کلانشهر مشهد نیز با 350 کیلومتر مربع مساحت و سه میلیون نفر جمعیت در بخش مرکزی این شهرستان قرار دارد.
تعداد روستاهای بخش مرکزی 220 روستاست و بیش از 300 هزار نفر جمعیت دارد که از این تعداد 135 روستا چسبیده به کلانشهر مشهد و در حریم آن قرار گرفته اند و بیشترین میزان ساخت و سازهای غیرمجاز مربوط به این مناطق می باشد.
سرپرست فرمانداری مشهد نیز با تایید افزایش ساخت و سازهای غیرمجاز در اراضی خارج از محدوده شهر مشهد و روستاهای این شهرستان گفت: عمده ساخت و سازها در محدوده بخش مرکزی و حریم شهر مشهد رخ می دهد.
حیدر خوش نیت شمار پرونده های ماده 99 تخریب بناهای غیرمجاز در مناطق مربوط به خارج از طرح های هادی روستایی و بافت شهری را در سال گذشته حدود 500 مورد عنوان کرد و افزود: افزایش قیمت مسکن در مشهد طی ماه های گذشته و روی آوردن برخی شهروندان برای خرید زمین به عنوان یک سرمایه موجب دست اندازی غیرقانونی به زمینهای کشاورزی و تغییر کاربری آنها در اطراف مشهد شده است.
وی به ارزان بودن زمین در روستاهای اطراف مشهد اشاره کرد و اظهار داشت: به خاطر گرایش مردم به سکونت در این مناطق شاهد رشد 10 تا 15 درصدی جمعیت در برخی روستاهای حاشیه شهر مشهد هستیم.

* رفع تصرف از 223 هکتار اراضی کشاورزی مشهد
سرپرست دادسرای ویژه جرایم شهرسازی مرکز خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: با آغاز فعالیت کمیته صیانت از اراضی حریم کلانشهر مشهد از سال گذشته تاکنون دو میلیون و 234 هزار و 500 مترمربع از اراضی کشاورزی حریم این کلانشهر رفع تصرف شد.
مهدی حقدادی افزود: 850 فقره از این موارد که در شرف تصرف یا تغییر کاربری و تفکیک غیر مجاز اراضی کشاورزی بوده و در مرحله پی کنی، شفته ریزی یا دیوارکشی قرار داشت در مجموع به مساحت یک میلیون و 275 هزار متر مربع قلع و قمع شده و از تخریب و تغییر کاربری این اراضی جلوگیری شده است.
وی اظهار داشت: این اراضی در خارج از محدوده و حریم کلانشهر مشهد واقع است که عملیات رفع تصرف آنها توسط کمیته صیانت از حریم مشهد و با همکاری 17 دستگاه متولی از بهمن ماه پارسال تاکنون انجام شد.
وی گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون نیز با همکاری شورای حفظ حقوق بیت المال و کمیته صیانت از اراضی حریم مشهد، 208 مورد تصرف در قالب دیوار کشی باغها و اراضی و ویلا سازی به صورت مجتمع های ویلایی و متمرکز به مساحت 959 هزار و 500 مترمربع ، تخریب و رفع تصرف شده است.

* جاده کلات و بولوار شاهنامه کانون تخلفات
حقدادی افزود: این تصرفات شامل 6 مجموعه در بولوار شاهنامه، جاده های مشهد - کلات و مشهد - شاندیز بوده است.
وی اظهار داشت: 12 پلاک از این ساخت و سازهای غیرمجاز نیز به مساحت 18 هزار مترمربع در ابتدای جاده شاندیز و حوالی مجموعه سوارکاری و هشت مورد نیز به مساحت 1500 متر مربع در روستای فیانی واقع در حاشیه این جاده بود.
وی گفت: علاوه بر آن سه مورد قلع و قمع ساخت و سازهای غیرقانونی نیز در بولوار شاهنامه شامل 15 پلاک در شاهنامه 18 به مساحت 35 هزار مترمربع ، 58 پلاک در شاهنامه 76 به مساحت 100 هزار مترمربع و 58 پلاک در شاهنامه 67 به مساحت 150 هزار مترمربع بوده است.
سرپرست دادسرای ویژه جرایم شهرسازی مرکز خراسان رضوی افزود: ششمین مجموعه از این ساخت و سازهای متمرکز در اراضی خلق آباد در مسیر جاده مشهد - کلات در قالب 72 مورد به مساحت 655 هزار متر مربع بود که اقدام به رفع تصرف از آنها شد.

