حضور در عرصه سیاست و قدرت‌طلبی ویژگی قدیمی این فرقه است، سران این فرقه از همان ابتدای تشکیل، با زد و بند با حکومت‌های وقت و نفوذ در آنها تلاش زیادی کردند تا بتوانند بر سایر فرقه‌ها تصوف برتری یابند. آنان حتی در دروان پهلوی توانستند عده‌ای از درباریان را به گروه خویش وابسته سازند، از جمله عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار رضاخان و جنایتکار معروف، نصیری رئیس سازمان ساواک، سرتیپ پرورش و برخی دیگر از رجال عصر پهلوی جزو این فرقه بوده‌اند. رابطه سلطان حسین تابنده با محمدرضا پهلوی و برگزاری مراسم هر ساله جشن تولد شاه در بیدخت گناباد و حضور اعضای فرقه در راهپیمایی‌ها به نفع محمدرضا شاه پهلوی نشانگر ماهیت سیاسی این فرقه است.
حجت‌الاسلام کمیجانی تصریح کرد: اعتقادات این فرقه در خصوص ولایت، معنویت، شریعت، اجتهاد، بیعت، کشف و شهود و تکلیف، با دیدگاه‌های متداول اسلامی تفاوت‌های زیادی دارد.
اختلاف عقیده نباید باعث ایجاد ناامنی شود
در این زمینه حجت الاسلام دکتر یحیی جهانگیری سهروردی، مدیرکل ارتباطات علمی، بین‌المللی دانشگاه مذاهب اسلامی به خبرنگار ما می‌گوید: در کشور ما ادیان، مذاهب و فرقه‌های مختلف با صلح و صفا در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و با یکدیگر تعامل دارند. اقلیت‌های مذهبی مانند یهودیان، مسیحیان و زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی نماینده دارند و از این منظر هیچ‌کس نمی‌تواند ایران را به تضییع حقوق اقلیت‌ها متهم کند. چنین برچسب‌هایی که با اهداف سیاسی مطرح می‌شود به کشور ما نمی‌چسبد اما نکته‌ای که هست این است که در هیچ جای دنیا و در هیچ کشوری با مسائل امنیتی، ساده برخورد نمی‌شود. یعنی هر نظامی وقتی احساس کند برخی به دلایلی می‌خواهند امنیت یک کشور را مخدوش کنند، وارد میدان می‌شود و مقابله می‌کند.
این مبلغ بین‌المللی و کارشناس دینی می‌افزاید: در ماجرای دراویش نیز این نکته اهمیت دارد که برخی از منسوبین به این جریان بازیچه امنیتی دشمن شدند در حالی که همه می‌دانند در کشوری که حقوق اقلیت‌های غیرمسلمان رعایت می‌شود به طریق اولی حقوق فرقه‌ای که خود را شیعه می‌دانند نیز رعایت می‌شود اما اختلاف عقیده‌ها نباید باعث ایجاد ناامنی برای کشور شود تا دستگاه‌های تبلیغی دشمن بهانه آزادی بیان و حقوق اقلیت‌ها را دست‌آویزی برای هجمه سیاسی و فرهنگی علیه نظام اسلامی ما قرار دهند.
نظر شما