همین ابتدا سؤالی مطرح می‌کنیم. آقایانی که آوازه تولیدات کارخانه چرمتان، کشور را پر کرده و حتی درآمد دلاری از صادرات آن به جیب می‌زنید، جان مردم برایتان با ارزش‌تر است یا حساب‌های بانکی‌تان؟

پاسخ با کمال تأسف و شرمندگی حساب‌های بانکی است! اگر خبر ندارید - که بعید می‌دانم - بدانید که فاضلاب حاصل از فعالیت اقتصادی شما پایین دست مجتمع کارخانه داران چرمشهر قطره قطره مرگ را به بدنه مردم در همسایگی‌تان تزریق می‌کند!

  ایستگاه آخر؛ پمپاژ فاضلاب مرگبار از کشف‌رود به مزارع!

هرکدام از جملات هادی آذرگون تمام فکر و وجدانم را درگیر خودش می‌کند. ۳۰۰۰ متر مکعب فاضلاب سخت و خطرناک روزانه از همین کانال وارد کشف‌رود می‌شود! فاضلابی که در ظاهر تصفیه شده است، اما با کمترین تغییری از شهرک چرمشهر به کشف‌رود وارد می‌شود.

او سرپرست بهره‌برداری و فرآیند تصفیه در تصفیه خانه فاضلاب چرمشهر مشهد است که به قول خودش ۱۳ سال در پروژه‌های مختلف تصفیه خانه‌ای کشور و حتی خارج از کشور مسئولیت داشته است. او وضعیت فاضلاب چرمشهر را فوق بحرانی می‌داند و اخطارهایی پی در پی در مورد فاجعه‌های زیست محیطی و انسانی در لابه لای صحبت هایش نسبت به این موضوع می‌دهد.

  تولید نبات در چرمشهر!

با او راه شهرک چرمشهر را در پیش می‌گیریم. فاصله بین تصفیه خانه شهرک و چرمشهر چیزی بیشتر از ۲۰۰۰ متر نیست. مهندس در بین راه از تلف شدن دو نفر در سال قبل از استشمام گاز H۲S حاصل از فاضلاب چرمشهر می‌گوید که ناآگاهی آن‌ها باعث این اتفاق شده است. البته شاید او با بیان این جمله می‌خواهد عمق فاجعه‌ای را که در حال وقوع است برای ما روشن کند. وارد شهرک چرمشهر نشده، مهندس از فعالیت ۳۵ تا ۳۶ کارخانه چرم درحال حاضر در این شهرک می‌گوید، اما فعالیت یک کارگاه آن هم در بین اینهمه آلودگی رنگارنگ برای لحظه‌ای همه ما را شوکه می‌کند. تولید نبات در یکی از سوله‌های شهرک چرمشهر آن هم بغل کارگاه روده شویی!

 فعالیت برندهای مشهور چرم بدون تصفیه خانه!

از مهندس در مورد تصفیه خانه هایی که هر کارخانه و واحد تولیدی چرم باید داشته باشد تا تصفیه اولیه در آنجا انجام شده و بعد وارد شبکه فاضلاب کل شهرک شود، می‌پرسم که پاسخش تعجبم را بیشتر می‌کند. هیچ یک از ۳۶ کارخانه فعال در چرمشهرتصفیه خانه ندارند! اگرچیزی به نام تصفیه خانه هم دارند به صورت سپتیک و از درجه کارایی خارج است! سازوکار تصفیه ابتدایی سازکاری تعریف شده است که متأسفانه هیچ کدام از واحدهای تولیدی چرمشهر ندارند!

همان طور که درحال عبور از خیابانی که کارخانه چرم مشهد و توس چرم در آن قرار دارند، هستیم، برایم این سؤال مطرح می‌شود که مگرمی شود تولیدکنندگان صنعتی اینچنین بزرگ فکری به حال عواقب تولیدشان نکنند و فاضلاب‌هایی را بمراتب مرگبارتر از تمامی فاضلاب‌هایی که راهی کشف رود می‌شود، وارد چرخه زیست محیطی کنند که پاسخ آن متأسفانه مثبت است! مهندس می‌گوید: حتی کارخانجاتی مثل چرم مشهد و توس چرم هم تصفیه خانه فاضلاب ندارند!

