وَالَّذِینَ اهْتَدَوْا زَادَهُمْ هُدًی وَآتَاهُمْ تَقْواهُمْ

«و آن‌ها که هدایت‌پذیر شدند، [خدا] بر هدایتشان افزود و [روح‏] تقوایشان بخشید»

(سوره مبارکه محمد(ص) آیه ۱۷)

زمین‌ها با هم متفاوتند. زمین خوب و حاصلخیز با اولین باران بهاری، آماده رویش می‌شود. این زمین مدام به سبز شدن و رستن فکر می‌کند و همه توانش را ذخیره می‌کند تا با رسیدن آب، بروید و بار دهد و سبز شود. اما زمین بد و شوره‌زار، هزار بار هم که آبیاری شود، گیاهی در آن نمی‌روید و حاصلی نمی‌دهد.

قلب انسان درست مانند زمینی است که باید برای حاصلخیز شدن آن تلاش کرد. گناهان، زمین قلب را تبدیل به شوره‌زار می‌کنند و در چنین زمینی تخم «عمل صالح» رشد نمی‌کند و گیاه معرفت نمی‌روید.

همه ما ضرب المثل معروف «از تو حرکت، از خدا برکت» را شنیده‌ایم. در عالم معرفت و در راه سلوک هم این قاعده، جریان دارد و آیه شریفه هم به همین موضوع اشاره دارد. یعنی وقتی تو پای در راه خدا گذاشتی و «هدایت‌پذیر» شدی، خداوند هم خودش به تو کمک می‌کند و تو را «هدایت» می‌کند و به تصریح آیه شریفه، بر هدایتت می‌افزاید. میوه و نتیجه این هدایت نیز «تقوا» است که خود عامل سعادت دنیوی و اخروی انسان است.

در آیه ۶۹ سوره عنکبوت نیز می‌فرماید: « وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ» یعنی کسانی که در راه ما تلاش می‌کنند، یقیناً آن‌ها را به راههای خود هدایت می‌کنیم.

کسی که از پذیرش هدایت الهی سر باز زند و آن را نپذیرد، زمین قلبش را تبدیل به شوره‌زار و سنگلاخ کرده است و در زمین سنگلاخی چه چیزی می‌روید جز خار و خاشاک؟ جای گل در «قلب سلیم» است یعنی همان قلبی که ابتدا هدایت را پذیرفته و به ندای الهی لبیک گفته و سپس با باران‌های هدایت روزافزون خداوند، آبیاری شده است.

زمین قلب ما نیاز به بیل زدن و شخم خوردن دارد تا آماده پذیرش بذر هدایت شود. کسی که به خواهش‌های نفسانی و تحریکات و وسوسه‌های شیطانی «نه» می‌گوید، زمین قلبش را شخم می‌زند و آن را آماده می‌کند برای پذیرش بذر هدایت و کسی که به شیطان و هوای نفس «آری» می‌گوید، خداوند بر قلب او مهر می‌زند و قلبش دچار بیماری و مرض می‌شود و دیگر هیچ گیاه پاک و شجره طیبه‌ای در قلبش نخواهد رویید. چنانکه در آیات ۷ و ۱۰ سوره بقره می‌خوانیم: «خدا بر دل‌ها و گوش‌هایشان مُهر نهاده و بر چشمشان پرده‌ای است و برای آن‌ها عذابی بزرگ خواهد بود». و نیز: «در دل‌هایشان بیماری است، پس خدا بر بیماری‌شان می‌افزاید... ».

بله! سنت خداوند متعال این است که هر که دنبال هدایت باشد کمکش می‌کند و بر هدایتش می‌افزاید و هر که دنبال «مرض» و بیماری گناه باشد و خدا را فراموش کند خدا نیز او را به حال خودش وامی‌گذارد و در نتیجه مرض و بیماری او فزونی می‌یابد و موجب سقوطش خواهد شد.