ساحل عباسی / در گفت‌و‌گو با یحیی آل اسحاق رئیس اتاق ایران و عراق به بررسی سفر اخیر رئیس جمهور به عراق و انعقاد پنج توافقنامه اقتصادی و تجاری و مزیت‌های تجارت با عراق در دوران ثبات امنیت سیاسی و اقتصادی این کشور پرداخته‌ایم، گفت و گوی ما با او را در ادامه می خوانید:

 با توجه به سفر اخیر رئیس جمهور به عراق زمینه همکاری‌های تجاری و اقتصادی دو کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
واقعیت این است که دو کشور ایران وعراق به دلایل متعدد تاریخی، فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و سیاسی و از نظر شرایط منطقه‌ای به هم نزدیک و وابسته هستند، دو کشور ایران و عراق از نظراستراتژی‌های سیاسی و اقتصادی تا حدودی همخوانی و هماهنگی فراوانی دارند که شرایط را برای همکاری‌های اقتصادی فراهم کرده است. شرایط خاص اکنون عراق بعد از دوره بعثی‌ها که این کشور را در وضعیت خاصی قرار داد و توسعه عراق را به مخاطره انداخت و پس از آن جنگ و حضور آمریکا دراین کشور و حمله تروریست‌های داعش به این کشور منجربه عدم توسعه عراق شد، با اینکه عراق دارای توانایی‌های بالقوه‌ای از نظر ژئوپلتیکی، منابع طبیعی چون نفت، بازار مصرف خوب و جوان بودن جمعیت است، اما حوادث دهه‌های اخیر،عراق را از نظر اقتصادی درشرایط بسیار بدی قرار داده بود. با حل مشکلات عراق و حکمفرمایی آرامش و امنیت به عراق و اعتراف عراقی‌ها به همکاری‌های ایران در پاکسازی عراق از داعش، مسئولان عراقی خواهان همکاری‌های اقتصادی با ایران هستند، چرا که قطعاً در همکاری اقتصادی با ایران بسترهای توسعه‌ای عراق فراهم می‌شود.

 چشم‌انداز توسعه تجاری با عراق چیست وایران در کدام بخش‌های اقتصادی عراق می‌تواند سرمایه‌گذاری مطلوبی داشته باشد؟
 ایران نیز به دلایل سیاسی و امنیتی علاقه مند به توسعه روابط اقتصادی با عراق است. آنچه که تا پایان سال 97 در مبادلات تجاری با عراق انجام شده 12 میلیارد دلارصادرات و واردات دو کشور است که شامل مجموعه خدمات فنی مهندسی، نفت، گاز و انرژی و کالاست. اگرایران و عراق بتوانند سطح مبادلات را به 20 میلیارد دلار برسانند چشم‌انداز اقتصادی خوبی را پیش رو خواهیم داشت. مجموعه زیربناها و شرایط امروز عراق امکان مبادله تا مرز 20 میلیارد دلار را دور از ذهن نمی‌کند. به نظر می‌رسد عراق تا 15 سال آینده بزرگ‌ترین کشور در منطقه برای سرمایه‌گذاری در امور زیربنایی،مجموعه حوزه‌های اقتصادی، خدمات بازرگانی، گردشگری، بهداشت و آموزش است. عراق کشوری با امکان سرمایه‌گذاری و امکانات مالی خوبی است. برخورداری از ذخایر نفتی وامکانات صادراتی، این کشور را از نظر منابع و توانایی‌ها در حد قابل قبولی نگاه داشته، قطعاً اگر نظام تدبیر و تنظیم امور اقتصادی عراق سامان پیدا کند شاهد جهش بزرگی در توسعه تجاری و اقتصادی با این کشور خواهیم بود.

 آیا می‌توان گفت سفر اخیر رئیس جمهوری ایران به عراق دستاوردهای مطلوبی داشته است؟
خوشبختانه شرایط سیاسی کنونی عراق و رویکرد مسئولان این کشور در همکاری با ایران در بهترین شرایط قرار دارد، از سوی دیگر کاهش نرخ 
حمل ونقل، کیفیت سطح تکنولوژی ایران، خدمات فنی مهندسی، انرژی، برق و گاز همه دورنمای خوب تعاملات اقتصادی دو کشور را به تصویر می‌کشد؛ خوشبختانه با حل مشکلات بروکراسی‌های اداری و مسائل نظام بانکی، بیمه، حمل و نقل و استاندارد قسمت عمده مشکلات از میان برداشته شده و می‌توان گفت سفر رئیس جمهور و وزرای ایران به عراق سفر موفقی است. امضای پنج توافقنامه تاکنون و توافقات ضمنی بین مسئولان راهگشای بسیاری از موضوعات و مشکلات ریشه‌ای اقتصادی خواهد بود.

