زهرا طوسی/
سیل ملخ‌هایی که از شبه‌جزیره عربستان و از طریق دریا به ایران لشکرکشی کرده‌اند، امنیت محصولات غذایی 6 استان جنوبی کشورمان به مساحت 300 هزار هکتار را تهدید می‌کنند، محصولاتی که ارزش ریالی آن‌ها افزون بر 125 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
تهدید جهانی در مسیر ایران
۵۹ کشور در معرض هجوم ملخ‌ها هستند و به همین خاطر در سازمان خواربار جهانی فائو کنوانسیونی به نام سواک شکل گرفته که ایران نیز از اعضای آن به شمار می‌رود. آن طور که فائو اعلام کرده وضعیت ایران در رابطه با تهدید ملخ‌ها از زرد به نارنجی تغییر کرده است. هر چند هنوز زنگ خطر قرمز برای کشور ما به صدا در نیامده، ولی هشدار فائو به این معناست که حمله ملخ‌ها و گستردگی آن می‌تواند آسیب جدی به باغ‌ها و مزارع وارد کند
کانون این ملخ‌ها در شرق آفریقا بوده و مسیر حرکت خود را از دریای سرخ به سمت عربستان و از آنجا به سمت کشور ما آغاز کرده‌اند. ملخ‌های صحرایی که از هشت بهمن ماه از سمت کشورهای عربستان، قطر و عمان به سوی کشور ما گسیل شده‌اند، در سیر حرکتی خود دامان دیگر کشورها نظیر پاکستان، مراکش، سودان، الجزیره و کشورهای جنوب غرب آسیا را نیز خواهند گرفت.
آمادگی دستگاه‌های مختلف برای مقابله
هر چند دستگاه‌های مربوط از آمادگی برای مقابله با این آفت برای کاهش خسارت‌های احتمالی آن به اراضی کشاورزی و پوشش گیاهی سخن گفته و اعلام کرده‌اند تاکنون در 45 هزار هکتار مبارزه جدی انجام شده، ولی طبق اعلام مدیران جهاد کشاورزی موج دوم ورود این آفت ویرانگر که در اردیبهشت ماه با شدت بیشتری صورت می‌گیرد، نیاز به تدابیر جدی‌تری برای نابودی دارد. گفته می‌شود که این بار حمله ملخ‌ها بین ۵ تا ۱۰ برابر شدیدتر از بهمن ماه سال گذشته است که شاهد نخستین موج حمله در هفت نقطه کشورمان بودیم.
پیش‌بینی فائو آن است که در اردیبهشت با تراکم‌های بسیار بالاتری از هجوم ملخ‌ها به ایران نسبت به آنچه تاکنون شاهد بوده‌ایم، مواجه خواهیم شد. علت هم آن است که 20 دسته ملخ در ساحل دریای سرخ عربستان و تا یمن مستقر هستند که هر دسته بین 20 تا 150 میلیون ملخ را شامل می‌شوند. علاوه بر آن در مناطق مرکزی عربستان نیز هفت تا هشت دسته ملخ مستقر است که طبق اطلاعات فائو مقصد همه آن‌ها ایران است.
این ملخ‌ها که در مسیر حرکت خود زمین‌های زراعی خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان، جنوب کرمان و سیستان و بلوچستان را مورد حمله قرار داده‌اند، به این خاطر خطرناک هستند که هر نوع سبزینه‌ای را کامل می‌خورند، چنان که در سال 1340 پوشش گیاهی بالغ بر 2 میلیون و 500 هزار هکتار زمین را از بین برده و موجب قحطی در کشور شدند.
مبارزه ملی با بودجه‌های استانی
البته طبق شواهد کشور ما هر 5 تا 6سال شاهد حملاتی از سوی ملخ‌ها بوده، ولی با شدت و تراکم کمتر نه در چنین سطح گسترده‌ای که نیمی از کشور را درگیر خود کند. با این تفاسیرهنوز بودجه مبارزه با این آفت مصوب نشده و استانداران از محل بودجه‌های استانی خود مشغول مبارزه با این پدیده هستند.
بر اساس اعلام مسئولان، برای مبارزه و جلوگیری از بروز خسارت جدی به مزارع کشاورزی ناشی از شیوع این آفت، نیاز به حداقل بیش از 120 میلیارد ریال نقدینگی است که از ستاد مدیریت بحران درخواست شده است. وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید؛ اگر اعتبارات لازم تخصیص یابد تا آخر تیر می‌تواند هجوم ملخ‌های صحرایی را دفع کند بدون آنکه آسیبی به محصولات کشاورزی برسد.
