قدس آنلاین-او درباره اینکه بنیاد سعدی، اهدافی از قبیل افزایش تعداد گویشوران این زبان در جهان، توسعه حوزه نفوذ زبان فارسی در کشورهای مختلف و سایر اهداف مشابه را دنبال می‌کند، در پاسخ به اینکه در حال حاضر زبان فارسی در مقایسه با حدود ۱۰ زبان پر گویشور در جهان از چه جایگاهی برخوردار است، به مهر گفته بود: واقعیت این است که ما کار مقایسه‌ای، انجام نداده‌ایم؛ اینکه مثلاً زبان خودمان را با سایر زبان‌ها تطبیق دهیم و بگوییم فلان رتبه را در میان زبان‌های مختلف کسب کرده‌ایم! ضمن اینکه بنیاد سعدی کار خودش را تازه شروع کرده و با محدودیت‌های مالی مواجه است! بنیاد سعدی در شرایط خاصی از حیث منابع درآمدی دولت تشکیل شد و به آن میزان که بودجه مورد نیاز است، اعتبار در اختیار ما قرار نمی‌گیرد تا بتوانیم در یک رقابت به صورت شایسته شرکت کنیم.

ارزیابی حداد عادل از عملکرد بنیاد سعدی در گسترش زبان فارسی، این بوده که با نهایت صرفه‌جویی در اعتبارات تخصیصی، بنیاد سعدی موفق عمل کرده و نشانه‌ آن هم آثاری است که تألیف، تدوین و منتشر کرده است؛ کما اینکه اگر بودجه این بنیاد با بودجه مؤسسات خارجی مشابه در بعضی کشورهای دیگر که برای گسترش زبانشان فعالیت می‌کنند، مقایسه شود، تصدیق می‌کنید که هنوز راه درازی تا به وضع مطلوب، پیش روست.

به گفته رئیس بنیاد سعدی، بودجه این مجموعه یک بودجه حداقلی است و در چنین شرایطی، سعی شده تا با حداکثر صرفه‌جویی، بیشترین بهره‌وری را از این بودجه داشته باشیم با این حال، این بنیاد عهده‌دار آموزش و گسترش زبان فارسی در بیش از ۲۰۰ نقطه جهان است.

 باید هزینه می‌کردیم

امسال بودجه مصوب بنیاد سعدی با ۱۵ درصد افزایش نسبت به سال گذشته، بیش از ۱۲ میلیارد تومان است. رقمی ‌که به باور دکتر علی اشرف صادقی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای گسترش قلمروی زبان فارسی کافی نیست. او به خبرنگار ما می‌گوید: در این سال‌ها برای گسترش زبان فارسی بسیار کوتاهی کردیم و این مهم را نادیده گرفتیم. در تاجیکستان که کشوری فارسی زبان است، ترکیه مدارس ترک زبان دایر کرده است و تاجیک‌ها را برای آموزش زبان ترکی در دانشگاه‌های ترکیه بورسیه می‌کند تا به کشورشان بازگردند و زبان ترکی را آموزش دهند.

به گفته او، مدت‌هاست که فارسی زبانان را از مناطق مسلمان نشین هند که زبان فارسی در آنجا ریشه دیرینه داشته است، بیرون کرده‌اند و عربستان سعودی، زبان عربی را آموزش می‌دهد در حالی که ما باید برای گسترش زبان فارسی، هزینه می‌کردیم و بودجه می‌دادیم.

صادقی که نامش در میان اعضای هئیت امنای بنیاد سعدی قرار گرفته درباره عمکلرد این مجموعه توضیح می‌دهد: عضو هیئت امنای بنیاد سعدی هستم اما سال به سال آنجا نمی‌روم و اطلاعی از کم و کیف فعالیتشان ندارم، از آن‌ها هم عذرخواهی کردم که برای همکاری فرصت ندارم و دو سه سال است که به این بنیاد نرفته‌ام اما نام من هنوز در بین هیئت امنا هست.

او وضعیت گسترش زبان فارسی در جهان را خوب نمی‌داند و خاطرنشان می‌کند: زبان فارسی در حال عقب نشینی در همه کشورهای جهان است و هر تلاشی بکنیم، فایده ندارد چون مرزهای زبان فارسی را در داخل کشور حفظ نکرده‌ایم، امروز زبان فارسی رایج در گفتار و نوشتار روزمه مردم، مملو از واژه‌های انگلیسی شده است. تلاشی که ما در فرهنگستان برای واژه سازی و واژه گزینی داریم، هیچ اثری در جامعه ندارد، ممکن است در کتاب‌های علمی، لحاظ شود.

این عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی می‌گوید: حتی اگر عزم ملی محکمی‌ به وجود بیاید، باز هم فایده‌ای ندارد چون زبان انگلیسی، هجوم سیل آسایی به همه زبان‌های دنیا آورده است. مثلاً در کشور ما، وقتی مردم می‌خواهند تاکسی اینترنتی بگیرند، می‌گویند که «لوکیشن» را مشخص کنید یا می‌گویند که فلان ساختمان، ویوی خوبی دارد! آن قدر واژه‌های انگلیسی در زبان فارسی، نفوذ پیدا کرده که هرچه تلاش کنیم، به جایی نمی‌رسیم!

قافیه را باختیم!

علی اشرف صادقی معتقد است: اگر سخنوری چون سعدی، روزگار زبان فارسی را در عصر حاضر می‌دید، شرمنده می‌شد از آنچه بر سر زبان فارسی آمده است و باز می‌گشت به گورش در حالی که می‌گفت چه خوب زنده نبودم و این روزگار را ندیدم.

دکتر محمدجواد یاحقی، عضو هیئت امنای بنیاد سعدی درباره عملکرد این بنیاد برای گسترش مرزهای زبان فارسی در جهان می‌گوید: چند سالی است که در جلسات این مجموعه شرکت نمی‌کنم چون جلسات با فاصله زمانی طولانی برگزار می‌شود البته شاید ضرورتی هم نداشته که جلسه‌ای برگزار کنند!

او در گفت و گو با خبرنگار ما می‌افزاید: هئیت امنا، سالی یک بار هم تشکیل جلسه نمی‌دهد! کما اینکه سال گذشته، جلسه‌ای برگزار نشد و شاید ابتدای امسال تشکیل جلسه بدهند، اگرچه هیئت امنا هم مصوبات و بودجه را تصویب می‌کند و کار دیگری ندارد.

یاحقی درباره اقبال جهانی به زبان فارسی توضیح می‌دهد: اقبال به زبان فارسی در شبه قاره وجود دارد ولی کم کاری شده است و با وجود ریشه دیرینه زبان فارسی در این منطقه، کشورهای پاکستان و عربستان سعودی برای ترویج زبان‌های ازدو و عربی فعالیت بیشتری دارند.

او با بیان اینکه سال‌هاست میدان برای توسعه قلمروی زبان فارسی، خالی شده است، می‌گوید: دلسوزان زبان فارسی، آمادگی دارند اما کاری از دستشان برنمی‌آید چون ترویج جهانی زبان فارسی نیاز به امکانات، بودجه و آیین نامه دارد. این استاد زبان فارسی یادآور می‌شود: اقبال غیرفارسی زبان‌ها به زبان فارسی بیشتر نشده است و آنچه از اقبال به زبان فارسی در سایر کشورها می‌شنوید معمولاً تحت تأثیر مسائل و مراودات سیاسی است؛ مثلاً اقبال به زبان فارسی در عراق و سوریه بیشتر است چون ارتباط ما با این کشورها بیشتر شده اما این به معنای اقبال عام جهانی به زبان فارسی نیست.