دکتر فروهر فرزانه استاد تمام دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف در گفتگو با خبرنگار اقتصادی قدس آنلاین، با اشاره به اهمیت پیشرفت صنایع کشور در حفظ نخبگان دانشگاهی، گفت: ایران در حال صنعتی شدن است و برخورداری از صنایع سنگین، در رشد و پیشرفت کشور بسیار موثر است؛ این در حالی است که متاسفانه اکثر صنایع امروز کشور، فناوری‌های پایین و انرژی بری بالایی دارند؛ بی‌شک گسترش علوم و مهندسی در جهان، وابسته به پیشرفت صنایع مهندسی است، عدم سرمایه گذاری مطلوب روی صنایع با فناوری پیشرفته، نقطه ضعف ایران به شمار می رود.

فرزانه در این باره افزود: این در حالی است که در صنایع با فناوری پایین، مانند صنایع فلزی مس، آلمینویم، ذوب آهن، سیمان و سرامیک توفیقاتی داشته ایم اما در صنایع با فناوری بالا همانند صنعت الکترونیک پیشرفته؛ مخابرات؛ کامپیوتر وفناوری اطلاعات مقدار سرمایه گذاری و ارتباطات جهانی ضعیفی داشته ایم.

این استاد دانشگاه صنعتی شریف در خصوص رشته های دانشگاهی مهاجر پذیر، اظهار داشت: خوشبختانه رشته های مرتبط با مهندسی علوم، امکان رشد زیادی دارند و دنیای غرب این مساله را مورد توجه قرار داده است؛ از این رو با توجه به توسعه فناوری ها در غرب، دانش آموختگان ایرانی به عنوان نخبگان راهی این کشورها می شوند؛ اگر چه در صورت توجه بیشتر کشور ما نیز استعداد رشد فناوری‌های بزرگ و صنایع پیچیده را دارد؛ این درحالی است که گرایش نخبگان در رشته های پزشکی، پیراپزشکی، علوم انسانی در مهاجرت به کشورهای غربی کمتر از رشته های مهندسی علوم است.

فروهر فرزانه استاد تمام دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به سیاست های غلط دولت موثر در خروج نخبگان از کشور، گفت: بی شک اگر در جامعه ای، نظامی مبتنی بر شایسته سالاری حاکم باشد و نخبگان شایسته که دارای توانایی های علمی قابل توجه و مدارج علمی بالایی هستند در راس فعالیت‌ها قرار داده شوند، نگران اشتغال و هدر رفتن دانش و تحصیلات خود نباشند، طبیعتا نخبگان جامعه گرایش و اشتیاق بیشتری به کار در کشور خود خواهند داشت؛ خروج نخبگان از کشور نتیجه سیاست‌های نادرست دولتمردان است.

  وی با تاکید بر فقر منابع مالی پژوهشی کشور، افزود: به طور کلی جمع اعتبارات پژوهشی کشور کمتر از نیم درصد تولید ناخالص داخلی است یعنی اگر هزار ریال خرج می کنیم تنها  پنج ریال آن را به پژوهش اختصاص داده ایم؛ نسبت بودجه پژوهش در کشور ما بسیار نازل است در حالی که در دنیا بین ۲ تا ۴ درصد تولید ناخالص کشورها صرف تحقیقات و پژوهش می شود، این رقم چیزی بیش از پنج تا ده برابر بودجه ایران برای پژوهش است. بدیهی است نظام تحقیقاتی ایران فقیر و به لحاظ منابع مالی بسیار محدود است، در حالی که بخش های بزرگ اقتصادی و تجاری کشور می توانند  بودجه های پژوهشی دانشگاه ها را تامین  کنند، اما متاسفانه به دلیل علاقه به واردات توجهی به هزینه کرد تحقیقاتی ندارند.