30 درصد از محصولات زراعی و باغی در معرض خطر
رئیس سازمان حفظ نباتات کشور اعلام کرده که وظیفه مبارزه با ملخ بر عهده دولت است و در این 6 استان اعلام آماده باش و اقدامات برای دفع آفت انجام شده است. به گفته محمد رضا درگاهی یک درصد از سطوح زراعی و باغی کشور یعنی ۳۰ درصد از محصولات زراعی و باغی مورد تهدید هستند که برای حفظ آن‌ها عملیات مبارزه با ملخ صحرایی در 38 هزار هکتار از اراضی 6 استان جنوبی کشور اجرایی شده است. وی در عین حال تأکید کرده با وجود نامه‌نگاری و درخواست وزیر جهاد کشاورزی در سال گذشته با وزیر کشور و سازمان مدیریت بحران در این باره، این درخواست بی پاسخ مانده است، با گسترده شدن هجوم ملخ‌ها نیاز است که هر چه زودتر اعتبار لازم 10 میلیارد تومانی برای قوت گرفتن حجم مبارزه با این آفت تأمین شود تا ملخ‌ها با حداقل خسارت دفع شوند.
لزوم مبارزه مستمر با گونه همه چیز خوار
شفیع ملک‌زاده رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه با یک آفت همه چیز خوار مواجه هستیم، گفت: با وجود اینکه به محض ورود ملخ‌ها و در همان مراحل ابتدایی با آن‌ها مبارزه شده، ولی به دلیل اینکه با سمپاشی تا 95 درصد جمعیت این ملخ‌ها تلف شده و 5 تا 10 درصد تخم‌ها باقی می‌ماند باید مبارزه به صورت مستمر تا دفع کامل این آفت ادامه داشته باشد، زیرا هر ملخ می‌تواند 300 تا 400 تخم بگذارد و تنها با ادامه فرایند سمپاشی و معدوم کردنشان امکان دفع آن‌ها وجود خواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه برای مبارزه با این ملخ‌های خطرناک باید 150 تا 200 هزار هکتار از اراضی جنوب کشور سمپاشی شوند، تأکید کرد: دسته‌های پر تراکم این ملخ‌ها هر نوع سرسبزی اعم از علوفه، غلات، صیفی‌جات، درختان و حتی علف‌های هرز را که در مسیر خود ببینند مورد هجوم قرار داده و از بین می‌برند.
ملخ‌ها جنوب ایران را می‌خورند
ملک‌زاده با اشاره به اینکه بارندگی‌ها سبب خوابیدگی محصولاتی مانند گندم شده و آفات و امراض قارچی ناشی از رطوبت نیز مزارع و باغات کشاورزی را تهدید می‌کند، تأکید کرد: تا ملخ‌ها جنوب ایران را نخورده‌اند دولت باید هر چه زودتربرای تأمین اعتبار مبارزه با آفت ملخ اقدام کند تا از این نظر آسیب جدی به محصولات کشاورزی نرسد، چرا که با هر گونه کوتاهی آن هم در فصل برداشت محصولات اساسی مانند گندم و غلات که پیش‌بینی می‌شود عرضه آن‌ها به دلایل مختلفی نظیر سیل، آفات و امراض یاد شده کاهش پیدا کند، ممکن است حجم تولیدات کفاف پاسخگویی به موقع تقاضای بازار را نداشته باشد.
ملک‌زاده با بیان اینکه زمین‌های زراعی و باغات در جنوب کشور جزو زمین‌های پر محصول و حاصلخیز محسوب می‌شوند، یادآور شد: طیف وسیعی از مزارع ما در جنوب گندم و جو است که در سطح گسترده‌ای از زمین‌های کشاورزی کشت می‌شود، هرمزگان قطب تولید لیمو ترش و انبه است با وجود این زمین‌های کشاورزی این استان به کشت محصولات خارج از فصل شامل گوجه فرنگی، خیار، هندوانه، بادمجان، فلفل دلمه‌ای و کدو اختصاص دارد که نقش بسزایی در تنظیم بازاراین محصولات و همچنین جلوگیری از افزایش قیمت‌ها در سطح کشور دارند، همچنین در فارس که در تولید انواع غلات و مرکبات رتبه اول تا سوم کشور را به خود اختصاص داده است انواع محصولات غذایی می‌تواند مورد هجمه قرار بگیرد، از جایی که ملخ‌ها حتی به درختان نخل هم رحم نمی‌کنند، در خوزستان نخلستان ها، محصولات خرما و حتی برگ‌ها و چوب درختان نیز از گزند این آفات در امان نخواهند بود، در بوشهر نیز خرما و صیفی‌جات، گوجه، خیار، خربزه و طالبی ممکن است مورد حمله این افت باشند.
