دونالد ترامپ برجام را توافقی بد یا بدترین توافق می‌نامید و با همین کلید واژه پروژه خروج کشورش از این توافق بین‌المللی و مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل را اجرایی کرد.

اروپایی ها هیچ گاه صراحتاً ادعای ترامپ را در مورد توافق بد بودن برجام رد نکردند و تنها بر این نکته تأکید داشتند که برجام بهترین گزینه نیست، اما باید به آن پایبند ماند.

حالا واژه «توافق بد» در دایره طرح‌های ترامپ از برجام فراتر رفته و دامن متحدان و دوستان سنتی آمریکا یعنی کشورهای اروپایی از یک سو و همسایگان شمالی و جنوبی آمریکا یعنی کانادا و مکزیک را هم گرفته است.

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا که چندی پیش در پیامی در صفحه توییتر خود توافق نفتا را توافقی بد برای آمریکا عنوان کرده بود دیروز با وضع تعرفه‌های سنگین تا  ۲۵ درصد برای واردات فلزات از اتحادیه اروپا و همچنین اعمال شروط جدید برای واردات و روابط تجاری با کانادا و مکزیک که توافقنامه نفتا را در معرض فروپاشی قرار داده یک جنگ تعرفه‌ای سنگین را با اروپا و همسایگان شمالی و جنوبی خود آغاز کرده است.

بنا بر گزارش وزارت اقتصاد آمریکا، کانادا با بیش از ۴۵۰ میلیون دلار صادرات فولاد به آمریکا در صدر جدول قرار دارد و پس از این کشور اتحادیه اروپا با رقمی مشابه (۴۵۰ میلیون دلار) و کره جنوبی با حدود ۲۷۰ میلیون دارد در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. مکزیک، برزیل، ژاپن و تایوان هم که همگی از متحدان استراتژیک آمریکا محسوب می‌شوند، در رتبه‌های بعدی صادرکنندگان عمده فولاد به آمریکا هستند.

«ویلبر راس» وزیر بازرگانی آمریکا روز پنجشنبه از نهایی شدن اجرای طرح اعمال تعرفه‌های سنگین بر واردات برخی فلزات از کانادا، مکزیک و اروپا خبر داد. بر این اساس آمریکا تعرفه‌ ۲۵ درصدی برای واردات فولاد و ۱۰ درصدی برای واردات آلومینیوم از اروپا و کانادا اعمال می کند.

این تصمیم در اسفند ماه گذشته اتخاذ شده بود اما در آن زمان کانادا، مکزیک و اتحادیه اروپا به مدت سه ماه از این طرح مستثنی شده بودند تا زمینه برای مذاکرات و گفت وگوهای تجاری بیشتر فراهم شود؛ گفت وگوهایی که سرانجام به نتیجه ای نرسید و وزارت بازرگانی آمریکا اعمال این تعرفه‌ها را از امروز اعلام کرد.

جنگ تعرفه‌ای جدید ترامپ علیه متحدان سنتی خود در حالی آغاز شده که او در هفته‌های گذشته روال مشابهی را در مورد چین اعمال کرد و با وضع تعرفه‌های گمرکی سنگین در نهایت پکن را به انتقاد توافقات جدید تجاری و افزایش واردات از آمریکا برای متعادل کردن نسبی تراز تجاری دو کشور واداشت.

حالا به نظر می‌رسد تجربه عقب نشینی چین با این ترفند ترامپ را بر ان داشته تا کشورهای اروپایی و اعضای پیمان نفتا را هم با روشی مشابه وادار به امتیاز دادن و واردات بیشتر از آمریکا کند.

نکته حائز توجه در این میان آنست که شرایط کشورهای اروپایی و اعضای نفتا، شرایطی متفاوت از اقتصاد و بنیه تجاری چین و سطح روابط اقتصادی آنها با هم است.

وضع تعرفه‌های تجاری بر واردات فولاد و آلومنیوم از اروپا، کانادا و مکزیک تبعتا بسیار عظیمی بر اقتصاد صنعتی و تولید به ویژه در اروپا و مکزیک دارد.