این استاد دانشگاه صنعتی شریف تصریح نمود: به هر حال دانشگاه های ایران و آموزش عالی کشور فقیر و بی بهره از بودجه های خاص است؛ در ایران حدود ۶ دهم درصد تولید ناخالص داخلی  صرف آموزش عالی می شود که متاسفانه رقم بسیار نازلی است، در حالی که این رقم برای آموزش عالی باید دو الی سه برابر شود تا آموزش عالی آبرومندانه ای داشته باشیم.

فروهر فرزانه با اشاره به آمارهایی درخصوص پذیرش دانشجو در کشور به وضعیت ایران در منطقه اشاره کرده و در این باره گفت: در صورتی که زمینه ها و بسترهای تحقیقات و پژوهش و ایجاد اشتغال برای نخبگان فراهم شود امکان جذب و نگه داشت نخبگان در ایران بسیار بالا خواهد رفت که این موضوع با سیاست گذاریهای ملی و دولت در ارتباط است؛ بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی پژوهشکده سیاست گذاری علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف نه فقط  ایران در جایگاه نامطلوبی نسبت به فرار مغزها و خروج نخبگان قرار دارد بلکه در وضعیت پذیرش دانشجویان بین المللی نیز بسیار ضعیف بوده ایم، به‌نحوی که عربستان سعودی در سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ تعداد ۷۲ هزار دانشجوی خارجی پذیرفته، چرا که ۲۳ درصد بودجه این کشور صرف آموزش عالی و تحقیقات می  شود؛ در همین زمان تعداد دانشجویان خارجی در کشور ترکیه ۳۲ هزار نفر بود که بیشتر آنها از کشورهایی چون آذربایجان، ترکمنستان و قبرس شمالی راهی این کشور شده اند، در حالی که تعداد دانشجویان خارجی درایران شاید به زحمت نزدیک به دو هزار نفر باشد.

وی در این باره افزود: هنگامی که  شش دهم درصد تولید ناخالص داخلی و یک ونیم درصد بودجه دولتی صرف آموزش عالی می شود -که عدد بسیار ناچیزی است- نشان می دهد ایران در مقایسه با کشورهایی همسایه یاد شده، بسیار عقب است، حال اینکه ایران استعداد بالایی در جذب دانشجوی خارجی دارد. ایران می تواند از کشورهایی چون افغانستان، تاجیکستان، پاکستان، لبنان، بحرین و عراق دانشجوی خارجی جذب کند هر چند تحقق این موضوع بسته به تامین منابع مالی کافی دارد. متاسفانه فقر آموزش عالی کشور تا کنون اجازه جذب دانشجوی خارجی را به ما نداده است.

دکتر فرزانه با بیان اینکه ۹۲ درصد دانشجویان نخبه میل بازگشت به کشور را ندارند، تصریح نمود: براساس آمارهای منتشر شده بیش از نود درصد دانشجویان ایرانی که  دوران دکتری خود را در آمریکا می گذرانند در رشته های مهندسی علوم در حال تحصیل هستند؛ آمارها حاکی از آن است که ۹۲ درصد دانشجویان فارغ التحصیل دوره دکترای ایرانی علاقمند به ماندن در آمریکا هستند و ۸ درصد باقیمانده میل بازگشتن به کشور را دارند.

این استاد دانشگاه صنعتی شریف خاطر نشان کرد: در حالی که آمارهای سایر کشورها نشان می دهد ۶۴ درصد دانشجویان خارجی پس از اتمام تحصیل، میل بازگشت به کشور خودشان را دارند؛ متاسفانه به دلیل عدم ایجاد اشتغال و عدم ایجاد زمینه های تحقیقاتی و پژوهشی در ایران میل بازگشت به کشور در میان دانشجویان نخبه بسیار ضعیف است.

