گروه فرهنگی قدس‌آنلاین- نازلی مروت: سایه سیاست بر چهره علمی و تبلیغی برخی چهره‌های تاریخی چنان سایه می‌افکند که یافتن واقعیت شخصیت علمی آنها به چالشی برای بازخوانی و تحلیل آن چهره‌ها می‌شود. شهید بهشتی در یک دوره تاریخی استثنایی حضور یافت که با نهضت و انقلاب امام(ره) همراه شد. این همراهی گرچه برکات بسیاری برای انقلاب و نظام جمهوری اسلامی‌از مدیریت علمی و برنامه‌ریزی‌های عالمانه گرفته تا تدوین قانون اساسی و آموزش عملی پذیرش تحزب به همراه داشت اما موجب شد تا وجه علمی دکتر در ذیل سایه سیاست از دید عموم مردم مغفول بماند.
حجت الاسلام جواد اژه‌ای، داماد ارشد آیت الله شهید دکتر بهشتی که خود از چهره‌های نخبه علمی‌کشور در حوزه روانشناسی، بنیانگذار سازمان استعدادهای درخشان(سمپاد) و نماینده ولی فقیه در امور دانشجویان اروپا و آمریکاست، در گفت وگو با «قدس‌آنلاین» به بیان فعالیت‌های علمی و تبلیغی برون مرزی شهید بهشتی پرداخته است.
وجه علمی‌شهید دکتر بهشتی در سایه فعالیت‌های سیاسی ایشان قرار گرفته برای شناخت بیشتر دکتر چه پارامترهایی علمی‌از شهید قابل بررسی است؟
در جریان‌های سیاسی افرادی که فعالیت سیاسی را در کنار برنامه‌های علمی‌خود دارند با این چالش مواجه می‌شوند. شهید بهشتی نیز به عنوان شخصیتی که در جریان انقلاب اسلامی‌به عنوان فردی مدیر، برنامه ریز و عالم به اصول مدیریتی شناخته می‌شد، در حالی که بسیاری از مدیران فاقد این خصوصیت بودند، با این چالش مواجه شد و بعد مدیریتی و سیاسی شخصیت ایشان بیشتر مورد توجه قرار گرفت. درحالی که شهید بهشتی فقیه و مفسر قرآن مسلط به زبان فارسی و عربی بود. تفسیرهای قرآن که از ایشان به جا مانده بیانگر این موضوع است. علاوه براین تیزبینی و تیزهوشی وافری در درک مسایل علمی و محیطی داشت. شهید در گام اول هر برنامه تبلیغی، نقاط ضعف و قوت و ویژگی‌های فرهنگی محیط پیرامون خودش را چه در یک روستا و چه یک کشورهای اروپایی شناسایی می‌کرد و براساس شناختی که بدست می‌آورد، به ارایه برنامه‌های تبلیغی خود می‌پرداخت. به همین دلیل بهره‌های خوبی از برنامه‌های تبلیغی خود کسب می‌کرد که ثمره تیزهوشی و خلاقیت در ارتباط با مردم بود. به همین دلیل در سفر به آلمان مثال‌ها و مصادیق محیط اجتماعی جدید را مد نظر قرار داده و در فعالیت فرهنگی جدید موفق عمل کرد. نکته قابل توجه این است که دانش مدیریتی شهید بهشتی در فعالیت‌های تبلیغی او بسیار تأثیرگذار بود.
چرا شهید بهشتی فعالیت تبلیغی برون مرزی در آلمان را پذیرفت و این سفر به توصیه چه کسی انجام شد؟
مرکز ایرانیان در زمان آیت الله بروجردی توسط نماینده ایشان(آقای محققی) تاسیس شد ولی بعد از فوت آیت الله بروجردی به صورت نیمه فعال درآمد. ازطرفی بعد از تبعید امام خمینی(ره)، شهید بهشتی از قم به تهران تبعید شد تا در فعالیت‌های قم حضور نداشته باشد. از دیگر سوی چون خلأ مدیریتی در مرکز ایرانیان هامبورگ وجود داشت به پیشنهاد مراجع تقلید وقت شهید بهشتی برای اداره آن مرکز انتخاب شد تا بتواند بدون مانع برنامه‌های تبلیغی – فرهنگی خود را پیاده کند. بین سال‌های ۴۴ تا ۴۹ فعالیت‌های گسترده‌ای در آن مرکز انجام داد و ثمره وجودی شهید سال‌ها بعد از هجرت دوباره به ایران برای مدیران بعدی مشهود بود.