* تفریح و سرمایه گذاری انگیزه اصلی تصرفات
وی در تشریح دلایل شکل گرفتن این نوع تصرفات در اطراف مشهد اظهار داشت: برخی شهروندان با هدف ایجاد یک مکان تفریحی و حیات خلوت در مناطق روستایی اقدام به تصرف، ساخت و ساز یا خرید این املاک و اراضی کرده و برخی دیگر با توجه به افزایش قیمت مسکن با هدف سرمایه گذاری در بخش زمین و به امید گران شدن آن در آینده به این تصرفات و تغییرکاربری و تفکیک های غیر مجاز اقدام کرده اند.
وی گفت: بنگاه های املاک فاقد مجوز و پرشمار در اراضی و پهنه های حریم شهر مشهد نیز در وقوع این تخلفات نقش مهمی ایفا می کنند که اتحادیه این صنف بر روی فعالیت این واحدهای صنفی غیر مجاز نظارت کافی ندارد.

* مشهد، بینالود و چناران در صدر تغییر کاربری کشاورزی
مدیر امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: شهرستانهای مشهد، چناران و بینالود (طرقبه شاندیز) دارای بیشترین میزان تغییر کاربری غیرمجاز زمین های کشاورزی در استان می باشند.
حمید قزاقی افزود: با توجه به اینکه ارزش زمین در حال افزایش است و نگاه اقتصادی به این اراضی صورت می گیرد، تخریب و تصرف زمینهای کشاورزی در حریم شهرهای یاد شده بیشتر رخ می دهد.

* کاهش 20 درصدی تصرفات غیرمجاز کشاورزی در خراسان رضوی
وی اظهار داشت: پارسال سه هزار و 992 فقره قلع و قمع ساخت و سازها و تصرف های غیرمجاز در 289 هکتار اراضی کشاورزی استان انجام شد که در مقایسه با سال 96 حدود 20 درصد کاهش داشت.
قزاقی به هزار و 38 طرح دعوی در زمینه تغییر کاربری و تصرف غیرمجاز اراضی کشاورزی در این استان اشاره کرد و گفت: عمده این پرونده ها در محدوده سه شهرستان یاد شده بوده است.
وی افزود: هرچند این اداره بضاعت و امکانات کافی برای برخورد با تخلفات در استان را ندارد اما با قدرت و استفاده از 30 یگان گشتی به حفاظت از 2.7 میلیون هکتار اراضی کشاورزی خراسان رضوی پرداخته است.
وی اظهار داشت: در هر یک از شهرستانهای مشهد و طرقبه شاندیز با سه یگان گشتی و در چناران با 2 واحد گشت از اراضی کشاورزی این مناطق حفاظت می شود.

* افزایش تخلفات در شهرستان مشهد
مدیر جهاد کشاورزی مشهد هم گفت: طی سالهای 96 و 97 از 150 هزار و 845 متر مربع اراضی این شهرستان رفع تصرف شده است.
مسعود جوانبخت افزود: طی این مدت به هزار و 309 پرونده تخلف رسیدگی شده که هزار و 279 پرونده مربوط به مجتمع های چند واحدی و 30 پرونده نیز مربوط به ساخت و سازهای تک واحدی و تک باغ ها بوده است.
وی تعداد پرونده های رسیدگی شده در سال 96 را 600 مورد عنوان کرد و گفت: رسیدگی به تخلفات یاد شده در این شهرستان طی سال 97 افزایش داشته و شمار پرونده های تخلفات نیز بیش از 700 پرونده بوده است.
وی اظهار داشت: طی فروردین ماه سال جاری 99 پرونده و در 20 روز اردیبهشت ماه نیز 72 پرونده تخلف در اراضی کشاورزی مشهد مورد رسیدگی قرار گرفت که نشانگر افزایش این تخلفات در سال جاری نسبت به مدت مشابه پارسال است.