اقدام ترامپ برای کشورهای اروپایی به قدری شوکه کننده بوده که لیام فاکس وزیر تجارت بین‌الملل انگلیس آنرا یک جنگ اقتصادی فاجعه بار خوانده است.

«فاکس» با بیان اینکه تأسف‌آور است که ایالات‌متحده آمریکا تصمیم گرفته است تا به بهانه امنیت ملی بر واردات فولاد و آلومینیوم تعرفه وضع کند گفت: گفت: ترامپ از قبل تفنگ خود را مسلح کرده بود و امروز دولت آمریکا با شلیک آن یک جنگ اقتصادی فاجعه‌بار را آغاز کرده است.

اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده است که در واکنش به این موضوع و در اقدامی تلافی‌جویانه، تعرفه‌های سنگینی برای برخی برندهای مشهور آمریکایی وضع خواهد کرد. ژان کلود یونکر طی اظهارنظری گفت که امروز، روز بدی برای تجارت جهانی به شمار می‌رود.

صدراعظم آلمان و نخست‌وزیر کانادا نیز در اظهارنظرهای جداگانه‌ای تصمیم آمریکا دراین‌باره را به‌شدت موردانتقاد قراردادند.

علاوه بر اروپا، مکزیک و کانادا هم که روز پنجشنبه هدف تعرفه‌های دولت آمریکا قرار گرفتند، از اجرای طرح‌های مقابله‌جویانه خبر داده‌اند.

دولت مکزیک در اقدامی جالب توجه، اعمال تعرفه‌ روی محصولاتی را هدف قرار داده است که کارخانه‌های آن‌ها در حوزه‌های انتخاباتی مورد توجه حزب جمهوریخواه در انتخابات آتی کنگره آمریکا واقع شده است.

کانادا هم از اعمال ۱۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار، عوارض گمرکی روی محصولات آمریکایی خبر داده است.

اتحادیه اروپا از منافع خود مقابل واشنگتن حفاظت می‌کند

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به اعمال تعرفه های جدید بر واردات برخی فلزات از سوی آمریکا، گفت: این اتحادیه از منافع خود مقابل واشنگتن حفاظت می‌کند.

به گزارش اسپوتنیک فدریکا موگرینی با اشاره به تمایل اروپا برای مشارکت بیشتر در مذاکرات پیرامون مسائل تجاری، تاکید کرد که اتحادیه این قاره با هیچ کسی در جنگ نیست.

پاریس: تلافی می‌کنیم

 در همین حال «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه شامگاه پنجشنبه (به وقت محلی) در تماس تلفنی با همتای آمریکایی خود، تصمیم کاخ سفید برای افزایش تعرفه‌ واردات فلزات را «غیرقانونی» خواند و از تدارک پاسخی تلافی‌جویانه «به شیوه قاطع و مناسب» خبر داد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، مکرون گفت که از دیدگاه او، این اقدام «اشتباه» بوده است و با دامن زدن به «ملی‌گرایی اقتصادی» در نهایت همه را متضرر می کند.

وی ساعتی قبل در همین رابطه در جمع خبرنگاران گفته بود: تصمیم جدید دولت آمریکا به هر صورت اشتباه است؛ چرا که برای رسیدگی به عدم توازن های فعلی در عرصه بین‌المللی، بدترین شیوه یعنی ملی‌گرایی اقتصادی را برگزیده است.

مکرون ادامه داد: ملی‌گرایی هم یعنی جنگ؛ این همان اتفاقی است که در دهه ۳۰ رخ داد. اشاره وی به سال ۱۹۳۰ و زمانی است که کنگره آمریکا در اوج رکود بزرگ اقتصادی، تعرفه‌های وارداتی سنگینی را اعمال کرده بود؛ اقدامی که به عقیده اقتصاد دانان، اوضاع اقتصادی این کشور را حتی وخامت بیشتری بخشید.