فروهر فرزانه استاد تمام دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به آمارهای دانشجویان و کیفیت آموزش عالی در کشور، گفت :طبق برنامه چشم انداز توسعه، ایران باید تا سال  ۱۴۰۴ رتبه اول علم و فناوری در منطقه آسیا و غرب آسیا را به خود اختصاص دهد، این در حالی است که قرائن و شواهد نشان می دهد با این مطالبه فاصله زیادی داریم. ایران از نظر تعداد دانشجودر منطقه اول؛ از نظر تعداد موسسات آموزش عالی باز هم اول است اما از نظر بودجه آموزش عالی  رتبه نازلی دارد. از نظر کییفیت آموزش عالی قطعا در دو رتبه اول قرار نمی گیریم اما در رتبه های سوم به بعد جای می گیریم.

وی افزود: بدیهی است اگر دولت با نخبگان بیشتر همراهی داشته باشد و از نخبگان علم وفناوری در امور یاری بگیرد، سود آن کشور را منتفع خواهد کرد؛ در حال حاضر ما بادانشگاه های نسبتا فقیر و شلوغ با نرخ بهره برداری بالا با فضای آزمایشگاه محدود و نسبت استاد به دانشجوی نازلی مواجه هستیم؛ این به معنای کاهش کیفیت موسسات آموزشی کشور است، هر چند که ممکن است مثلا ۱۰ دانشگاه خوب در سراسر کشور داشته باشیم اما این عدد نسبت به ۲ هزار و ۸۰۰ موسسه آموزش عالی عدد خوبی نیست از این رو بیانگر کیفیت پایین موسسات آموزشی ماست.

این استاد دانشگاه صنعتی شریف با تاکید بر تحقق مطالبه رهبری در افزایش بودجه پژوهشی دانشگاه ها، عنوان کرد: تنها راهکار عدم خروج نخبگان و مغزها از کشور ارتقای اقتصاد، رونق اقتصادی و اشتغالزایی است؛ هر چند که تحقق این موضوعات به صورت مستقیم در مسوولیت دانشگاه ها و نظام آموزش عالی نیست؛ ایجاد فضای روانی مثبت و امید به آینده، افزایش سرمایه اجتماعی، سرمایه گذاری ملی در بخش آموزش عالی و تحقیقات وفق فرمایشات مقام معظم رهبری در سال گذشته که فرمودند: لازم  است اعتبارات پژوهشی باید به ۴ درصد تولید ناخالص داخلی(GDP) برسد؛ درحالی که اکنون کمتر از نیم درصد است؛ پس باید ده درصد بودجه کنونی ارتقاء یابد؛ افزایش زیربناهای دانشگاه ها، کاهش  تعداد موسسات آموزش عالی و ادغام آنها و افزایش کیفیت آموزش، الزامات امروز آموزش عالی و حضور و بازگشت نخبگان به کشور است.

فروهر فرزانه استاد دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف گفت: بنده معتقدم کشور به ۴ میلیون دانشجو و سالی ۸۰۰ هزار فارغ التحصیل نیاز ندارد، مسلما نصف این تعداد نیازهای کشور را برآورده  می کند؛ دانشجوی کمتر با امکانات مجهز، آزمایشگاه های به روز و ...می تواند منجر به حل مسائل ملی شود.

وی با تاکید بر ایجاد فضای امن اقتصادی و سیاست رونق در اقتصاد کشور، افزود: از سوی دیگر کشور نیازمند کارگر، تکنسین، بهیار، آموزگار، پرستار و ...است. کشور فقط به مهندس و  دکتر نیاز ندارد؛ نظام تولید اقتصادی کشور نیازمند حضور کارگران ماهر و زحمت کش است؛ به طور کلی لازم به اتخاذ سیاست هایی هستیم؛ یکی از مهمترین سیاست‌های حفظ نخبگان ایجاد فضای مناسب برای ماندن آنهاست، سیاست رونق اقتصادی، ایجاد فضای مثبت روانی، امید به آینده و سرمایه گذاری در بخش آموزش و پژوهش عامل مهمی در بازگشت وحفظ نخبگان است.

انتهای پیام/