* هم افزایی دستگاه ها در مقابله با تخلفات
مدیر امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی همچنین گفت: به نظر می رسد دستگاه هایی همچون بنیاد مسکن، محیط زیست، اوقاف و امور خیریه، آستان قدس رضوی و دیگر مجموعه های متولی در عرصه نظارت بر اراضی می توانند با هم افزایی و بهره گیری از ظرفیت مشترک به نظارت بیشتر و گسترده تر در این مقوله بپردازند بطوریکه طی تعطیلات نوروزی امسال این هم افزایی با تجمیع یگانهای گشتی دستگاه های یاد شده صورت گرفت.
قزاقی به فعالیت سامانه 131 و دریافت گزارشات تخلف در اراضی کشاورزی اشاره کرد و افزود: مامورین این سازمان با دریافت اطلاعات مبنی بر بروز تخلفات به محل اعزام شده و از تخریب، تصرف و تغییرغیرمجاز کاربری ها جلوگیری می کنند.
وی اظهار داشت: تشکیل یگان حفاظت از اراضی کشاورزی در استانها در آینده نزدیک و فعالیت ویژه آن در مقابله با تصرفات غیرقانونی می تواند تاثیر مهم در مقابله با تخلفات این حوزه داشته باشد.
قزاقی گفت: برای پیشگیری از بروز تصرفات غیر مجاز دستگاه های خدمات رسان باید در دادن انشعاب آب، برق و خدماتی از این قبیل به اماکن ساخته شده در این زمینها تجدید نظر نمایند تا راه برای تغییر کاربری و استفاده از این اراضی سخت تر گردد.

* تصرف 33.5 هکتاری در عرصه های طبیعی مشهد
مدیر روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: طی سالهای 96 و 97 در قالب 35 پرونده ، از تصرفات غیرقانونی و دست اندازی ها به 33.5 هکتار از اراضی منابع طبیعی شهرستان مشهد جلوگیری شد.
حمید نور افزود: یگان حفاظت اداره منابع طبیعی مشهد علاوه بر بهره گیری از سه دستگاه گشت خودرویی و 2 واحد گشت موتورسیکلت از گزارشهای مردمی مبنی بر بروز تخلفات در این حوزه بهره گرفته است.
وی خاطر نشان کرد: حوزه فعالیت منابع طبیعی بسیار گسترده است و ماموران یگان حفاظت این اداره کل باید به همه وظایف خود از جمله جلوگیری از سوء استفاده از مراتع، بهره برداری غیرقانونی از چوب و درختان، بروز آتش سوزی و دیگر حوادث و تخلفات نیز عمل نمایند.

* اولویت نخست برخورد با متخلفان
سرپرست فرماداری مشهد گفت: پلیس ساختمان شهرداری مشهد باید مطابق وظیفه خود به ساخت و سازهایی که در حریم شهر مشهد روی می دهد نیز نظارت کند.
حیدر خوش نیت به نظارت دهیاران به محدوده طرح هادی روستاهای شهرستان اشاره کرد و افزود: نظارت بر مناطق خارج از محدوده حریم شهر مشهد و طرح هادی روستایی نیز باید توسط دیگر دستگاههای متولی بویژه جهاد کشاورزی انجام شود بطوریکه جهاد کشاورزی مطابق مصوبات قانونی اختیار تخریب و قلع و قمع ساخت و سازهای غیر مجاز در محدوده اراضی کشاورزی را دارد.
وی همچنین با اشاره به برخی ساخت و سازهای خارج از ضابطه در حریم جاده مشهد - کلات اظهار داشت: نهاد نظارت کننده در این بخش نیز اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی است که باید نسبت به رفع تصرف از حریم این جاده اقدام نماید.

* تایید صدور انشعاب غیرقانونی
وی همچنین به صدور مجوز استفاده از تاسیسات خدماتی برق و آب در اماکن ساخته شده فاقد مجوز اشاره کرد و گفت: کمتر از یکسال است که قانون به مالکان این واحدهای مسکونی اجازه دریافت مجوز انشعاب موقت بهره برداری از تاسیسات خدماتی را داده است.
خوش نیت افزود: بر این اساس مقرر شده است مالکان طی سه سال اقدام به اخذ مجوزهای لازم نموده و تکلیف تخلفات انجام شده در ساخت و سازها را روشن نمایند.
وی در باره وجود انبوه ساخت و سازهای فاقد مجوز اما دارای انشعاب آب و برق در اطراف مشهد نیز اظهار داشت: این منازل به صورت غیرقانونی از دستگاه خدمات دهنده انشعاب دریافت کرده اند.