حمله ترامپ به صنایع آلمان

در این میان شاید جنگ تعرفه‌ای جدید ترامپ بیشترین تأثیر را بر اقتصاد صنعت محور آلمان داشته باشد و کاهش صادرات آلمان به آمریکا به باور کارشناسان اقتصادی آثار تخریبی زیادی بر بازار کار و فعالیت صنایع آلمان دارد. این موضوع به شدت سیاستمداران آلمان را نگران کرده است. این نگرانی به ویژه از آنروست که به نظر می‌رسد ترامپ برنامه‌هایی مشخص برای فشار بر آلمان دارد.

به گزارش رویترز علاوه بر وضع تعرفه‌های گمرکی جدید ترامپ قصد دارد با بیرون کردن خودروسازان آلمانی از کشورش، فشارها بر اروپا را مضاعف کند.

به گزارش یک روزنامه آلمانی، در حالی که خودرو سازان این کشور ۹۰ درصد بازار خوردو آمریکا را در دست دارند، دولت ترامپ تحقیقاتی را آغاز کرده که هدف از آن بررسی میزان آسیب واردات خودرو به این صنعت در آمریکا است.

ر اساس آمار انجمن تولید کنندگان خودرو اروپا (ACEA )واردات خودروهای سواری اتحادیه اروپا از آمریکا سال گذشته ۶.۲ میلیارد یورو (۷.۳ میلیارد دلار) بود. این اتحادیه ۳۷ میلیارد یورو به آمریکا صادرات داشته است.

آمار انجمن صنعتی VDAآلمان، نیز نشان می دهد که خودروسازان آلمانی سال گذشته، ۸۰۴ هزار خودرو در کارخانه های آمریکا مونتاژ کرده اند. این کشور ۶۵۷ هزار خودروی دیگری به آمریکای شمالی صادر کرده است.  

بریگیته سیپریس، سرپرست وزارت اقتصاد آلمان این تصمیم ترامپ را مغایر با مقررات تجارت آزاد خوانده و گفته است: این تصمیم نقض قوانین سازمان تجارت جهانی است.

آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان هم پیش از این تهدید کرده بود که تعرفه‌های متقابلی را بر واردات از آمریکا به تلافی اعمال خواهد کرد، با این حال او  تأکید کرده است که هیچ طرفی در این مسابقه برنده نخواهد بود.

«اولاف شولتز»، وزیر اقتصاد آلمان، که قبل از ملاقات با همتایانش در گروه هفت کشور صنعتی جهان در کانادا سخن می‌گفت اظهار داشت: «امروز روز خوبی برای روابط دو سوی اقیانوس اطلس نیست.»

لغو سفر نخست وزیر کانادا به واشنگتن

در دیگر سوی آتلانتیک، نخست وزیر کانادا انتقادهای بسیار تند و بی سابقه‌ای را از دونالد ترامپ در رسانه‌ها بر زبان آورده است. جاستین ترودو در واکنشی تند به تصمیم دولت آمریکا برای اعمال افزایش تعرفه فولاد و آلومینیوم، گفته است: آنچه اکنون دولت ایالات‌متحده انجام می‌دهد، کاملاً غیرقابل قبول است و عقل سلیمی در کاخ سفید وجود ندارد.

وی با اشاره به مازاد تجاری ۲ میلیارد دلاری کانادا و آمریکا، ادعای ترامپ در مورد تهدید تجارت با کانادا بر اقتصاد و بازار کار آمریکا را رد کرد و افزود: با هیچ محاسبه‌ای ما نمی‌توانیم این تراز تجاری را تهدید کانادا برای امنیت ملی آمریکا ارزیابی کنیم.

ترودو وعده داده که دولت کانادا با تمام قوا از صنایع و کارگران این کشور در برابر تعرفه‌های جدید آمریکا دفاع کند.

جنگ تعرفه‌ای، یک تیر و دو نشان ترامپ

ترامپ با اقدام جدید خود در ایجاد جنگ اقتصادی و تجاری با اتحادیه اروپا و اعضای یپیمان نفتا اخرین گام‌ها را  در اجرای وعده‌های انتخاباتی خود پس از خروج از برجام و پیمان آب و هوایی پاریس برداشته است تا دو توافقنامه بین‌المللی دیگر یعنی نفتا و ترنس پاسیفیک را هم از بین ببرد.