 چه ظرفیت‌هایی ازعراق نباید از دید سرمایه‌گذاران ایرانی مغفول بماند؟
عراق بزرگ‌ترین مرکز سرمایه‌گذاری در منطقه است که در امور زیربنایی وخدمات فنی مهندسی ازظرفیت‌های خالی بسیاری برخوردار است،ایران می‌تواند در حوزه سلامت و گردشگری سلامت زمینه خوبی برای ارزآوری باشد، قطعاً ما نباید فقط در حوزه‌های صادرات با عراق تبادلات اقتصادی و تجاری داشته باشیم، بلکه باید از موقعیت عراق برای صادرات و واردات کالا از سایر کشورهای جهان به ایران استفاده کنیم تا با ایجاد توازن همکاری‌های فی مابین توسعه یابد. با توجه به اینکه بسیاری از واحدهای تولیدی ایران دارای ظرفیت‌های خالی است می‌توان از سرمایه‌گذاری سرمایه‌داران عراقی نهایت بهره‌برداری را به عمل آورد و قطعاً ما می‌توانیم در بسیاری از بخش‌های اقتصادی عراق سرمایه‌گذاری کنیم. خوشبختانه عزم مسئولان برآن است تا حجم تبادلات تجاری دو کشور به مرز 20 میلیارد دلار برسد که حتماً قابل وصول است و میدان خوبی را برای فعالان اقتصادی دو کشور باز می‌کند.
 پیمان دو جانبه پولی تا چه حد می‌تواند در توسعه روابط تجاری و استیفای تعهدات مالی دو کشور مفید به فایده باشد؟
یکی از توافقات خوب انجام شده نقل و انتقالات پول و استفاده از دینار و ریال و ارز مورد قبول طرفین است که این پیمان می‌تواند قدم بزرگی در حل مشکلات نقل و انتقالات مالی وتوسعه روابط تجاری دو کشور باشد، با توجه به توافقاتی که در سفر آقای همتی، رئیس بانک مرکزی به عراق صورت گرفت، صادر کنندگان ایرانی می‌توانند کالای صادر شده را با دینار معامله و دینار دریافتی را درعراق به یکی از بانک‌های مورد توافق ایرانی یا عراقی بدهند و در بانک مرکزی ما در ایران ریال آن را به قیمت سنا نه قیمت آزاد یا نیمایی تحویل بگیرند، به این ترتیب تعهدات صادرکنندگان در ارائه ارز به کشور انجام می‌گردد و آن‌ها ریال خود را به نرخ قابل قبول سنا دریافت می‌کنند، این مسئله به حل بخشی از نگرانی نقل و انتقال پول، استیفای تعهدات تجاری طرفین ودریافت نرخ قابل قبول بازرگانان و تجار کمک می‌کند و مقدمه مطلوبی در حل و فصل مشکلات مالی ایران وعراق است که نیاز به استفاده از دلار و ارزهای دیگر را پایان می‌دهد. خوشبختانه با این روش اقدامات اولیه در وصول مطالبات ایران انجام شده و شرکت‌های دولتی چون مپنا توانسته‌اند بخشی از طلب خود را دریافت کنند.

 تشکیل شهرک‌های صنعتی در مرزهای دو کشور از چه جهاتی حائز اهمیت است؟
شهرک‌های صنعتی مشترک یکی از اقدامات بسیار خوبی است که دستاورد سفر رئیس جمهور به عراق است، با توجه به گستردگی مرزهای ایران و عراق شهرک‌های صنعتی در سه منطقه مرزی ایجاد می‌شود که با استفاده از امکانات دو کشور اعم از انرژی، برق و گاز ایران و شرایط بازار عراق عرصه را برای سرمایه‌گذاری و افزایش تبادلات تجاری و صنعتی فراهم می‌کند.

 با توجه به اینکه ترکیه به عنوان رقیب اقتصادی ایران به دنبال افزایش سهم خود در بازارهای عراق است چه راهبردی می‌تواند به حفظ و ارتقای فعالیت‌های تجاری ما در عراق کمک کند؟
قطعاً با امنیت بیشتر بازار عراق، نه تنها ترکیه، بلکه چین و حتی کشورهای اروپایی نیز برای ورود به عرصه‌های تجاری و اقتصادی عراق و به دست گرفتن بازارهای این کشور تمایل دارند؛ بنابراین عراق در شرایط رکود جهانی بازار بزرگی برای سرمایه‌گذاری و تجارت است، ایران باید بداند در این بازار بی‌رقیب نیست. با وجود همه تلاش‌های انجام شده توسط تجار و سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای خوشبختانه ما از آن‌ها عقب ترنیستیم، اما آن‌ها با حضور مستقیم در عراق و ویترینی بودن کالاهایشان نمود ظاهری خوبی در بازار دارند، قطعاً در همه حوزه‌ها اعم از قیمت، بسته‌بندی، کیفیت سیستم بازاریابی بشدت مشغول و رقیب ما به شمار می‌روند، همگون بودن نوع تولیدات ما با ترکیه نیز این رقابت را بیشتر می‌کند؛ بنابراین در کالای مصرفی رقابت نزدیکی داریم و تولیدکنندگان با توجه به این مهم باید به ارتقای کیفیت تولیدات خود توجه کنند.