به گفته وی، این روزها فصل برداشت محصولات جالیزی است و حجم قابل توجهی از این محصولات در هفته‌های آینده آماده ورود به بازار مصرف می‌شوند. بروز سیلاب در جنوب کشور که یکی از مهم‌ترین قطب‌های تولید محصولات کشاورزی است هزاران هکتار زمین کشاورزی را نابود کرده و حالا در صورت صدمه به محصولات سایر نقاط در معرض آفت ملخ، تأمین نیاز بازار داخلی با مشکل جدی مواجه می‌شود.
گفتنی است اگر اعتبارات لازم به موقع اختصاص داده نشود، تمام مزارع و باغات 6 استانی که در موج نخست از حمله ملخ‌ها در امان ماندند نابود خواهند شد. علاوه بر این استان‌ها ملخ‌ها به طور قطع به دیگر مناطق یورش می‌برند و استان‌های یزد، اصفهان، خراسان جنوبی و شمال کرمان نیز در معرض خطر قرار می‌گیرد. استان‌هایی که بار اصلی تولیدات زراعی و باغبانی کشور را بر دوش می‌کشند. به این ترتیب بالای ۴۵۰ هزار میلیارد تومان محصولات کشاورزی خسارت خواهند دید.
گزارش فائو درباره خطر ملخ‌ها برای امنیت غذایی جهان
سازمان خواربار جهانی فائو در جدیدترین گزارش خود از ملخ‌های صحرایی که اخیراً به ۶ استان جنوبی کشورمان حمله کرده، گزارش داده است.
دفتر ویژه ملخ صحرایی در سازمان خواربار جهانی که به صورت کامل شرایط ملخ‌های صحرایی را در جهان کنترل می‌کند و مسیر حرکت آن‌ها و خسارت‌هایی که احتمالاً به بار می‌آورند را هشدار می‌دهد در گزارش خود گفته است: براساس کنترل‌های شدیدی که در سطح بیش ار ۸۰ هزار هکتار انجام شده ملخ‌های صحرایی در دو طرف دریای سرخ در حال ازدیاد هستند.
علاوه بر این دومین نسل در برخی سواحل سودان و عربستان در حال زیاد شدن است و به تدریج گروه‌ها و گله‌های بزرگ‌تری را شکل می‌دهند.
در گزارش فائو آمده است: برخی از این گروه‌ها به سمت عربستان حرکت کرده و در ماه مارس تخم‌گذاری کردند، در جنوب غرب آسیا گروه‌های بزرگ‌تر و تعدادی گله‌ها در سواحل جنوب ایران هستند و پایان مارس آنجا از تخم بیرون آمدند. گروه‌های بزرگ‌تری حداقل یک گله در منطقه الجاسم در جنوب غرب پاکستان در اواسط مارس دیده شده که آنجا تخم‌گذاری کرده‌اند. عملیات کنترلی در هر دو کشور با شدت بیشتری انجام می‌شود.
براساس گزارش فائو در ماه آوریل تعداد ملخ‌ها در دو طرف دریای سرخ کاهش می‌یابد، اما جمعیت آن‌ها در داخل عربستان و همچنین جنوب ایران و جنوب غرب پاکستان افزایش زیادی خواهد یافت که برخی از آن‌ها در نهایت گله‌های بزرگ‌تر یا چند گله کوچک‌تر را تا آخر ماه می‌تشکیل خواهند داد. گله‌های بزرگ‌تر ممکن است در دره نیل در شمال سودان نیز ظاهر شود.
در شمال‌غرب آفریقا گله‌های کوچک‌تر ملخ در مناطق جنوب کوه‌های اطلس در مراکش و الجزیره ظاهر خواهند شد
فائو هشدار داده که همه کشورها باید نسبت به مراقبت‌های لازم در برابر ملخ‌های صحرایی هر جایی که لازم باشد اقدام جدی به عمل آورند.
ملخ صحرایی آفت بسیار خطرناکی است که شیوع آن در قالب گله‌های چندین 10 میلیونی برای کشاورزی و امنیت غذایی جهانی بسیار خطرناک است.
نظر شما