اما اقدام اخیر ترامپ از نگاه تحلیل‌گران تنها یک جنگ اقتصادی صرف نیست، بلکه رگه‌های هدف‌گذاری سیاسی و امنیتی دولت آ» ریکا در آن بسیار برجسته است.

به بینا ساده‌تر ترامپ با این اقدام اتحادیه اروپا را از دو منطر زیر فشار قرار داده است و از یک سو به دنبال گرفتن امتیازهای اقتصادی و تجاری  از این اتحادیه و از سوی دیگر احتمالاً وادار کردن انها به دادن امتیازهای سیاسی و  است که بیش از هر چیز توجه تحلیل‌گران در این حوزه همراه شدن اروپا با واشنگتن در فشار بر ایران و کنار گذاشتن برجام است.

از قبل هم قابل پیش‌بینی بود که آمریکا به اتحادیه اروپا اجازه نخواهد داد به راحتس در مقابل تصمیم این کشور برای برهم زدن برجام بایستند و بدون حضور امریکا برجام را ادامه دهند.

در همین رابطه «ملوین کراس» کارشناس شناخته‌شده اندیشکده «هوور» در یادداشتی در پایگاه خبری بلومبرگ نوشت: به نظر نمی‌رسد آنچه کاخ سفید ترامپ در نظر دارد، یک توافق تجاری متعارف باشد. بلکه او می‌خواهد مصالحه تجاری را با امتیازات سیاست خارجی و امنیتی مبادله کند.

به گزارش فارس به نقل از بلومبرگ، این روشی بدیع از یک رئیس‌جمهور آمریکا در برخورد با متحدان نزدیک این کشور است. اما به نظر می‌رسد، این روش در کوتاه مدت نتایجی به بار آورد که ترامپ بتواند با استناد به آن‌ها اعلام پیروزی کند. جالب آنکه اتحادیه اروپا که تا کنون در برابر درخواست ایران برای شکایت از آمریکا به دلیل خورج و نقض برجام به شورای امنیت مقاومت کرده، به گفته ژان کلود یونکر کمیسر اتحادیه اروپا حالا می‌خواهد از آمریکا به دلیل وضع تعرفه‌های جدید تجاری علیه انی کشورها به سازمان تجارت جهانی شکایت کند.

احتمال معامله بر سر برجام

نشانه‌هایی برای تایید این تحلیل درباره ارتباط میان تنش تعرفه‌ای آمریکا و اروپا و مسئله بودجه ناتو و تحریم‌های ایران هم وجود دارد.

«استیون منوشین» وزیر خزانه‌داری آمریکا اخیرا به شبکه «سی. ان. بی. سی» گفته بود که ترامپ میزان سهم کشورها در تأمین بودجه ناتو را در تعرفه واردات فلزات در نظر می‌گیرد.

در واقع آمریکا از کشورهای اروپایی عضو ناتو می‌خواهد قانون تخصیص حداقل ۲ درصد بودجه به مسائل نظامی را رعایت کنند تا از تعرفه فلزات معاف شوند.

نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه فشارهای آمریکا اثراتی نیز داشته است. به عنوان نمونه، گفته می‌شود که آلممان به ناتو اعلام کرده قصد دارد سهم بودجه دفاعی از کل بودجه را تا سال ۲۰۲۵ از رقم ۱.۲ درصد فعلی به ۱.۵ درصد افزایش دهد.

در مسئله تحریم‌های ایران هم مقام‌های آمریکایی موضعی مشابه داشته‌اند. «ریچارد گرنل» سفیر آمریکا در آلمان در مصاحبه با روزنامه «نیویورک تایمز» گفته بود اگر کشورهای اروپایی در اعمال تحریم علیه ایران با واشنگتن همکاری کنند، واشنگتن ممکن است آن‌ها را به صورت دائمی از تعرفه فلزات معاف کند.