یکی از این ثمرات، گرد آوردن دانشجویانی بود که قبلاً در کنفدراسیون دانشجویان یا مجامع دیگردانشجویی شرکت می‌کردند. ایشان ۵۲ سال قبل، دانشجویان را به صورت مستقل در اتحادیه انجمن‌های اسلامی‌دانشجویان در اروپا دورهم جمع کرد و برنامه براین شدکه این گروه هم از نظر مدیریتی و هم سیاسی از احزاب مستقل عمل کنند. این مهمترین برکت وجودی شهید بهشتی بود که با وجود اینکه تشکل‌های داخلی چندین مرتبه تقسیم شدند اما این اتحادیه همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
شهید بهشتی بعد از بازگشت از آلمان چه فعالیت تبلیغی در ایران اجرایی کرد؟
بعد از بازگشت شهید از آلمان به همراه شهید باهنر ودوستان تصمیم گرفتند تحولی در کتاب‌های درسی ایجاد کنند. در همین راستا شهید بهشتی به عنوان کارشناس و شهید باهنر و دوستان به عنوان مؤلف شروع به فعالیت کردند و تحول عظیمی در کتب تعلیمات دینی به وجود آوردند. آن تیم برای اولین بار توانستند «فلسفه دین» را جزو دروس دبیرستان بگنجانند. علاوه براین به همراه شهید مظهری و دکتر نمازی نشست‌های علمی برای شناخت مارکسیسم برگزار می‌کردند همچنین یک گروه تبلیغی با همراهی آیت الله موسوی اردبیلی و امام کاشانی تأسیس کردند که به مرور متون اسلامی‌می‌پرداختند تا با اشراف کامل به متون دینی در جامعه حضور یابند. شهید اعتقاد داشت اگر قصد پاسخگویی به شبهه‌ای داریم باید با اشراف کامل به ابعاد مختلف بحث باشد تا پاسخی منطقی و علمی‌بیان شود نه جوابی احساسی و سلبی.
یکی از بحث‌های مطرح شده درباره شهید بهشتی، مظلومیت اوست. چه مصادیقی درباره مظلومیت دکتر بهشتی قابل بررسی است؟
غفلت از وجهه علمی شهید بهشتی ظلم تاریخی به اوست. به همین دلیل من خودم را موظف می‌دانم برای رفع غبار از چهره علمی‌شهید با مؤسسه تنظیم و نشر آثار شهید بهشتی همکاری و کتاب‌های ایشان را منتشر کنیم. بیش از بیست جلد از کتابها چاپ شده است و در حال آماده سازی و تدوین تفسیرها و مباحث اقتصادی دکتر هستیم. البته مبانی اقتصادی ومدیریتی شهید از تفسیر قرآن استنباط شده است. در این سال‌ها حدود ۷۰ درصد آثار شهید منتشر شده و ان شالله شاهد نشر همه آثار او باشیم.
در دو دهه اخیر با تأکیدی که رهبر معظم انقلاب به حضور مبلغان دینی در بیرون مرزها داشتند، شاهد فعالیت بیشتر این افراد هستیم. فعالیت‌های تبلیغی برون مرزی شهید بهشتی چه پیامی‌برای مبلغان فرامرزی دارد؟
مبلغ دین باید در گام اول مخاطب شناسی کند، فرهنگ محیط را بشناسد، آنالیز کند و متناسب با آن با مخاظب خود برخورد کند، این رویه و منش شهید بهشتی در تبلیغ فرامرزی بود. علاوه براین شهید بهشتی به زیان‌های عربی، انگلیسی و آلمانی مسلط بودند که یکی از واجبات تبلیغ در یک سرزمین با فرهنگ دیگر است. شهید تلاش می‌کرد تا فرهنگ آلمان را بشناسد و متناسب با ارزش‌ها و باورهای آن کشور با مردم ارتباط برقرار کند تا مفاهیم دینی برای آنها قابل جذب و فهم باشد. استفاده از مثال‌ها و مثل‌ها باید متناسب با فرهنگ مخاطبان باشد. یکی از مشکلاتی که برخی مبلغان برون مرزی ما دارند، آشنایی با زبان بیگانه است. اگر این معضل برطرف نشود نمی‌توان انتظار داشت که مبلغان ما با مخاطبان برون مرزی خود مرتبط شوند. هرچند در سال‌های اخیر جامعه‌المصطفی سعی کرده بومی‌گزینی کند و این نقطه ضعف فرهنگی را برطرف کند. نکته مهم دیگر تقویت نگاه فرامذهبی و فرا سرزمینی از نکاتی است که مبلغان دینی باید به آن توجه کنند.
انتهای پیام/
نظر شما