 سکوت دردآور محیط زیست

مهندس آذرگون دلیل اینهمه اهمال در این مورد را فقط و فقط منتهی به بی‌توجهی مسئولان می‌داند و متأسفانه برخی از زد و بندهایی که می‌شود!

آقایان مسئول در حوزه محیط زیست برای اینهمه اهمال چه پاسخی دارند؟ مگر نه این است که مسئول رسیدگی به امور زیست محیطی شما هستید؟ در روزگاری که مرگ یک قلاده پلنگ یا هر حیوان دیگری به سوژه‌ای داغ تبدیل می‌شود و همه نگاه‌ها را به خودش معطوف می‌کند، فاضلابی باچنین شرایطی وارد محیط زیست می‌شود و جان چندین و چند انسان را به خطر می‌اندازد، اما دریغ از اقدامی قاطع!

 فاضلابی با کمترین تغییر

مهندس از میزان اکسیژن خواهی(COD) فاضلاب برای تصفیه شدن برایمان می‌گوید و اینکه باید این رقم زیر ۱۰۰۰ باشد، اما فعالیت برخی از کارخانه‌های چرم بدون تصفیه خانه اولیه و رهاسازی فاضلاب آن در زمانی که بازرسان تصفیه خانه شهرک حضور ندارند در شبکه جمع آوری فاضلاب شهرک چرمشهر باعث می‌شود تا رقم اکسیژن خواهی به بالای ۷۵ هزار برسد و این یعنی فاجعه چراکه با تجهیزات ناقصی که درحال حاضر در تصفیه خانه شهرک وجود دارد، نمی‌شود این ارقام را کاهش داد و آخرش مجبور می‌شویم، فاضلابی را که کمترین تغییر را داشته، وارد کشف‌رود کنیم!

 شیوع مرموز بیماری هپاتیت و سرطان

۶ اپراتوری که اینجا با ما همکاری دارند و ساکن روستاهای اطراف چرمشهر هستند، بلااستثنا در خانه شان یک نفر بیمار دارند. مهندس آذرگون این را عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد به هیچ وجه این جریان تصادفی نیست و به طور قطع می‌توانم بگویم همه چیز مربوط به آلودگی‌های زیست محیطی فعالان چرمشهر است.

جالب اینکه همین نکته را دکتر همایون عابدمقدم نماینده پیمانکاری تصفیه خانه شهرک چرمشهر نیز در صحبت هایش مطرح می‌کند. شیوع بیماری‌هایی مثل هپاتیت و گاه سرطان در بین مردمی که در همسایگی چرمشهر و کشف رود زندگی می‌کنند، خیلی‌ها را نگران کرده است.

 ورود فاضلاب بدون تغییر از کارخانه‌های چرم به تصفیه خانه

با یک جست وجوی کوچک اظهارنظر مدیرعامل شهرک‌های صنعتی استان خراسان رضوی را پیدا می‌کنید که در آن به موضوع ساخت تصفیه خانه جدید ظرف دو سال در مجاورت همان تصفیه خانه قبلی و فرسوده چرمشهر اشاره شده است.   این موضوع به خرداد ماه سال ۹۶ ختم می‌شود برای اینکه از چند و چون این جریان مطلع شویم با دکتر عابد مقدم هم صحبت می‌شویم. او درخصوص شرایط ساخت تصفیه خانه جدید شهرک چرمشهر می‌گوید: ما به عنوان نماینده پیمانکار پروژه آنچه را که می‌بایست تا این مرحله آماده سازی کردیم و ۹۰ درصد از زیرساخت‌های موردنظر آماده شده است. فاز یک آن که کاملاً تکمیل شده است و منتظر دستگاه‌ها و تجهیزات مورد نظر هستیم تا با نصب آن‌ها فاز یک وارد مدار شود. با این اقدام ۵۰ درصد از میزان آلودگی‌های فاضلاب چرمشهر تصفیه خواهد شد.