* بازآفرینی شهری مرحمی بر زخم حاشیه
سرپرست فرمانداری مشهد گفت: حاشیه مشهد شامل مناطق سکونتگاهی غیررسمی و ناپایدار با بافت جمعیتی متراکم و ناهمگون است که بخشی عمده ساکنان آن از آسیبهای فرهنگی و اجتماعی و نبود راه های دسترسی مناسب رنج می برند، محدوده ای که بخشی از مناطق 2 تا 6 شهرداری مشهد یا روستاهای حاشیه و متصل به شهر را نیز در بر گرفته است.
وی جمعیت این مناطق را که در هشت پهنه و 66 محله ساکن می باشند، یک میلیون و 250 هزار نفر عنوان کرد و افزود: این آمار بر اساس خدمات دهی مراکز و خانه های بهداشت در این مناطق تهیه شده و مورد تایید است.
خوش نیت به تشکیل ستاد بازآفرینی شهر مشهد اشاره کرد و اظهار داشت: ایجاد ساخت و سازهای منظم و استاندارد، جایگزین شدن آنها با سکونتگاه های غیر رسمی و نامنظم و انتقال جمعیت این مناطق به آپارتمانهای نوساز طرح بازآفرینی شهری مشهد از جمله اقداماتی است که می تواند به رفع مشکلات حاشیه نشینی مشهد بیانجامد یا این مشکلات را کاهش دهد.

* تعامل شهرداری مشهد و بخش مرکزی در مقابله با تخلفات
بخشدار بخش مرکزی مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: تعامل شهردای مشهد و بخشداری در بهره گیری منسجم و هم افزا از نیروهای پلیس ساختمان یکی از گزینه های جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم کلانشهر مشهد است.
ابوطالب سرابیان افزود: در حال حاضر پلیس ساختمان شهرداری مشهد در مناطق شهری یا با حضور در مناطق بافت حریم مشهد پرونده ساخت و سازهای غیرمجاز در این مناطق را به کمیسیون ماده 100 ارجاع می دهد.
وی اظهار داشت: در پی مذاکرات صورت گرفته از سوی بخشداری با معاونت عمرانی استانداری و دیگر دستگاه های متولی، این نهادها قبول کرده اند پلیس ساختمان روستا علاوه بر نظارت بر ساخت وسازها در محدوده طرح هادی (در قالب کمیسوین ماده 99 استانداری) به ساخت و سازها در حریم مشهد نیز نظارت کرده و تخلفات را در قالب کمیسیون ماده 100 به شهرداری مشهد ارجاع دهد.
وی گفت: هم اکنون پلیس ساختمان در روستا از تخلفات جلوگیری می کند اما قادر به برخورد با تخلفات در خارج از حریم روستا نیست ، چرا که مجوز قانونی لازم برای این برخورد را ندارد و سازندگان غیرمجاز نیز از این عدم اختیار بهره کافی و سوء استفاده لازم را می برند.
سرابیان برخورد با تخلفات در خارج از محدوده حریم مشهد یعنی آن سوی آزادراه کنارگذر شمالی را بر عهده جهاد کشاورزی و منابع طبیعی دانست.
بخشدار مرکزی مشهد تخلفات روی داده درون بافت روستایی را نتیجه کوتاهی نظارت دهیاری ها و پلیس ساختمان در گذشته اعلام کرد و گفت: امروز نظارت دهیاری ها به ساخت و سازها به شدت انجام می شود.

* عدم توجه عوامل نظارتی به وظایف ذاتی
خبرنگار ایرنا در ماه جاری طی بازدید از چند روستای حاشیه مشهد و در امتداد جاده مشهد - کلات شاهد ساخت و سازهای غیرقانونی در چند روستا بود.
یکی از مسئولان محلی که خواست نامش فاش نشود به بیان نحوه انجام اینگونه تصرفات و ساخت و سازها پرداخت و به خبرنگار ایرنا گفت: اغلب مالکان با استفاده از غفلت و تاخیر نیروهای گشتی در مدت کوتاه یک یا 2 روزه به سرعت دیوار یا سقف ساختمان را تکمیل می کنند.
وی با نشان دادن ساخت و سازهایی در نزدیک جاده مشهد - کلات که به وضوح حریم قانونی جاده را نقض کرده اند از ساخت و سازهای خلاف ضابطه در این مناطق و به خطر افتادن ایمنی تردد در جاده اظهار تاسف نمود.
وی دلایل عدم تحقق نظارت کافی بر ساخت و سازهای بی ضابطه در روستاهای کلانشهر مشهد را، چشم پوشی، فساد و تعلل عوامل نظارتی در برخود با تخلفات یاد شده عنوان کرد و گفت: عدم توجه متولیان اصلی یعنی جهاد کشاورزی، راهداری و حمل و نقل جاده ای و اداره منابع طبیعی به وظایف ذاتی خود در حفظ حرائم از دلایل اصلی ساخت و سازهای غیر مجاز در خارج از طرح هادی روستایی شهرستان مشهد است.
منبع : ایرنا