وقتی از او در مورد نحوه تصفیه فاضلاب چرمشهر در شرایط فعلی می‌پرسم، پاسخ می‌دهد: فعلاً با همان روال گذشته، کار انجام می‌شود. متأسفانه کارخانه‌های تولید چرم هرطور که دوست دارند، پساب و فاضلابشان را به داخل شبکه فاضلاب شهرک می‌فرستند؛ خصوصاً وقتی که خیالشان راحت است که بازرس‌ها رفته‌اند، هر فاضلابی را وارد شبکه می‌کنند. اگرچه ما زیرساخت‌های مورد نیاز را زودتر از زمان مقرر آماده کرده‌ایم، اما هنوز به دلیل نوسانات و مشکلات ارزی که به وجود آمده است، دستگاه‌های موردنیاز ما نرسیده که امیدواریم، خیلی زود این اتفاق بیفتد و فاز یک وارد مدار شود.

 نظارت ضعیف شرکت شهرک‌ها و محیط زیست

وی دلیل اصلی تخلفات کارخانه‌های چرمشهر را عدم نظارت شرکت شهرک‌های صنعتی استان و سازمان حفاظت محیط زیست می‌داند و عنوان می‌کند: متأسفانه نبود نظارت بخصوص از طرف محیط زیست باعث شده تا این شرایط حاکم شود. ما نیز اینجا متوجه می‌شویم که کدام کارخانه بیشترین تخلف را دارند. مگر می‌شود آن‌هایی که متولی این موضوع هستند از این جریان سر درنیاورند؟

 نبود نظارت و سوءاستفاده کارخانه‌داران

مهندس فرشید حفیظی نیز به عنوان نماینده مشاور طرح تصفیه خانه شهرک چرمشهر با تأکید بر وجود مسائل و مشکلات زیاد بر سر راه نحوه دفع فاضلاب این شهرک به خبرنگار ما می‌گوید: همه کارخانه‌هایی که در چرمشهر فعالیت می‌کنند، باید تصفیه خانه برای تصفیه اولیه فاضلاب داشته باشند، اما متأسفانه این کار هنوز انجام نشده است. این درحالی است که اگر آن‌ها آن جا تصفیه خانه نداشته باشند با وجود این تصفیه خانه کاری پیش نخواهیم برد که برای این موضوع باید محیط زیست پیگیر باشد. در همه شرایط گزارش‌های اینجا توسط پیمانکار برای شرکت شهرک‌ها ارسال می‌شود و مشخص است که همه چیز در شرایط نامناسبی قرار دارد. شرکت شهرک‌ها باید با محیط زیست هماهنگ باشد که محیط زیست از طریق دادستانی به موضوع ورود پیدا کند و ببیند که تعلل در کجا انجام شده است.   وی ادامه می‌دهد: قطعاً در شرایط فعلی هرکسی بیاید و اوضاع پسابی را که از تصفیه خانه اینجا خارج می‌شود و به کشف رود می‌ریزد، ببیند، متوجه عمق فاجعه خواهد شد. اگر بخواهیم در یک جمله عنوان کنیم، باید گفت، برخورد قاطعی وجود ندارد و هرکسی به دنبال منافع خودش است. مهندس حفیظی نیز بروز مشکلات جسمی و بیماری‌ها را برای مردمی که در مجاورت چرمشهر و کشف رود زندگی می‌کنند، رد نمی‌کند و می‌افزاید: با شرایطی که فاضلاب خروجی چرمشهر دارد، امکان هر موضوعی هست و باید مسئولان این هشدارها را جدی بگیرند.

 دغدغه‌هایی که وجود دارد

صدای تلمبه‌های آب که فاضلاب را از پایین دست کانال فاضلابی که از شهرک چرمشهر وارد کشف‌رود می‌شود، راهی مزارع می‌کند، همچنان در گوشم هست و همه گفته‌هایی را که در این مدت بیان شد، از ذهنم عبور می‌دهم: فاضلابی که مرگبار است و بدون کمترین تغییری وارد کشف رود می‌شود. شیوع بیماری‌هایی که سوغات همسایگی با منبع فاضلاب است. نبود نظارت دستگاه‌های مربوط بر تخلف‌هایی که صورت می‌گیرد و وجود زد و بند در این حوزه. استفاده غیرکاربردی از کارگاه‌های مستقر در چرمشهر (تولید نبات در چرمشهر).  این‌ها واقعیت‌هایی است که اگر برای برطرف شدن آن‌ها چاره‌ای اندیشیده نشود، چه بسا باید منتظر فاجعه‌ای انسانی از ناحیه چرمشهر و کشف‌رود باشیم!

منبع: روزنامه قدس

انتهای پیام/